Κοινή Χρονολογία (χρονολόγηση)

Οι όροι Κοινή Χρονολογία (Κ.Χ.), Κοινή Εποχή (Κ.Ε.), Κοινή Περίοδος (Κ.Π.) αφορούν την περίοδο που ξεκινάει από το έτος 1 και εντεύθεν. Χρησιμοποιούνται για το σύστημα υπολογισμού των ετών το οποίο είναι χρονολογικά ταυτόσημο με το σύστημα «έτος του Κυρίου μας» (Anno Domini, A.D.) στα λατινικά, με λιγότερο, όμως, θρησκευτικό χρωματισμό. Αντίστοιχα, στην ελληνική γραμματεία είναι το ισοδύναμο της «μετά Χριστόν» (μ.Χ.) χρονικής περιόδου.

Για αναφορά σε χρονολογίες πριν από το έτος 1, το οποίο για τις χριστιανικές θρησκείες συμπίπτει με την εμφάνιση του Ιησού στη Γη, χρησιμοποιείται είτε η συντομογραφία π.Χ. (προ Χριστού), είτε κάποια θρησκευτικά ουδέτερη εναλλακτική, όπως οι συντομογραφίες π.Κ.Χ. (πριν από την Κοινή Χρονολογία), π.Κ.Ε. (προ Κοινής Εποχής) ή π.Κ.Π. (πριν από την Κοινή Περίοδο). Όσον αφορά χρονολογίες μετά το έτος 1, οι οποίες αναφέρονται συνήθως ως μ.Χ. (μετά Χριστόν), χρησιμοποιούνται επίσης οι συντομεύσεις Κ.Χ. (της Κοινής Χρονολογίας), Κ.Ε. (Κοινής Εποχής) ή Κ.Π. (της Κοινής Περιόδου).^[1]

Αν και η «κοινή χρονολογία», ή αλλιώς «κοινή εποχή», ήταν όρος που χρησιμοποιήθηκε αρχικά από ορισμένους Χριστιανούς σε μια χρονική περίοδο που ο Χριστιανισμός ήταν η πιο ευρέως διαδεδομένη θρησκεία στη Δύση, αυτός ο όρος χρησιμοποιείται πλέον ως θρησκευτικά ουδέτερος εναλλακτικός όρος ο οποίος έχει τα αντίστοιχά του και σε άλλες γλώσσες. Για παράδειγμα, στην κινεζική γλώσσα χρησιμοποιείται μια μετάφραση αυτού του όρου, γκονγκ γιουάν (公元), για την χρονολογική καταγραφή. Ο όρος γίνεται όλο και περισσότερο αποδεκτός ως πολιτικά ορθός (politically correct) και θρησκευτικά ουδέτερος, για την αποδέσμευση της περιοδολόγησης και των χρονολογικών συστημάτων από τις θρησκειολογικές τους προεκτάσεις, προκειμένου να καθιερωθεί ένα παγκόσμιο σύστημα χρονολόγησης αποδεκτό από τις διαφορετικές θρησκείες του κόσμου.

Η χρονολογία και η καταγραφή της

Η ημερολογιακή πρακτική που έκανε αναγκαίο τον όρο "κοινή χρονολογία" είναι το σύστημα αρίθμησης των ετών με εκκίνηση το έτος που υποτίθεται ότι γεννήθηκε ο Ιησούς. Ωστόσο η εκτίμηση εκείνη αποδείχτηκε ανακριβής, καθώς είναι πλέον γνωστό ότι ο Ιησούς γεννήθηκε περίπου το 2 με 7 Π.Κ.Χ. Το ημερολογιακό σύστημα βάσει της γέννησης του Ιησού επινοήθηκε από τον μοναχό Διονύσιο τον Μικρό το έτος 525 κατόπιν εντολής του Πάπα Ιωάννη Α’ χρησιμοποιώντας τη λατινική συντομογραφία A.D. (στη λατινική, anno Domini, που σημαίνει στο έτος του Κυρίου [μας], το οποίο στην ελληνική γραμματεία αντιστοιχήθηκε με το "μ.Χ.", μετά Χριστόν) για τον προσδιορισμό των ετών.

Τα στοιχεία δείχνουν ότι αυτοί οι όροι δεν χρησιμοποιήθηκαν ευρέως για αιώνες καθώς γύρω στον όγδοο αιώνα άρχισε η ευρύτερη χρήση τους. Ο πρώτος χρονικογράφος που χρησιμοποίησε τον όρο "A.D." ("μ.Χ.") ήταν ένας αφρικανός ιστορικός του έβδομου αιώνα. Λίγο αργότερα, ο αγγλοσάξωνας ιστορικός και θεολόγος Βέδας έκανε χρήση του λατινικού όρου "ante incarnationis dominicae tempus" (που σημαίνει "προ του χρόνου της κυριακής ενσαρκώσεως" δηλ. "πριν την ενσάρκωση του Κυρίου") η οποία αποτελεί αντίστοιχο αντίστοιχο του όρου B.C. (π.Χ.) για να προσδιορίσει τα έτη που προηγούνται του πρώτου έτους αυτής της περιόδου, στο έργο του Εκκλησιαστική Ιστορία του Αγγλικού Λαού.

Ο όρος "κοινή χρονολογία/εποχή" αποτελεί έναν εναλλακτικό τρόπο αναφοράς σε αυτή την χρονική περίοδο. Σύμφωνα με αυτή την ονοματολογική σύμβαση, η Γαλλική επανάσταση έγινε το έτος 1789, και ο άνθρωπος πάτησε στο Φεγγάρι το έτος 1969. Όσοι χρησιμοποιούν την ονοματολογία της «κοινής χρονολογίας» θεωρούν ότι αυτές είναι χρονολογίες «της κοινής [μας] χρονολογίας».

Όταν χρησιμοποιείται ως αντικατάσταση της σήμανσης "π.Χ./μ.Χ", ο όρος «της κοινής [μας] χρονολογίας» συντομογραφείται ως «Κ.Χ.», και είναι το ακριβές αριθμητικό αντίστοιχο του «μ.Χ.» . Αντίστοιχα, η περίοδος πριν από την κοινή μας χρονολογία καλείται «Π.Κ.Χ.» (πριν την Κοινή [μας] Χρονολογία), και είναι το ακριβές αντίστοιχο του «π.Χ.» Και στις δύο περιπτώσεις, η συντομογραφία τοποθετείται μετά το έτος, οπότε γράφουμε πως ο Αριστοτέλης γεννήθηκε το 384 Π.Κ.Χ. (ή, 384 π.Χ.) και ότι η Ελληνική Επανάσταση ξεκίνησε το έτος 1821 Κ.Χ. (ή, 1821 μ.Χ.).

Σε κάποιες (σπάνιες) περιπτώσεις [2], μπορεί κανείς να βρει τη συντομογραφία "e.v." ή "EV" (Era Vulgaris) αντί του «Κ.Ε.», που σημαίνει «κοινή εποχή» στα λατινικά.

Βλέπε επίσης: μ.Χ.

Οι πηγές προέλευσης

Σύμφωνα με τον Πίτερ Ντάνιελς (γλωσσολόγο εκπαιδευμένο στα πανεπιστήμια του Κορνέλ και του Σικάγου):

Τα ΚΕ και ΠΚΕ άρχισαν να χρησιμοποιούνται τις τελευταίες δεκαετίες, πιθανώς αρχικά από τις μελέτες της Αρχαίας Εγγύς Ανατολής, όπου (α) υπάρχουν πολλοί Εβραίοι μελετητές και (β) η ονομασία των ετών βάσει μιας Χριστιανικής εποχής είναι άσχετη. Είναι, πράγματι, θέμα ευαισθησίας.

Ωστόσο, ο όρος "κοινή εποχή" έχει προϊστορία. Σε βιβλίο του, ο Άγγλος επίσκοπος Χάμφρεϊ Πριντό (Humphrey Prideaux) έγραψε το 1716: «Η κοινή εποχή, με την οποία υπολογίζουμε τα χρόνια από την ενσάρκωσή του». Το 1835, στο βιβλίο του, "Ζωντανοί χρησμοί" (Living Oracles), ο Αλεξάντερ Κάμπελ έγραψε "η κοινή Εποχή, ή Anno Domini (το έτος του Κυρίου)· το τέταρτο έτος του Ιησού Χριστού, το πρώτο εκ των οποίων δεν ήταν παρά οκτώ ημέρες." Στο άρθρο της για την Χρονολόγηση, η Καθολική Εγκυκλοπαίδεια του 1908 χρησιμοποιεί την πρόταση: "Πρώτη ανάμεσα σε αυτές [τις χρονολογικές εποχές], είναι αυτή που έχει υιοθετηθεί τώρα από όλους τους πολιτισμένους λαούς, και είναι γνωστή ως η Χριστιανική Κοινή εποχή, στης οποίας τον εικοστό αιώνα ζούμε τώρα".^[2]

Ο όρος "κοινός" προέρχεται από το λατινικό vulgāris (από το vulgus, ο κοινός, συνηθισμένος κόσμος), που σημαίνει "σχετικός με τον κοινό κόσμο, καθημερινός, συνηθισμένος", και δείχνει ότι το σύστημα χρησιμοποιούταν ευρέως, ακόμα και από ανθρώπους που δεν πίστευαν στην θεότητα του Ιησού.

Η πρώτη Εβραϊκή χρήση του όρου είναι στην επιγραφή μιας ταφόπλακας σε ένα Εβραϊκό νεκροταφείο, στο Πλύμουθ της Αγγλίας:

Ενθάδε κείται η εντιμότητά του, ο Ιούδα, υιός της εντιμότητάς του, του Ιωσήφ, πρίγκηπας και τιμημένος ανάμεσα στους φιλανθρώπους, ο οποίος διέπραξε καλές πράξεις, πέθανε στην οικία του στην Πόλη του Μπαθ, Τρίτη, και θάφτηκε εδώ την Κυριακή, 19 του Σίβαν το έτος 5585. Εις μνήμη του Λάιον Ιωσήφ Εσκ (έμπορο από το Φάλμουθ της Κορνουάλη), που πέθανε στο Μπαθ τον Ιούνιο ΑΜ 5585/ VE 1825. Αγαπητός και αξιοσέβαστος.

Αυτή η επιγραφή, όπως οι περισσότερες, χρησιμοποιεί το Εβραϊκό ημερολόγιο (5585), αλλά στο τέλος του καθορίζει το αντίστοιχο στην κοινή χρονολόγηση του δοθέντος στο Εβραϊκό ημερολόγιο έτους, δηλαδή το 1825. Η συντομογραφία VE σημαίνει όπως καθορίστηκε παραπάνω Vulgar Era ("κοινή εποχή"), και πιθανώς χρησιμοποιήθηκε αντί του AD (λατινικό αντίστοιχο του μ.Χ.), για να αποφευχθούν Χριστιανικές επιπλοκές.

Χρήση

Πολλοί ακαδημαϊκοί στα πεδία της Ιστορίας, της θεολογίας,^[3] της αρχαιολογίας, της κοινωνιολογίας και της ανθρωπολογίας χρησιμοποιούν αυτό το σύστημα σήμανσης τις πρόσφατες δεκαετίες.

Οι περισσότερο εμφανείς χρήσεις της σημειολογίας της Κοινής Χρονολογίας έκαναν την εμφάνισή τους πρόσφατα σε μεγάλα μουσεία στον αγγλόφωνο κόσμο: το καναδικό Βασιλικό Μουσείο του Οντάριο υιοθέτησε το σύστημα της Κοινής Χρονολογίας το 2002,^[4] το Ίδρυμα Σμιθσόνιαν κ.α., αν και ανεξάρτητα μουσεία δεν υποχρεούνται να την χρησιμοποιούν.^[5] Ακόμη, πολλοί συγγραφικοί οδηγοί τώρα προτιμούν ή επιβάλουν την χρήση της.^[6]^[7]^[8]^[9]^[10] Ορισμένοι από αυτούς, οι οποίοι αναφέρονται σε χριστιανικές εκκλησίες την καθιστούν υποχρεωτική: για παράδειγμα, αυτός του Επισκoπικού Αββαείου του Μαίρυλαντ.^[11]

Στις Ηνωμένες Πολιτείες, η χρήση της σήμανσης ΠΚΧ/ΚΧ είναι αυξανόμενη στη βιβλιογραφία. Χρησιμοποιείται από το Συμβούλιο Κολεγίων (College Board) στα τεστ ιστορίας, όπως επίσης και σε εκδόσεις της National Geograpic Society και από το Αστεροσκοπείο των Η.Π.Α. Το History Channel χρησιμοποιεί επίσης αυτή την σήμανση σε κάποια από τα θέματά του.

Αντίθετες απόψεις

Η αλλαγή των ημερομηνιών από την π.Χ. ορολογία στην π.Κ.Χ. έχουν δημιουργήσει αντιδράσεις. Ίσως η πιο αξιοσημείωτη, όταν μια π.Χ. αλλάχθηκε σε π.Κ.Χ. ημερομηνία σε μια εξεταστική ερώτηση στην Νέα Νότια Ουαλία, προκάλεσε ερωτήματα και επιθετικές διαμαρτυρίες και στις δύο παρατάξεις του Κρατικού Κοινοβουλίου, και την αποδοχή από τον Υπουργό Παιδείας ότι η αλλαγή δεν έπρεπε να έχει γίνει. Όταν η διδασκαλία του τι σήμαινε το σύστημα π.Χ./π.Κ.Χ. εισάχθηκε στην Αγγλική Εθνική Διδακτέα Ύλη το 2002, προέτρεψε την αποστολή γραμμάτων που εξέφραζαν αμηχανία στις εθνικές εφημερίδες.

Επιχειρήματα κατά της ανάδειξης της Κοινής Χρονολογίας περιλαμβάνουν:

Οι π.Χ. και μ.Χ. χρονολογίες έχουν χρησιμοποιηθεί για τόσο πολύ χρονικό διάστημα, ώστε έχουν απαλλαχθεί κάπως από τις θρησκευτικές τους εννοιολογικές αποχρώσεις.
Το νεότερο σύστημα π.Κ.Χ./Κ.Χ. δεν έχει χρησιμοποιηθεί αρκετά ευρέως ώστε να γίνει κοινά κατανοητό.
Τα ονόματα για τους μήνες και τις ημέρες της εβδομάδας προέρχονται από τις ρωμαϊκές και νορβηγικές θρησκευτικές παραδόσεις, οπότε η ονομασία εποχών με βάση την χριστιανική παράδοση δεν θα έπρεπε να βλέπεται ως υποκειμενική.
Υποβαθμίζει την σημασία της ανάδειξης του Ιησού σε κοινωνίες που έχουν μια μεγάλη χριστιανική κληρονομιά.
Ορισμένοι αντιτίθενται στην διατήρηση του έτους 1 ως απαρχή της Κοινής Χρονολογίας, επειδή συντηρεί μια χριστοκεντρική παγκόσμια όψη ως εκδαπάνηση ενός θρησκευτικά ουδέτερου συστήματος χρονομέτρησης.

Στη Βρετανία, σε κάποια εκπαιδευτικά ιδρύματα, τα BC (προ Χριστού) και AD (μετά Χριστόν) έχουν αντικατασταθεί με τα BCE και CE. Οι αρμόδιες τοπικές επιτροπές ανέφεραν ότι οι παλαιοί όροι μπορεί να ενοχλούν τις μειονότητες και τους άθεους. Κριτικοί αποδοκίμασαν την κίνηση σαν «συνθηκολόγηση στην πολιτική ορθότητα», ενώ μη-Χριστιανοί θρησκευτικοί ηγέτες είπαν ότι η κίνηση δεν χρειαζόταν.^[12] Ο εξέχων ιμάμης Ιμπραχίμ Μόγκρα δήλωσε ότι δεν νομίζει ότι οι παλαιοί όροι προσβάλλουν τους μουσουλμάνους. Εκπρόσωπος του Συμβουλίου των Αντιπροσώπων των Βρετανών Ιουδαίων είπε ότι "δεν νομίζω ότι κανείς ενδιαφέρεται αν στα συνηθισμένα (mainstream) σχολεία χρησιμοποιούν το BC και AD". ^[13] Ο συντηρητικός Αμερικανός ιστορικός και συγγραφέας Τζον Στηλ Γκόρντον πιστεύει ότι αν θα έπρεπε να καταργηθούν τα π.Χ. και μ.Χ., θα έπρεπε να αντικατασταθούν με τα π.Ι. και μ.Ι. (προ και μετά Ιησού), και όχι με τα «εντελώς ανούσια και σχεδιασμένα από μια γραφειοκρατική επιτροπή και πραγματικά ανόητα ΠΚΕ και ΚΕ».^[14]

Προσκείμενες απόψεις

Οι υποστηρικτές της σημειολογικής μορφής της Κοινής Χρονολογίας την προωθούν ως μια θρησκευτικά ουδέτερη μορφή, κατάλληλη για διαπολιτισμική χρήση.

Επιχειρήματα υπέρ της καθιέρωσης της Κοινής Χρονολογίας περιλαμβάνουν:

Το ημερολόγιο που χρησιμοποιείται από την Δύση έχει γίνει ένα διεθνές πρότυπο. Θα πρέπει να είναι θρησκευτικά και πολιτισμικά ουδέτερο λαμβάνοντας υπόψη τις κουλτούρες που υποχρεώθηκαν να το χρησιμοποιούν από ανάγκη. [3]
Χρησιμοποιείται ήδη ευρέως από ακαδημαϊκές και επιστημονικές κοινότητες για πάνω από έναν αιώνα και δεν υπάρχει πλήρης έλλειψη εξοικείωσης με αυτό το σύστημα χρονολόγησης. [4]
Η παγκόσμια χρήση της χρονολόγησης των ετών σύμφωνα με τη χριστιανική θεολογία έχει την τάση να είναι πολιτισμικά διχαστική. Η χρονολόγηση των μηνών και των ημερών με βάση τους ρωμαϊκούς και σκανδιναβικούς θεούς, όμως, δεν πρέπει να αποτελεί λόγο ανησυχίας καθώς οι ρωμαϊκές και οι σκανδιναβικές θρησκείες είναι στην πραγματικότητα εξαφανισμένες^{[εκκρεμεί παραπομπή]}.
Προωθεί οικουμενικά πρότυπα. Στην αγγλική γλώσσα ο όρος C.E μπορεί επίσης να διαβαστεί και ως Christian Era (χριστιανική εποχή) αντί του Common Era (κοινή εποχή).
Ανταποκρίνεται στο οξφορδιανό στυλ και χρησιμοποιείται στα OED και ODWR.

Υποσημειώσεις

↑ Στα αγγλικά οι αντίστοιχοι όροι είναι B.C.E. ή BCE που σημαίνει "Before Common Era" και C.E. ή CE που σημαίνει "Common Era". Για την συντομογραφία π.Κ.Π./Κ.Π. βλέπε για παράδειγμα στην [Οι Εβραίοι της Θεσσαλονίκης, Ιακώβ Μπενμαγιόρ http://www.jmth.gr/web/thejews/pages/pages/historyGR.htm Αρχειοθετήθηκε 2010-03-25 στο Wayback Machine.] του Εβραϊκού Μουσείου Θεσσαλονίκης.
↑ Στα αγγλικά αποσπάσματα που παρατίθενται στην προηγούμενη παράγραφο, το πρωτότυπο έχει τη λέξη vulgar, που έχει φτάσει να σημαίνει "άκομψος", "χυδαίος", αλλά για λόγους που αναλύονται αμέσως μετά, μεταφράστηκε "κοινός".
↑ Χαρακτηριστικά παραδείγματα θεολογικών έργων αναφοράς είναι το The Anchor Bible Dictionary (Doubleday, 1992) και η Encyclopedia of Christianity (Oxford University Press, 2005).
↑ «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Δεκεμβρίου 2005. Ανακτήθηκε στις 3 Ιουλίου 2005.
↑ «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Σεπτεμβρίου 2006. Ανακτήθηκε στις 3 Ιουλίου 2005.
↑ «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Φεβρουαρίου 2006. Ανακτήθηκε στις 3 Ιουλίου 2005.
↑ «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Σεπτεμβρίου 2006. Ανακτήθηκε στις 3 Ιουλίου 2005.
↑ «The Johns Hopkins University Press | American Journal of Philology». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Φεβρουαρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 3 Ιουλίου 2005.
↑ «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Δεκεμβρίου 2005. Ανακτήθηκε στις 3 Ιουλίου 2005.
↑ http://www.yorku.ca/topia/docs/styleguide
↑ [1] Αρχειοθετήθηκε 2005-05-23 στο Wayback Machine. (pdf)
↑ Ida Akerstedt, "PC gone mad: Schools scrap BC and AD to avoid offending non-Christians", Express, Oct 1, 2017
↑ [https://www.telegraph.co.uk/news/2017/10/01/bce-not-bce-common-era-bc-ad-appears/ “To BCE or not to BCE? Common era of BC and AD appears to be over” The Telegraph, 1 OCTOBER 2017
↑ Gordon John Steel, “The Politically Correct Calendar”, American Enterprise Institute, December 24, 2012^{[νεκρός σύνδεσμος]}

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Χρήση

Σχολιασμός

Robert R. Cargill, Why Christians Should Adopt the BCE/CE Dating System Αρχειοθετήθηκε 2009-10-03 στο Wayback Machine. (Αγγλικά)
Whatever happened to B.C. and A.D., and why? (United Church of Christ)
The use of "CE" and "BCE" to identify dates Αρχειοθετήθηκε 2011-10-11 στο Wayback Machine. (Religious Tolerance.org)
BC vs BCE in the Media (The Global Language Monitor)
The 'Common Era' - a Secular Term for Year Definition (h2g2 - BBC)
Michael Gromley, P.C. scholars take Christ out of B.C. - Associated Press

Αντιγνωμία για τη χρήση του όρου στα σχολεία

AD and BC become CE/BCE, Evening Standard, 19 February 2002
History has to be rewritten as school bans BC and AD Αρχειοθετήθηκε 2008-03-13 στο Wayback Machine., News.Telegraph, 13 December 2002

Αυστραλία

Before Christ replaced in books Αρχειοθετήθηκε 2005-07-24 στο Wayback Machine., The Courier-Mail, 2 March 2005
NSW Govt accused of rewriting history over BC ban, ABC, 2 March 2005
Before Common Era Use in Schools - Question in New South Wales Legislative Council Αρχειοθετήθηκε 2005-06-19 στο Wayback Machine., 2 Μαρτίου 2005
Comment in the New South Wales Legislative Assembly Αρχειοθετήθηκε 2005-09-15 στο Wayback Machine., 2 March 2005
BC or BCE? Αρχειοθετήθηκε 2005-06-15 στο Wayback Machine., 3 Μαρτίου 2005

[1] Στα αγγλικά οι αντίστοιχοι όροι είναι B.C.E. ή BCE που σημαίνει "Before Common Era" και C.E. ή CE που σημαίνει "Common Era". Για την συντομογραφία π.Κ.Π./Κ.Π. βλέπε για παράδειγμα στην [Οι Εβραίοι της Θεσσαλονίκης, Ιακώβ Μπενμαγιόρ http://www.jmth.gr/web/thejews/pages/pages/historyGR.htm Αρχειοθετήθηκε 2010-03-25 στο Wayback Machine.] του Εβραϊκού Μουσείου Θεσσαλονίκης.

[2] Στα αγγλικά αποσπάσματα που παρατίθενται στην προηγούμενη παράγραφο, το πρωτότυπο έχει τη λέξη vulgar, που έχει φτάσει να σημαίνει "άκομψος", "χυδαίος", αλλά για λόγους που αναλύονται αμέσως μετά, μεταφράστηκε "κοινός".

[3] Χαρακτηριστικά παραδείγματα θεολογικών έργων αναφοράς είναι το The Anchor Bible Dictionary (Doubleday, 1992) και η Encyclopedia of Christianity (Oxford University Press, 2005).

[4] «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Δεκεμβρίου 2005. Ανακτήθηκε στις 3 Ιουλίου 2005.

[5] «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Σεπτεμβρίου 2006. Ανακτήθηκε στις 3 Ιουλίου 2005.

[6] «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Φεβρουαρίου 2006. Ανακτήθηκε στις 3 Ιουλίου 2005.

[7] «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Σεπτεμβρίου 2006. Ανακτήθηκε στις 3 Ιουλίου 2005.

[8] «The Johns Hopkins University Press | American Journal of Philology». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Φεβρουαρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 3 Ιουλίου 2005.

[9] «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Δεκεμβρίου 2005. Ανακτήθηκε στις 3 Ιουλίου 2005.

[10] ttp://www.yorku.ca/topia/docs/styleguide

[11] [1] Αρχειοθετήθηκε 2005-05-23 στο Wayback Machine. (pdf)

[12] Ida Akerstedt, "PC gone mad: Schools scrap BC and AD to avoid offending non-Christians", Express, Oct 1, 2017

[13] [https://www.telegraph.co.uk/news/2017/10/01/bce-not-bce-common-era-bc-ad-appears/ “To BCE or not to BCE? Common era of BC and AD appears to be over” The Telegraph, 1 OCTOBER 2017

[14] Gordon John Steel, “The Politically Correct Calendar”, American Enterprise Institute, December 24, 2012^{[νεκρός σύνδεσμος]}

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]