Κοινωνιολογική Εταιρεία

Η Κοινωνιολογική Εταιρεία ήταν ελληνικός επιστημονικός οργανισμός, που δημιουργήθηκε το 1907 από νεαρούς τότε επιστήμονες οι οποίοι είχαν επανέλθει στη χώρα μετά από σπουδές που πραγματοποίησαν στο εξωτερικό και αυτοαποκαλούνταν ως Ομάδα των Κοινωνιολόγων.

Σκοποί της ίδρυσης της Εταιρείας ήταν η προαγωγή κοινωνικών και οικονομικών μελετών που αποσκοπούσαν στην αντιμετώπιση των κοινωνικών ζητημάτων της εποχής με βάση τις ανάγκες του λαού.

Πρωτεργάτες της ομάδας ήταν οι Αλέξανδρος Παπαναστασίου, Αλέξανδρος Δελμούζος, Θρασύβουλος Πετιμεζάς, Αλέξανδρος Μυλωνάς, Τιμόθεος Ηλιόπουλος, Αλ. Βαμβέτσος, Λουκάς Νάκος, Δημήτριος Σαράτσης, Π. Φραντζής, Ι. Λυμπερόπουλος, Ν. Εξαρχόπολος, Θαλής Κουτούπης, Π. Αραβαντινός, Κ. Τριανταφυλλόπουλος, και άλλοι.

Η Εταιρεία προχώρησε σύντομα, το Φεβρουάριο του 1908 και στην έκδοση του επίσημου επιστημονικού της περιοδικού, με τίτλο Επιθεώρησις των Κοινωνικών και Νομικών Επιστημών, με το οποίο εξέφραζε τακτικά τις θέσεις της.

Η πρώτη δημόσια πολιτική εμφάνιση της ομάδας γίνεται με διαμαρτυρία στο περιοδικό «Δικαιοσύνη» που εκδόθηκε στις 24/5/1908. Η διαμαρτυρία σχετιζόταν με την απειλή του τότε Υπουργού Παιδείας κατά του Κωστή Παλαμά, ότι θα τον απέλυε από Γενικό Γραμματέα του Πανεπιστημίου αν εξακολουθούσε να γράφει τα ποιήματά του στη δημοτική γλώσσα.

Σταδιακά, η ομάδα των Κοινωνιολόγων εξελίχθηκε σε πολιτικό φορέα με κυρίαρχη μορφή τον Αλέξανδρο Παπαναστασίου. Η ομάδα συμμετείχε αυτόνομα στις εκλογές του Αυγούστου 1910, Νοεμβρίου 1910 και Μαρτίου 1912, ενώ στη συνέχεια συνέπραξε με τον Ελευθέριο Βενιζέλο. Το 1922 ο Αλέξανδρος Παπαναστασίου ίδρυσε την Δημοκρατική Ένωση ως μετεξέλιξη του πολιτικού φορέα των Κοινωνιολόγων. Στις 12 Φεβρουαρίου 1922 μέλη της Δημοκρατικής Ένωσης θα δημοσιεύσουν το Δημοκρατικό Μανιφέστο, με το οποίο καταγγελόταν προς τον ελληνικό λαό η στάση των φιλοβασιλικών κυβερνήσεων σε σχέση με το Μικρασιατικό. Η δημοσίευση του κειμένου θα προκαλέσει την αντίδραση της κυβέρνησης του Δ. Γούναρη. Εναντίον όσων είχαν υπογράψει τη διακήρυξη ασκήθηκε ποινική δίωξη, παραπέμφθηκαν σε δίκη και καταδικάστηκαν με το αιτιολογικό της "εξύβρισης του Βασιλέως". Η Δημοκρατική Ένωση αναδείχθηκε δεύτερο κόμμα στις εκλογές του 1923.

Πηγές

• "ΧΡΟΝΙΚΟ του 20ου αιώνα", έκδοση "ΔΟΜΙΚΗ", Αθήνα 1991, σελ. 116 και 357.
• Σπυρίδων Α. Μαρκέτος. Ο Αλέξανδρος Παπαναστασίου και η εποχή του: αντινομίες του μεταρρυθμιστικού σοσιαλισμού. Διδακτορική διατριβή, τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας ΕΚΠΑ, 2000.