Κάταγμα είναι το μερικό ή πλήρες σπάσιμο του οστού.[1] Σε πιο σοβαρές περιπτώσεις, το οστό μπορεί να σπάσει σε πολλά κομμάτια.[2] Τα κατάγματα συμβαίνουν συνήθως λόγω τροχαίων ατυχημάτων, πτώσεων ή αθλητικών τραυματισμών. Μπορoύν, εντούτοις, να είναι αποτέλεσμα ασθένειας του οστού που οδηγεί στην αποδυνάμωσή του, όπως η οστεοπόρωση, ή ο ανώμαλος σχηματισμός του οστού από συγγενείς ασθένειες στη γέννηση, όπως η ατελής οστεογένεση (osteogenesis imperfecta).[3][4]

Κάταγμα
Σε ακτινογραφία του βραχίονα διακρίνονται μετατοπισμένα κλειστά κατάγματα των οστών.
Ειδικότηταοστεολογία
Ταξινόμηση
ICD-10Sx2
ICD-9829
DiseasesDB4939
MeSHD050723

Ένα κάταγμα προκαλεί γενικά πόνο. Η διόγκωση, η ευαισθησία, η αλλαγή χρώματος και η δυσκολία να κινηθεί το επηρεασμένο μέλος του σώματος είναι συνήθη. Μερικές φορές παρατηρείται παραμόρφωση του μέλους που έχει υποστεί το κάταγμα.[3] Η θέση και η σοβαρότητα του κατάγματος καθορίζουν τα συμπτώματα και τα σημάδια ασθένειας.

Η διάγνωση πραγματοποιείται με τη χρήση πλήρους ιατρικού ιστορικού, φυσική εξέταση και απεικονιστικές εξετάσεις, όπως ακτινογραφία οστού, αξονική ή μαγνητική τομογραφία για την εξέταση των παρακείμενων ιστών. Η θεραπεία ενός κατάγματος εξαρτάται από τον τύπο κατάγματος, τη σοβαρότητα και τη θέση του, καθώς επίσης και την κατάσταση του ασθενούς. Η θεραπεία περιλαμβάνει την ξεκούραση, την αποφυγή τοποθέτησης βάρους στο μέλος, την ακινητοποίηση με νάρθηκα ή γύψο, τη φαρμακευτική αγωγή, και σε ορισμένες περιπτώσεις, τις χειρουργικές διαδικασίες.[1]

Ο χρόνος επούλωσης ενός σπασμένου οστού διαφέρει από άτομο σε άτομο και εξαρτάται από τη βαρύτητα του τραυματισμού. Η επούλωση πραγματοποιείται πιο αργά σε μεγαλύτερες ηλικίες.[5]

Ταξινόμηση

Επεξεργασία

Υπάρχουν διάφορα κριτήρια ταξινόμησης, λόγω της έλλειψης κοινών μηχανισμών πρόκλησης καταγμάτων και των διαφορετικών θέσεων που εντοπίζονται.

Στις σύγχρονες ταξινομήσεις, οι τύποι καταγμάτων διακρίνονται ανάλογα με τα ακόλουθα χαρακτηριστικά:

Μηχανισμός πρόκλησης

  • Τραυματικό κάταγμα - που προκαλείται από εξωτερικά αίτια, όπως πρώση, τροχαίο ατύχημα κ.α.
  • Παθολογικό κάταγμα - που προκύπτει με ελάχιστη εξωτερική επίδραση λόγω της καταστροφής του οστού από κάποια παθολογική διαδικασία (για παράδειγμα, φυματίωση, όγκος ή άλλα).
  • Περιπροθετικό κάταγμα - κάταγμα στο σημείο μηχανικής αδυναμίας στο τέλος ενός εμφυτεύματος.

Ακεραιότητα του δέρματος

  • Κλειστό, απλό κάταγμα - είναι αυτό στο οποίο το υπερκείμενο δέρμα παραμένει άθικτο.
  • Ανοιχτό, σύνθετο κάταγμα - είναι ένα κάταγμα που συνοδεύεται από τραύμα μαλακών μορίων και στο οποίο υπάρχει μια σχετική ανοικτή πληγή του δέρματος που οδηγεί άμεσα στο σπασμένο οστό. Στην περίπτωση ανοιχτού κατάγματος, υπάρχει αυξημένος κίνδυνος μόλυνσης.
    • Καθαρό κάταγμα
    • Μολυσμένο (ή επιλεγμένο) κάταγμα - αναλόγως του βαθμού έκθεσης του οστού στο τραύμα διακρίνονται τρεις κατηγορίες. Στην τρίτη κατηγορία το οστό έχει εκτεθεί έξω από το δέρμα και υπάρχει κίνδυνος μικροβιακής φλεγμονής και οστεομυελίτιδας.

Μετατόπιση

 
Διαφορετικοί τύποι καταγμάτων:
   (α) κλειστό κάταγμα
   (β) ανοιχτό κάταγμα
   (γ) εγκάρσιο κάταγμα
   (δ) σπειροειδές κάταγμα
   (ε) συμπιεσμένο κάταγμα
   (στ) θλιπτικό κάταγμα
   (ζ) κάταγμα χλωρού ξύλου
   (η) λοξό κάταγμα
  • Μη παρεκτοπισμένο - το οστό σπάει σε κομμάτια τα οποία παραμένουν σε ευθυγράμμιση
  • Παρεκτοπισμένο - το οστό σπάει σε κομμάτια που μετακινούνται
    • Πλάγια μετατόπιση
    • Γωνιακή
    • Περιστροφική
    • Βραχεία - μείωση του συνολικού μήκους του οστού όταν επικαλύπτονται μετατοπισμένα τμήματα κατάγματος.

Σχήμα και κατεύθυνση κατάγματος

  • Γραμμικό κάταγμα – κάταγμα που είναι παράλληλο με τον μακρύ άξονα του οστού
  • Εγκάρσιο κάταγμα – κάταγμα που βρίσκεται σε ορθή γωνία με τον μακρύ άξονα του οστού
  • Λοξό (ή πλάγιο) κάταγμα – κάταγμα που είναι διαγώνιο προς τον μακρύ άξονα του οστού (πάνω από 30°)
  • Σπειροειδές κάταγμα – κάταγμα όπου έχει συστραφεί τουλάχιστον ένα μέρος του οστού
  • Κάταγμα συμπίεσης ή σφηνοειδές – εμφανίζεται συνήθως στους σπονδύλους, για παράδειγμα όταν το μπροστινό τμήμα ενός σπονδύλου στη σπονδυλική στήλη καταρρέει λόγω οστεοπόρωσης
  • Θλιπτικό κάταγμα – κάταγμα που προκαλείται όταν θραύσματα οστών οδηγούνται το ένα μέσα στο άλλο
  • Αποσπαστικό κάταγμα – κάταγμα όπου ένα μέρος του οστού διαχωρίζεται από την κύρια μάζα
  • Κάταγμα χλωρού ξύλου – κάταγμα όπου το οστό κάμπτέται από τη μία πλευρά και σπάει από την άλλη (συναντάται στα παιδιά)
  • Ρωγμώδες κάταγμα – κάταγμα που φαίνεται σαν μια ρωγμή στην ακτινογραφία
  • Ενδαρθρικό κάταγμα – κάταγμα μέσα στην άρθρωση

Βαρύτητα

  • Απλό κάταγμα - το οστό έχει σπάσει σε ένα μόνο μέρος
  • Συντριπτικό κάταγμα - το οστό συνθλίβεται σε πολλά κομμάτια

Τμήματα

  • Ατελές κάταγμα – ένα κάταγμα στο οποίο τα τμήματα των οστών είναι ακόμη εν μέρει ενωμένα. Σε τέτοιες περιπτώσεις, υπάρχει μια ρωγμή στον οστίτη ιστό που δε διασχίζει πλήρως το πλάτος του οστού.
  • Πλήρες κάταγμα – ένα κάταγμα στο οποίο τα τμήματα των οστών διαχωρίζονται εντελώς.

Ανατομική θέση

Η ταξινόμηση με βάση την ανατομική θέση περιλαμβάνει τον προσδιορισμό του εμπλεκόμενου μέρους του σώματος, όπως το κεφάλι ή το χέρι, ακολουθούμενο από πιο συγκεκριμένο εντοπισμό. Τα κατάγματα που έχουν πρόσθετα κριτήρια ορισμού από τον απλό εντοπισμό συχνά μπορούν να ταξινομηθούν ως υποτύποι καταγμάτων, όπως το κάταγμα Χολστάιν-Λούις που είναι υποτύπος κατάγματος βραχιονίου.

  • Κάταγμα κρανίου
  • Κάταγμα σπονδυλικής στήλης
  • Κάταγμα πλευρών
  • Κάταγμα στέρνου
  • Κάταγμα άνω άκρου
    • Κάταγμα ώμου (κλείδας, ωμοπλάτης, άνω πέρατος βραχιονίου)
    •  
      Εσωτερική και εξωτερική όψη ενός βραχίονα με σύνθετο κάταγμα, πριν και μετά την επέμβαση.
      Κάταγμα βραχιονίου
    • Κάταγμα αγκώνα (κάτω πέρατος βραχιονίου, κεφαλής κερκίδας, ωλεκράνου)
    • Κάταγμα αντιβραχίου (κερκίδας ή ωλένης ή και των δύο)
    • Κάταγμα πηχεοκαρπικής
    • Κάταγμα μετακαρπίων
  • Κάταγμα κάτω άκρου
    • Κάταγμα πυέλου
    • Κάταγμα ισχίου
    • Κάταγμα μηριαίου
    • Κάταγμα γόνατος (επιγονατίδας, μηριαίων κονδύλων, κνημιαίων κονδύλων)
    • Κάταγμα κνήμης και περόνης
    • Κάταγμα αστραγάλου - ποδοκνημικής
    • Κάταγμα μεταταρσίων

Παραδείγματα της ταξινόμησης περιλαμβάνουν: το «σπειροειδές κάταγμα του μηρού», «κάταγμα χλωρού ξύλου της κερκίδας», «προσκρουμένο κάταγμα βραχιονίου», «γραμμικό κάταγμα ωλένης», «πλάγιο κάταγμα μεταταρσικού οστού», «κάταγμα συμπίεσης των σπονδύλων» και «θλιπτικό κάταγμα κρανίου».

Τα κατάγματα ονομάζονται επίσης από το είδος του τραυματισμού που προκάλεσε τη θραύση των οστών. Για παράδειγμα: «κάταγμα του μπόξερ» του μετακάρπιου οστού του χεριού, «κάταγμα έκρηξης» των οστών πίσω από το μάτι και «κάταγμα πίεσης» των οστών της κνήμης.

Ταξινόμηση με βάση το όνομα

Επεξεργασία
 
Ταξινόμηση Σάλτερ-Χάρις παιδιατρικών καταγμάτων.[6]

Οι πιο συνηθισμένοι τύποι καταγμάτων έχουν γενικά αποδεκτά ονόματα - μετά το όνομα του συγγραφέα που τα περιέγραψε πρώτος. Έτσι, για παράδειγμα, ένα κάταγμα του κάτω άκρου της κερκίδας ονομάζεται κάταγμα Κολς.[7] Επίσης αρκετά γνωστοί τύποι τραυματισμών του άνω άκρου περιλαμβάνουν το κάταγμα Μοντέτζια, που είναι ένα κάταγμα στο άνω τριτημόριο της ωλένης με εξάρθρημα της κεφαλής της κερκίδας,[8] και το κάταγμα Γκαλεάτσι, που είναι ένα κάταγμα στο κάτω τριτημόριο της κερκίδας και εξάρθρημα στο κάτω άκρο της ωλένης.[9]

Στην παιδική και εφηβική ηλικία παρατηρούνται τα επιφυσιακά κατάγματα - ταξινόμηση Σάλτερ-Χάρις με 5 βασικούς τύπους.[6] Στους ηλικιωμένους, τα κατάγματα συμβαίνουν με πολύ μικρότερο τραυματικό φορτίο και ο χρόνος αποθεραπείας αυξάνεται. Αυτό οφείλεται σε μια αλλαγή στην αναλογία των ανόργανων και οργανικών συστατικών του οστού.

Αναπαράσταση

Επεξεργασία
Photo Type Description
 
In the fingertip. More images
Γραμμικό κάταγμα Παράλληλα με τον μακρύ άξονα του οστού (στην άκρη του δακτύλου)
 
more images
Εγκάρσιο κάταγμα Σε ορθή γωνία ως προς τον μακρύ άξονα του οστού
 
Λοξό κάταγμα Διαγώνια ως προς τον μακρύ άξονα ενός οστού (πάνω από 30°)
 
more images
Σπειροειδές κάταγμα Τουλάχιστον ένα μέρος του οστού έχει συστραφεί - κάταγμα του μποξέρ
 
more images
Κάταγμα συμπίεσης Εμφανίζεται συνήθως στους σπονδύλους, για παράδειγμα όταν το μπροστινό τμήμα ενός σπονδύλου στη σπονδυλική στήλη καταρρέει λόγω οστεοπόρωσης
 
more images
Αποσπαστικό κάταγμα Ένα μέρος οστού διαχωρίζεται από την κύρια μάζα
 
more images
Συντριπτικό κάταγμα Το οστό έχει σπάσει σε πολλά κομμάτια

Αιτιολογία

Επεξεργασία

Τα κατάγματα των οστών συμβαίνουν ως αποτέλεσμα φορτίου που υπερβαίνει την αντοχή τους σε εφελκυσμό. Για κάθε οστό, κατά μήκος διαφορετικών αξόνων, το μέγεθος του τελικού φορτίου είναι διαφορετικό. Ο τύπος της θραύσης σε κάθε συγκεκριμένη περίπτωση εξαρτάται από την κατεύθυνση του διανύσματος δύναμης που εφαρμόζεται. Για παράδειγμα, εάν η πρόσκρουση είναι κάθετη στο σωληνοειδές οστό, τότε συμβαίνει εγκάρσιο κάταγμα, όταν το διάνυσμα δύναμης εφαρμόζεται παράλληλα με τον άξονα του οστού, συμβαίνουν γραμμικά κατάγματα.

Υπάρχουν τυπικά σημεία κατάγματος. Κατά κανόνα, βρίσκονται σε εκείνα τα μέρη όπου το οστό αντιμετωπίζει το μεγαλύτερο φορτίο ή όπου η δύναμή του είναι χαμηλότερη. Τα πιο κοινά κατάγματα περιλαμβάνουν[10][11]:

  • Κάταγμα κερκίδας σε τυπική θέση
  • Κάταγμα της κεφαλής του βραχιονίου
  • Κάταγμα έσω/έξω σφυρού
  • Κάταγμα μηριαίου - το κάταγμα αυτό επουλώνεται δύσκολα, και παρατηρείται ιδιαίτερα σε ηλικιωμένα άτομα. Η πιο αποτελεσματική θεραπεία είναι η εγκατάσταση τεχνητής άρθρωσης ισχίου.
  • Διάφορα κατάγματα κρανίου

Παθογένεση

Επεξεργασία

Ο οστίτης ιστός αποτελείται από ανόργανα και οργανικά συστατικά. Η σύνθεση του οστού είναι αρκετά περίπλοκη, το οργανικό μέρος του οστού είναι το 30% της μάζας του, το ανόργανο το 60% και το νερό αντιστοιχεί στο 10%. Το ανόργανο μέρος παρέχει δύναμη και αποτελείται κυρίως από φωσφορικό ασβέστιο και ιχνοστοιχεία. Το οργανικό μέρος αποτελείται κυρίως από κολλαγόνο, το οποίο κάνει το οστό πιο ελαστικό.[12][13][14][15]

Όταν ένας οστίτης ιστός υποστεί κάταγμα, εμφανίζεται αιμορραγία, η οποία δεν σταματά εύκολα λόγω του ότι τα αγγεία βρίσκονται στο ανόργανο τμήμα του οστού. Η ποσότητα της αιμορραγίας εξαρτάται από τον τύπο του κατάγματος και τον εντοπισμό του. Για παράδειγμα, σε περίπτωση κατάγματος των οστών του κάτω άκρου, ο ασθενής χάνει 500-700 ml αίματος. Ως αποτέλεσμα αυτής της αιμορραγίας, σχηματίζεται αιμάτωμα, το οποίο στη συνέχεια περιβάλλει τα θραύσματα των οστών. Στη θέση της αιμορραγίας, εμφανίζεται οίδημα. Η διακοπή της αιμορραγίας δεν είναι εύκολη υπόθεση και, σε σύνθετα ανοιχτά κατάγματα, είναι δυνατή μόνο με χειρουργική επέμβαση.[16]

Επούλωση

Επεξεργασία
 
Επούλωση κατάγματος.
 
Κατά τη διάρκεια των τεσσάρων σταδίων επούλωσης του κατάγματος, διαφορετικά κύτταρα του ανοσοποιητικού είναι ενεργά σε διαφορετικά χρονικά σημεία.

Ο χρόνος επούλωσης για τα κατάγματα ποικίλλει από αρκετές εβδομάδες έως αρκετούς μήνες, ανάλογα με την ηλικία (στα παιδιά, τα κατάγματα επουλώνονται πιο γρήγορα), τη γενική κατάσταση του σώματος και τις τοπικές αιτίες - τη σχετική θέση των θραυσμάτων, τον τύπο του κατάγματος κ.λπ.

Η διαδικασία επούλωσης του οστού περιλαμβάνει 4 στάδια[17][18]:

  • Αυτόλυση - ως απόκριση στην ανάπτυξη τραυματισμού, αναπτύσσεται οίδημα, υπάρχει ενεργή μετανάστευση λευκοκυττάρων (ιδίως οστεοκλαστών), εμφανίζεται αυτόλυση νεκρών ιστών. Φτάνει στο μέγιστο 3-4 ημέρες μετά το κάταγμα και στη συνέχεια υποχωρεί σταδιακά.
  • Πολλαπλασιασμός και διαφοροποίηση - ενεργή αναπαραγωγή κυττάρων οστίτη ιστού και ενεργή παραγωγή του ανόργανου τμήματος του οστού. Κάτω από ευνοϊκές συνθήκες, αρχικά σχηματίζεται χόνδρος, ο οποίος στη συνέχεια ανοργανοποιείται και αντικαθίσταται από οστό.
  • Αναδιάρθρωση του οστίτη ιστού - η παροχή αίματος στο οστό αποκαθίσταται, από τις δέσμες των οστών σχηματίζεται μια συμπαγής οστική ουσία.
  • Πλήρης αποκατάσταση - αποκατάσταση του μυελού των οστών, προσανατολισμός των οστικών δοκών σύμφωνα με τις γραμμές δύναμης του φορτίου, σχηματισμός περιόστεου, αποκατάσταση της λειτουργικότητας της κατεστραμμένης περιοχής.

Επιπλοκές

Επεξεργασία

Οι περισσότεροι τραυματισμοί των οστών επουλώνονται φυσιολογικά. Ορισμένα κατάγματα, ωστόσο, μπορούν να οδηγήσουν σε σοβαρές επιπλοκές, συμπεριλαμβανομένης της λοίμωξης, η οποία μπορεί να προέλθει είτε από τη μόλυνση του ανοιχτού κατάγματος, είτε από χειρουργικές επιπλοκές.[19] Άλλες επιπλοκές μπορεί να περιλαμβάνουν τη ψευδάρθρωση, όπου το σπασμένο οστό αποτυγχάνει να επουλωθεί ή την πώρωση σε πλημμελή θέση, όπου το σπασμένο οστό επουλώνεται σε λάθος θέση. Η πώρωση σε πλημμελή θέση μπορεί να προέλθει λόγω κακής περιστροφής ενός οστού, η οποία είναι ιδιαίτερα συχνή μετά από κατάγματα του μηριαίου και της κνήμης.[20] Οι επιπλοκές των καταγμάτων μπορούν να ταξινομηθούν σε τρεις ευρείες ομάδες, ανάλογα με τον χρόνο εμφάνισής τους.

  • Άμεσες – εμφανίζονται τη στιγμή του κατάγματος
  • Πρώιμες – εμφανίζονται τις πρώτες ημέρες μετά το κάταγμα.
  • Μετεγενέστερες – εμφανίζονται πολύ καιρό μετά το κάταγμα.
Περιγραφή επιπλοκών των καταγμάτων[19]
Επιπλοκές Συστημικές Τοπικές
Άμεσες
  • Υποογκαιμική καταπληξία
  • Τραυματισμός μεγάλων αγγείων
  • Τραυματισμός μυών και τενόντων
  • Τραυματισμός αρθρώσεων
  • Τραυματισμός σπλάχνων
Πρώιμες
  • Λοίμωξη
  • Σύνδρομο διαμερίσματος
Μεταγενέστερες
  • Μη πόρωση (ψευδάρθωση)
  • Καθυστερημένη πώρωση
  • Πώρωση σε πλημμελή θέση
  • Οστεομυελίτιδα
  • Αλγοδυστροφία
  • Οστεονέκρωση
  • Αντίδραση σε εσωτερικές συσκευές σταθεροποίησης του οστού

Διάγνωση

Επεξεργασία

Υπάρχουν σχετικές και απόλυτες ενδείξεις κατάγματος, οι σχετικές είναι ενδεικτικές και επιτρέπουν μόνο την υποψία ενός τραυματισμού αυτού του τύπου. Τα απόλυτα σημεία επιβεβαιώνουν το γεγονός ενός κατάγματος και καθιστούν δυνατή τη διάκρισή του από άλλους τραυματισμούς που είναι παρόμοιοι σε κλινικά σημεία.

Στο σημείο του τραυματισμού

Επεξεργασία

Για να γίνει η διάγνωση ότι υπάρχει "κάταγμα", θα πρέπει να πληρούνται ορισμένα κριτήρια. Το κάταγμα είναι μια διάγνωση που τίθεται κλινικά και επιβεβαιώνεται μόνο ακτινογραφικά.[1]

Σχετικά σημάδια κατάγματος

  • Πόνος - αυξάνεται στο σημείο του κατάγματος κατά την προσομοίωση αξονικού φορτίου. Για παράδειγμα, όταν ασκείται δύναμη στη φτέρνα, ο πόνος σε περίπτωση κατάγματος του κάτω άκρου θα αυξηθεί απότομα.
  • Οίδημα - εμφανίζεται στην περιοχή της βλάβης, κατά κανόνα, όχι αμέσως. Παρέχει σχετικά λίγες διαγνωστικές πληροφορίες.
  • Αιμάτωμα - εμφανίζεται στην περιοχή του κατάγματος (συχνά όχι αμέσως). Το αυξανόμενο αιμάτωμα υποδηλώνει συνεχιζόμενη βαριά αιμορραγία.
  • Διαταραχή της λειτουργίας του τραυματισμένου άκρου - συνεπάγεται την αδυναμία φόρτισης του κατεστραμμένου μέρους του σώματος και σημαντικό περιορισμό της κινητικότητας.
 
Ακτινογραφία κατάγματος αντιβραχίου σε μετωπιαία και πλάγια προβολή.

Απόλυτα σημάδια κατάγματος

  • Αφύσικη θέση (παραμόρφωση) του άκρου.
  • Παθολογική κινητικότητα (δεν προσδιορίζεται πάντα με ατελή κατάγματα) - το άκρο είναι κινητό στο σημείο όπου δεν υπάρχει άρθρωση.
  • Θραύσματα οστών - μπορούν να φανούν στο τραύμα (προηγουμένως θεωρούνταν σημάδι ανοιχτού κατάγματος. Προς το παρόν, για να γίνει διάγνωση ανοιχτού ή μολυσμένου κατάγματος, η οπτικοποίηση του κατεστραμμένου δέρματος στην περιοχή όπου υπάρχει το κάταγμα ή κοντά σε αυτό είναι αρκετό).

Στο νοσοκομείο

Επεξεργασία

Η ακτινογραφία επιτρέπει να προσδιοριστεί με μεγαλύτερη ακρίβεια ο τύπος του κατάγματος και η θέση των θραυσμάτων. Η ακτινογραφία είναι η τυπική διαγνωστική μέθοδος για την επιβεβαίωση ενός κατάγματος. Η εικόνα πρέπει να δείχνει δύο αρθρώσεις περιφερικά (μακριά) και εγγύς (κοντά) της βλάβης, το οστό πρέπει να φαίνεται σε δύο προβολές, μετωπιαία και πλάγια. Εάν πληρούνται αυτές οι προϋποθέσεις, η ακτινογραφία θα είναι επαρκής και πλήρης και η πιθανότητα λανθασμένης διάγνωσης ελάχιστη.

Αντιμετώπιση

Επεξεργασία

Σε περίπτωση κατάγματος, η έγκαιρη ιατρική φροντίδα είναι πολύ σημαντική, η οποία μπορεί να σώσει τη ζωή του ασθενή και να αποτρέψει την ανάπτυξη σοβαρών επιπλοκών. Συχνά, δεν είναι τα ίδια τα κατάγματα που είναι επικίνδυνα, αλλά οι παθολογικές καταστάσεις που τα συνοδεύουν, όπως το τραυματικό σοκ και η αιμορραγία.

Πρώτες βοήθειες

Επεξεργασία

Ο στόχος των πρώτων βοηθειών είναι να μειώσει τον πόνο, να παρέχει στους τραυματίες πλήρη ανάπαυση και, το πιο σημαντικό, να αποτρέψει τη βλάβη στους μαλακούς ιστούς (μύες, τένοντες) που περιβάλλουν το σημείο του κατάγματος.[21] Ο ασθενής πρέπει να ξαπλώσει, να ηρεμήσει, να δημιουργηθεί ακινησία του τραυματισμένου άκρου. Όταν βοηθά κανείς σε κλειστά κατάγματα, δεν πρέπει, χωρίς ιδιαίτερη ανάγκη, να αφαιρεί ρούχα και παπούτσια από το κατεστραμμένο μέρος του σώματος. Απλώς κόβονται στη σωστή θέση. Σε ανοιχτά κατάγματα, μετά τη διακοπή της αιμορραγίας, εφαρμόζεται αποστειρωμένος επίδεσμος στο τραύμα. Η ανάταξη του κατάγματος επιτρέπεται μόνο εάν κάποιος από τους συνοδούς κατέχει την τεχνική αυτής της διαδικασίας.

Πρώτη ιατρική βοήθεια

Επεξεργασία

Η πρώτη ιατρική βοήθεια μπορεί να παρασχεθεί τόσο επί τόπου όσο και στα επείγοντα. Σε αυτό το σημείο, είναι σημαντικό να εκτιμηθεί η σοβαρότητα της κατάστασης του ασθενή, να προληφθούν ή να ανακουφιστούν οι επιπλοκές του τραυματισμού και να καθοριστεί η περαιτέρω θεραπεία.[22]

Κανόνες ακινητοποίησης

Κατά τη διενέργεια (προσωρινής) ακινητοποίησης άκρων κατά τη μεταφορά, το άτομο που την πραγματοποιεί πρέπει να τηρεί τους ακόλουθους κανόνες:

  • Στερέωση του άκρου στη θέση που βρίσκεται μετά τον τραυματισμό, χωρίς προσπάθεια επαναφοράς του οστού στη θέση του.
  • Στερέωση τουλάχιστον 2 αρθρώσεων (πάνω και κάτω από το κάταγμα). Σε περίπτωση τραυματισμού του ισχίου και του ώμου, στερέωση 3 αρθρώσεων.
  • Πριν την τοποθέτηση νάρθηκα, περιποίηση των πληγών και μείωση της αιμορραγίας.

Εξειδικευμένη ιατρική βοήθεια

Επεξεργασία

Η εξειδικευμένη ιατρική περίθαλψη απαιτείται ιδιαίτερα σε σύνθετα κατάγματα, όταν η διατήρηση των μερών των οστών στη σωστή θέση είναι δύσκολη ή αδύνατη χωρίς εξειδικευμένες μεθόδους θεραπείας. Στη θεραπεία των καταγμάτων, τόσο στις συντηρητικές όσο και στις χειρουργικές μεθόδους, πραγματοποιείται έλεγχος του κατάγματος με ακτινογραφία κάθε 5-7 ημέρες - έτσι, αξιολογείται η αποτελεσματικότητα της ανάταξης και της επούλωσης.[23]

Συντηρητική θεραπεία

Οι μέθοδοι συντηρητικής θεραπείας των καταγμάτων είναι γνωστές στην ανθρωπότητα από την αρχαιότητα και δεν έχουν αλλάξει πολύ από τότε. Μπορούν να χωριστούν χονδρικά σε τρεις ομάδες.

  • Μεθοδοι ακινητοποίησης - χρήση γύψινων επιδέσμων (ή αναλόγων πολυμερών) μετά από κλειστή ανάταξη ή χωρίς ανάταξη εάν το κάταγμα δεν έχει μετατοπιστεί.
  • Μέθοδοι έλξης - η έλξη είναι ένα σύνολο μηχανισμών για το ίσιωμα των σπασμένων οστών ή την ανακούφιση από την πίεση στη σπονδυλική στήλη και στο σκελετικό σύστημα. Υπάρχουν δύο τύποι έλξης: έλξη δέρματος και σκελετική έλξη. Ο σκοπός της έλξης είναι να εξουδετερώνει τη δράση των μυϊκών στρωμάτων που συνδέονται με οστικά τμήματα, να αποτρέψει τη μετατόπισή τους και να δημιουργήσει συνθήκες για επαρκή αναγέννηση του οστίτη ιστού.
  • Μέθοδοι λειτουργικής θεραπείας - χωρίς ακινητοποίηση ή με ελάχιστη ακινητοποίηση του κατεστραμμένου τμήματος. Χρησιμοποιούνται σχετικά σπάνια - σε περίπτωση καταγμάτων μικρών οστών ή ρωγμών σε σωληνοειδή οστά. Συνίστανται στη διασφάλιση της σχετικής ανάπαυσης της πληγείσας περιοχής.

Χειρουργική θεραπεία

 
Η συσκευή Ιλιζάροβ είναι ένας τύπος εξωτερικής σταθεροποίησης που χρησιμοποιείται για τη θεραπεία καταγμάτων των άκρων.

Συχνά, τα κατάγματα οστών με σπογγώδη οστίτη ιστό δεν μπορούν να επισκευαστούν επαρκώς με συντηρητικές θεραπείες. Για παράδειγμα, τα κάταγματα θόλου του κρανίου απαιτούν μεταλλική οστεοσύνθεση και τα κατάγματα της άνω ή της κάτω γνάθου συχνά απαιτούν εξωτερικές συσκευές στερέωσης για επαρκή ανάταξη.

  • Ελάχιστα επεμβατική οστεοσύνθεση - στερέωση οστικών τμημάτων με πλάκες στερεωμένες στα οστά με βίδες, τοποθετημένες υποδόρια.
  • Κλειστή ανάταξη και ενδομυελική ήλωση - στερέωση οστικών τμημάτων με ενδομυελικούς ήλους (ράβδους) που τοποθετούνται στον μυελό των οστών.
  • Ανοικτή ανάταξη και εξωτερική σταθεροποίηση - στερέωση οστικών τμημάτων με χρήση εξωτερικής συσκευής στερέωσης (π.χ., συσκευή Ιλιζάροφ)
  • Ανοικτή ανάταξη και εσωτερική οστεοσύνθεση - ανάταξη οστικών τμημάτων με επακόλουθη στερέωση με βίδες, πλάκες ή ράβδους/ήλους (ανάλογα με την κατάσταση) κατά τη διάρκεια της επέμβασης.

Στην περίπτωση ανεπαρκούς οστικής αποκατάστασης μετά τη θεραπεία, επιτρέπεται η επαναλαμβανόμενη ανάταξη. Υπό τις συνθήκες του χειρουργείου, το λανθασμένα συγκολλημένο οστό καταστρέφεται προσεκτικά και στη συνέχεια εφαρμόζεται μία από τις ανωτέρω χειρουργικές μεθόδους θεραπείας. Η επιλογή της τεχνικής πραγματοποιείται από τον γιατρό ανάλογα με τη θέση του κατάγματος, την κατάσταση του ασθενούς και πολλούς άλλους παράγοντες.

Αποκατάσταση

Επεξεργασία

Βοηθητικές μέθοδοι θεραπείας: θεραπευτικές ασκήσεις, μασάζ, φυσικοθεραπεία, θεραπεία CPM.[24] Ο χρόνος αποκατάστασης για τα κατάγματα καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό από την πολυπλοκότητα και τη θέση του κατάγματος. Ο χρόνος επούλωσης ποικίλλει από μερικές εβδομάδες έως αρκετούς μήνες. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η αποκατάσταση μετά από ένα κάταγμα δεν συμβαίνει, ενώ σχηματίζεται μια ψευδάρθρωση. Σε τέτοιες καταστάσεις χρησιμοποιούνται διάφορες μέθοδοι αρθροπλαστικής.

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. 1,0 1,1 1,2 «Fractures». www.hopkinsmedicine.org (στα Αγγλικά). 28 Φεβρουαρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 27 Ιουνίου 2022. 
  2. AAPC (1 Φεβρουαρίου 2021). Official CPC® Certification Study Guide: 2021 CERTIFIED PROFESSIONAL CODER. AAPC. ISBN 978-1-64631-059-3. 
  3. 3,0 3,1 «Fractures». medlineplus.gov. Ανακτήθηκε στις 27 Ιουνίου 2022. 
  4. Townsend, Courtney M.· Beauchamp, R. Daniel (22 Απριλίου 2016). Sabiston Textbook of Surgery. Elsevier Health Sciences. ISBN 978-0-323-40163-0. 
  5. «Bone Fractures: Types, Treatment & Symptoms». Cleveland Clinic. Ανακτήθηκε στις 27 Ιουνίου 2022. 
  6. 6,0 6,1 Cepela, Daniel J.; Tartaglione, Jason P.; Dooley, Timothy P.; Patel, Prerana N. (2016-11). «Classifications In Brief: Salter-Harris Classification of Pediatric Physeal Fractures». Clinical Orthopaedics and Related Research 474 (11): 2531–2537. doi:10.1007/s11999-016-4891-3. ISSN 1528-1132. PMID 27206505. PMC 5052189. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27206505/. 
  7. «Colles Fracture: Symptoms, Causes & Treatment». Cleveland Clinic. Ανακτήθηκε στις 29 Ιουνίου 2022. 
  8. Johnson, Neal P.· Silberman, Michael (2022). Monteggia Fractures. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing. 
  9. Johnson, Neal P.· Smolensky, Arthur (2022). Galeazzi Fractures. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing. 
  10. Court-Brown, Charles M.; Caesar, Ben (2006-08). «Epidemiology of adult fractures: A review». Injury 37 (8): 691–697. doi:10.1016/j.injury.2006.04.130. ISSN 0020-1383. PMID 16814787. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16814787/. 
  11. Bilge, Onur; Dündar, Zerrin Defne; Atılgan, Numan; Yaka, Haluk; Kekeç, Ahmet Fevzi; Karagüven, Doğaç; Doral, Mahmut Nedim (2022-01). «The epidemiology of adult fractures according to the AO/OTA fracture classification». Ulusal travma ve acil cerrahi dergisi = Turkish journal of trauma & emergency surgery: TJTES 28 (2): 209–216. doi:10.14744/tjtes.2020.26374. ISSN 1306-696X. PMID 35099031. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35099031/. 
  12. Talbot, Julie· Dupuy, Maryne (1 Ιανουαρίου 2022). Heymann, Dominique, επιμ. Chapter 22 - Connexin43 and development of primary bone tumors: osteosarcoma and Ewing's sarcoma. Academic Press. σελίδες 285–293. ISBN 978-0-12-821666-8. 
  13. Nikita, Efthymia (1 Ιανουαρίου 2017). Nikita, Efthymia, επιμ. Chapter 1 - The Human Skeleton. Academic Press. σελίδες 1–75. ISBN 978-0-12-804021-8. 
  14. «Structure of Bone Tissue | SEER Training». training.seer.cancer.gov. Ανακτήθηκε στις 28 Ιουνίου 2022. 
  15. «7. ΕΡΕΙΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ». ebooks.edu.gr. Ανακτήθηκε στις 30 Ιουνίου 2022. 
  16. Ghiasi, Mohammad S.; Chen, Jason; Vaziri, Ashkan; Rodriguez, Edward K.; Nazarian, Ara (2017-06-01). «Bone fracture healing in mechanobiological modeling: A review of principles and methods» (στα αγγλικά). Bone Reports 6: 87–100. doi:10.1016/j.bonr.2017.03.002. ISSN 2352-1872. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2352187217300128. 
  17. Sheen, Jonathon R.· Garla, Vishnu V. (2022). Fracture Healing Overview. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing. 
  18. Wang, Wenhao; Yeung, Kelvin W. K. (2017-12-01). «Bone grafts and biomaterials substitutes for bone defect repair: A review» (στα αγγλικά). Bioactive Materials 2 (4): 224–247. doi:10.1016/j.bioactmat.2017.05.007. ISSN 2452-199X. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2452199X17300464. 
  19. 19,0 19,1 «Fracture Complications». Physiopedia (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 28 Ιουνίου 2022. 
  20. «Malunion Fracture | Boston Children's Hospital». www.childrenshospital.org. Ανακτήθηκε στις 28 Ιουνίου 2022. 
  21. «Fractures: Types and Treatment | Orthopaedic Surgery Specialists Ltd.,Park Ridge, IL». www.orthopaedicsurgeryspecialists.com. Ανακτήθηκε στις 30 Ιουνίου 2022. 
  22. «Overview of Bone Fractures | Concise Medical Knowledge». www.lecturio.com (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 30 Ιουνίου 2022. 
  23. General Principles of Fracture Care Treatment & Management: Approach Considerations, Elements of Initial Fracture Management, Nonoperative Therapy. 2022-03-31. https://emedicine.medscape.com/article/1270717-treatment. 
  24. Viveen, Jetske; Doornberg, Job N.; Kodde, Izaak F.; Goossens, Pjotr; Koenraadt, Koen L. M.; The, Bertram; Eygendaal, Denise (2017-11-22). «Continuous passive motion and physical therapy (CPM) versus physical therapy (PT) versus delayed physical therapy (DPT) after surgical release for elbow contractures; a study protocol for a prospective randomized controlled trial». BMC musculoskeletal disorders 18 (1): 484. doi:10.1186/s12891-017-1854-0. ISSN 1471-2474. PMID 29166890. PMC 5700741. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29166890/.