Ιωάννης Καριοφύλλης

Ο Ιωάννης Καρυοφύλλης «ο εξ απορρήτων» ήταν Έλληνας λόγιος του 17ου αιώνα, Διδάσκαλος και Διευθυντής της Πατριαρχικής Ακαδημίας Κωνσταντινουπόλεως.

Βιογραφικά στοιχεία

Αναφορικά με τον τόπο της γέννησής του οι απόψεις διίστανται, καθώς φαίνεται ότι γεννήθηκε στις Κυδωνιές της Κρήτης, γιος του αποστάτη ορθοδόξου ιερέα Ιωάννη Καρυόφυλλου (όπως ομολογεί ο ίδιος σε γράμμα του) το 1589. Σε αντιπαράθεση με τον πατέρα του, ο Ιωάννης κατευθύνθηκε στην Κωνσταντινούπολη ως μαθητευόμενος στο εργαστήριο κάποιου χρυσοχόου, ενώ μετά ξεκίνησε τις σπουδές στην Πατριαρχική Ακαδημία, ως μαθητής του Κορυδαλλέως, τον οποίο και διαδέχθηκε στην διεύθυνσή της το 1641. Στην θέση αυτή παρέμεινε ως το 1665.

Άλλη άποψη (Ζερλέντης) τον θέλει να έχει γεννηθεί στις Καρυές της Επαρχίας Δέρκων, απ' όπου και έλαβε την επωνυμία "Καρυοφίλλης".

Αν και ήταν πολύ οξύθυμος χαρακτήρας, ωστόσο ξεχώριζε για την ευστροφία και την ευρυμάθειά του και τιμήθηκε με τα υψηλότερα Οφφίκια του Πατριαρχείου. Διετέλεσε, "Μέγας Οικονόμος", "Μέγας Χαρτοφύλαξ", "Μέγας Λογοθέτης" και "ὁ ἐξ Ἀπορρήτων", δηλαδή προσωπικός σύμβουλος των Πατριαρχών, για πολλά χρόνια. Κατηγορήθηκε από τον συμπέθερό του Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο ως Φιλοκαλβινιστής και έπεσε σε δυσμένεια, καθώς ξεκίνησε ο διωγμός του από τον Πατριάρχη Ιεροσολύμων και τους κύκλους του Φαναρίου που φθονούσαν την θέση του.

Κατηγορήθηκε ως αποστάτης και απειλήθηκε με αφορισμό. Για χρόνια προσπαθούσε με γράμματα να πείσει τους κατηγόρους του ότι οι κατηγορίες ήσαν αβάσιμες. Γέρος και κουρασμένος εγκατέλειψε την Κωνσταντινούπολη και κατέφυγε στο Βουκουρέστι, όπου και έγραψε την περίφημη "Απολογία" του, κόσμημα της νεότερης ελληνικής γραμματείας και ομολογία Πίστεως.

Πέθανε στο Βουκουρέστι το 1692 και ετάφη στο μοναστήρι του Radu Voda.

Συγγράμματα

Ασχολήθηκε με την συγγραφή βίων νεομαρτύρων, τους οποίους εξέδωσε αργότερα στη Βενετία, στο βιβλίο του Νέον Μαρτυρολόγιον, ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης.

• Ἰορδάνου τοῦ Τραπεζουντίου, μαρτυρήσαντος ἐν Κωνσταντινουπόλει (2 Φεβρουαρίου 1650)
• Συμεών τοῦ Τραπεζουντίου, μαρτυρήσαντος ἐν Κωνσταντινουπόλει (14 Αὐγούστου 1653)
• Ἰωάννου τοῦ Βλάχου, μάρτυρος (12 Μαΐου 1662)
• Ἁθανασίου ἐκ Γκίου, μαρτυρήσαντος ἐν Κωνσταντινουπόλει (24 Ἰουλίου 1670)
• Νικολάου τοῦ Παντοπώλου ἐκ Καρπενήσου, μαρτυρήσαντος ἐν Κωνσταντινουπόλει (23 Σεπτεμβρίου 1672)
• Γαβριήλ τοῦ μοναχού, μαρτυρήσαντος ἐν Κωνσταντινουπόλει (2 Φεβρουαρίου 1676)
• Κυπριανοῦ τοῦ Νέου, ὅς ἐμαρτύρησεν ἐν Κωνσταντινουπόλει (5 Ἰουλίου 1679)
• Σταματίου ἐκ Βόλου, μαρτυρήσαντος ἐν Κωνσταντινουπόλει (16 Αὐγούστου 1680)
• Δαμασκηνοῦ τοῦ μοναχοῦ, μαρτυρήσαντος ἐν Κωνσταντινουπόλει (13 Νοεμβρίου 1681)
• Παύλου τοῦ Ρώσσου, μάρτυρος (3 Ἀπριλίου 1683 / Μεγάλη Παρασκευή)

Πηγές

• Κωνσταντίνος Σάθας (1868). Νεοελληνική Φιλολογία: Βιογραφία των εν τοις γράμμασι διαλαμψάντων Ελλήνων, από της καταλύσεως της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας μέχρι της Ελληνικής εθνεγερσίας (1453-1821). Αθήνα: Τυπογραφείο των τέκνων Ανδρέου Κορομηλά. Ανακτήθηκε στις 15 Οκτωβρίου 2009. 
• Sturdza, Mihail-Dimitri, "Dictionnaire historique et généalogique des grandes familles de Grèce, d'Albanie et de Constantinople", Paris 1983
• Νικοδήμου του Αγιορείτου, "Νέον Μαρτυρολόγιον, ήτοι Μαρτυρία των Νεοφανών Μαρτύρων". Εκδ. "Αστήρ", Αθήναι 1993