Ιωάννης Θεοδωρακόπουλος

Ο Ιωάννης Ν. Θεοδωρακόπουλος (28 Φεβρουαρίου 1900 – 20 Φεβρουαρίου 1981) ήταν Έλληνας φιλόσοφος, καθηγητής πανεπιστημίου και ακαδημαϊκός.

Ιωάννης Θεοδωρακόπουλος
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Ιωάννης Θεοδωρακόπουλος (Ελληνικά)
Γέννηση	28  Φεβρουαρίου 1900 Βασαράς Λακωνίας
Θάνατος	20  Φεβρουαρίου 1981 Αθήνα
Χώρα πολιτογράφησης	Ελλάδα
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	Ελληνικά Γερμανικά
Σπουδές	Πανεπιστήμιο της Βιέννης (1920–1922) Πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης (1922–1925)
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	διδάσκων πανεπιστημίου πολιτικός φιλόσοφος
Εργοδότης	Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (από 1930) Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (από 1939) Πάντειο Πανεπιστήμιο (από 1950) Πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμα	Υπουργός Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων της Ελλάδας (1  Νοεμβρίου 1945 – 22  Νοεμβρίου 1945, Κυβέρνηση Παναγιώτη Κανελλόπουλου 1945) Υπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων της Ελλάδας (1966–1967, Κυβέρνηση Ιωάννη Παρασκευόπουλου 1966) μέλος της Ακαδημίας Αθηνών (από 1960) Πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών (Ιανουάριος 1963 – Δεκέμβριος 1963) κοσμήτορας (1967–1968, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών)
Βραβεύσεις	Πανεπιστήμιο του Οχάιο Κρατικά Λογοτεχνικά Βραβεία (1957)

Οι σπουδές του

Γεννήθηκε στο χωριό Βασσαράς της Λακωνίας, στις 28 Φεβρουαρίου 1900 και ολοκλήρωσε την βασική του εκπαίδευση στη Σπάρτη. Στη συνέχεια φοίτησε στη Ριζάρειο Εκκλησιαστική Σχολή ως υπότροφος του κράτους από το 1915 έως το 1920, στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης (1920-1922), όπου σπούδασε φιλολογία και φιλοσοφία, η οποία και τον κέρδισε, με αποτέλεσμα, αμέσως μετά, να συνεχίσει τις σπουδές του στο κέντρο του φιλοσοφικού στοχασμού της εποχής εκείνης, τη Χαϊδελβέργη, όπου παρέμεινε από το 1922 ως το 1925, παρακολουθώντας τα μαθήματα των Καρλ Γιάσπερς, Άλφρεντ Βέμπερ, Έντουαρντ Χόφμαν, Ερνστ Ρόμπερτ Κούρτιους, Φρίντριχ Γκούντολφ και ιδίως αυτά του καθηγητή Ερρίκου Ρίκερτ, για τις φιλοσοφικές απόψεις του οποίου αργότερα συνέγραψε και εξέδωσε ιδιαίτερο βιβλίο. Το 1925 αναγορεύτηκε διδάκτορας της φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης, με θέμα της διατριβής του τη «Διαλεκτική του Είναι στον Πλάτωνα», που εξεδόθη δύο χρόνια αργότερα. Το 1928 εξέδωσε και μονογραφία για τη «Μεταφυσική του Είναι στον Πλωτίνο» και την ίδια χρονιά επέστρεψε στην Ελλάδα.

Από το 1929 μέχρι το 1940 εξέδωσε, με τη συνεργασία των Κωνσταντίνου Τσάτσου και Παναγιώτη Κανελλόπουλου, τους οποίους είχε γνωρίσει και με τους οποίους είχε σχετισθεί ήδη από την παραμονή του στη Χαϊδελβέργη, το «Αρχείο της Φιλοσοφίας και Θεωρίας των Επιστημών», του οποίου ήταν και διευθυντής και όπου είχε δημοσιεύσει και δικά του άρθρα, όπως π.χ. «Η έννοια της φιλοσοφίας και η έννοιας της ιστορίας της φιλοσοφίας», «Φιλοσοφία και Ψυχολογία» κ.ά.

Πανεπιστημιακός και ακαδημαϊκός

Το 1928, αμέσως μετά την επιστροφή του από τη Γερμανία, οι καθηγητές του Πανεπιστημίου Αθηνών Θεόφιλος Βορέας και Κωνσταντίνος Λογοθέτης δεν εγκρίνουν την υφηγεσία του, αλλά μόλις δύο χρόνια αργότερα, το 1930, ο Ιωάννης Θεοδωρακόπουλος εξελέγη υφηγητής και το 1933 τακτικός καθηγητής της φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, το 1939 καθηγητής της Συστηματικής Φιλοσοφίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και το 1950 καθηγητής της φιλοσοφίας της Παντείου Σχολής. Στο Πανεπιστήμιο παρέμεινε μέχρι το 1967, οπότε και λόγω της συντακτικής Πράξης της Δικτατορίας αναγκάστηκε να αποχωρήσει την ημέρα που θα αναλάμβανε πρυτανικά καθήκοντα. Διετέλεσε κοσμήτορας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών κατά τα ακαδημαϊκά έτη 1949-1950 και 1966-1967.

Εξελέγη μέλος της Ακαδημίας Αθηνών το 1960, στην έδρα της Φιλοσοφίας. Το 1963 διετέλεσε πρόεδρος της Ακαδημίας και από το 1966 ως το 1981 Γενικός Γραμματέας της. Το 1966 ίδρυσε το «Κέντρο Ερεύνης της Ελληνικής Φιλοσοφίας» της Ακαδημίας, που αρχίζει να λειτουργεί από το 1970 και από το 1971 εκδίδει την Επετηρίδα του με τίτλο «Φιλοσοφία».

Πέραν τούτου ήταν αντεπιστέλλον μέλος των Ακαδημιών της Χαϊδελβέργης (από το 1972) και του Παλέρμο, επισκέπτης καθηγητής του Πανεπιστημίου της Χαϊδελβέργης, επίτιμος διδάκτορας της φιλοσοφίας του δικαίου στο Πανεπιστήμιο του Οχάιο, τακτικό μέλος του «Διεθνούς Ινστιτούτου Φιλοσοφίας», της «Αμερικανικής Φιλοσοφικής Εταιρείας» και της «Αμερικανικής Εταιρείας Μεταφυσικής», μέλος της διοικήσεως της «Διεθνούς Εταιρείας Μεσαιωνικής Φιλοσοφίας» (SIEPM), Αντιπρόεδρος της «Ομοσπονδίας Φιλοσοφικών Εταιρειών» (FISP) και μέλος της «Διεθνούς Εταιρείας Πλατωνικών Μελετών».

Διάφορα στοιχεία

Διετέλεσε υπουργός Εθνικής Παιδείας στην κυβέρνηση του Παναγιώτη Κανελλόπουλου το 1945 και, για ένα μικρό χρονικό διάστημα, το 1966 στην Κυβέρνηση του Ιωάννη Παρασκευόπουλου. Ακόμη υπήρξε συνεργάτης της Μεγάλης Ελληνικής Εγκυκλοπαίδειας (Πυρσού). Το 1957 τιμήθηκε με το Α΄ Κρατικό Βραβείο Μυθιστορηματικής Βιογραφίας για το έργο του «Ο Φάουστ του Γκαίτε» του 1956. Από το 1975 μέχρι το 1979 διετέλεσε πρόεδρος της Εταιρείας Λακωνικών Σπουδών ενώ ήταν αντιπρόεδρός της στο ιδρυτικό διοικητικό συμβούλιο του 1966.

Το 1975 ίδρυσε στο χωριό Μαγούλα της Σπάρτης, κοντά στον Μυστρά, την ελεύθερη σχολή φιλοσοφίας "Ο Πλήθων", αποσκοπώντας στη συνέχιση της παράδοσης του Μυστρά και στη διαπίστωση της πνευματικής και ηθικής ταυτότητας του σύγχρονου ελληνισμού, με μια προσπάθεια επιστροφής στις πολιτιστικές και φιλοσοφικές ρίζες. Στη σχολή αυτή, εκτός από τις οκτώ περιόδους των μαθημάτων, οργανώθηκαν και πολλά εξειδικευμένα συνέδρια. Ο Θεοδωρακόπουλος έλαβε μέρος σε μεγάλο αριθμό φιλοσοφικών συνεδρίων, έδωσε διαλέξεις για φιλοσοφικά θέματα στο εξωτερικό και τιμήθηκε από Πανεπιστήμια και πνευματικά ιδρύματα του εξωτερικού αλλά και του εσωτερικού.

Αν και θεωρείται από τους μεγαλύτερους μελετητές του Πλάτωνα και του Πλωτίνου, το 1978 ήταν Πρόεδρος του Παγκοσμίου Συνεδρίου της Θεσσαλονίκης για τον Αριστοτέλη και, την ίδια χρονιά, ένας από τους επτά φιλοσόφους ομιλητές του Διεθνούς Συμποσίου για τον Αριστοτέλη, που διοργάνωσε στο Παρίσι η ΟΥΝΕΣΚΟ.

Απεβίωσε στην Αθήνα στις 20 Φεβρουαρίου 1981 από άσθμα. Στην κηδεία του, που τελέστηκε δημοσία δαπάνη, παραβρέθηκε μεγάλο μέρος της πολιτικής εξουσίας καθώς και οι φίλοι και συνεργάτες του Κωνσταντίνος Τσάτσος και Παναγιώτης Κανελλόπουλος.

Εργογραφία

Το συγγραφικό έργο του είναι τεράστιο και εκτός από μεμονωμένα βιβλία περιλαμβάνει πλήθος άρθρων σε περιοδικά.

Πλήρη εργοβιογραφία του έχει συντάξει ο Λίνος Μπενάκης. Μεταξύ αυτών:

• Platons Dialektik des Seins (:Η διαλεκτική του Είναι στον Πλάτωνα) (Tubingen, 1927)
• Θεωρία του λόγου ή Γνωσεολογία (Αθήναι, 1928)
• Αι θεμελιώδεις έννοιαι της φιλοσοφίας του Πλωτίνου (Κοραής, Αθήναι, 1928)
• Plotins Meteaphysic des Seins (:Η μεταφυσική του Είναι στον Πλωτίνο) (Buhl/Baden, 1928)
• Αι αρχαί της φιλοσοφίας της Ιστορίας (Κοραής, Αθήναι, 1928)
• Η Γνωσεολογία του H. Rickert ως εισαγωγή εις τον Νεοκαντιασμόν (Αθήναι, 1929)
• Η φιλοσοφία της τέχνης (Ελευθερουδάκης, Αθήναι, 1929)
• Σχολαστικισμός και φιλοσοφική κριτική (Ακαδημαϊκόν, Αθήναι, 1930)
• Φιλοσοφία της Παιδείας (Σακελλάριος, Αθήναι, 1930)
• Το πνεύμα και η ζωή του (Αθήναι, 1932)
• Ο γερμανικός ιδεαλισμός και η σημερινή γερμανική φιλοσοφία (1934)
• Ο πνευματικός άνθρωπος (Θεσσαλονίκη, 1935)
• Εισαγωγή στον Πλάτωνα (α΄ έκδ.1940, στ΄ έκδ. Εστία, Αθήνα 2000)
• Η Ελλάς ως ιδέα. Ο πόλεμος και οι ιδεολογίες (Αθήναι, 1945)
• Το πνεύμα του νεοελληνισμού και η τροπή των καιρών (Αθήναι, 1945)
• Ποίον το σύστημα φιλοσοφικής ηθικής (εκδ. Πυρσού, Αθήναι, 1948, δ΄ έκδ. 1965)
• Πλάτωνος Φαίδρος (Αθήναι, 1948, δ’ έκδ. Εστία, Αθήνα 2000)
• Χριστιανικά και φιλοσοφικά μελετήματα (Αθήναι, 1949, β΄ έκδ. 1973)
• Γενική Ψυχολογία (Αθήναι, 1952)
• Μαθήματα ιστορίας της φιλοσοφίας των Ελλήνων (Αθήναι, 1955)
• Ο Φάουστ του Γκαίτε (Αθήναι, 1956, γ΄ έκδ. Εστία 2000), βραβεύθηκε με το Α΄ Κρατικό Βραβείο Μυθιστορηματικής Βιογραφίας
• Το νόημα της ελληνικής ελευθερίας (Αθήναι, 1957)
• Πλάτων – Πλωτίνος – Ωριγένης (Αθήναι, 1959)
• Μαθήματα εισαγωγής εις την φιλοσοφίαν Α΄ – Β΄ (Αθήναι, 1960 και 1962)
• Philosophie und Religion (:Φιλοσοφία και Θρησκεία) (Munchen, 1960)
• Η φιλοσοφική θεώρησις της εποχής μας (Αθήναι, 1961)
• Ελλάς και Ευρώπη (Κλεισιούνη, Αθήναι, 1963)
• Σύστημα φιλοσοφικής ηθικής (Αθήναι, 1965)
• Μαθήματα φιλοσοφίας της ιστορίας και του πολιτισμού (Αθήναι, 1965)
• Τα σύγχρονα φιλοσοφικά ρεύματα (Αθήναι, 1966)
• Μαθήματα Λογικής (Αθήναι, 1967)
• Φιλοσοφία και Ζωή (Αθήναι, 1967)
• Ευρώπη και Σοσιαλισμός (Εκδόσεις των Φίλων, Αθήναι, 1971, β΄ έκδ. Εστία, Αθήνα 1982)
• Το Εικοσιένα και ο σύγχρονος Ελληνισμός (Εκδόσεις των Φίλων, Αθήναι, 1972)
• Die Hauptprobleme der platonischen Philosophie (:Τα βασικά προβλήματα της πλατωνικής φιλοσοφίας) (1972)
• Εισαγωγή στη Φιλοσοφία τ. Α΄ – Δ΄ (Αθήναι, 1974-1975, β΄ έκδ. 2006)
• Ελευθέρα Σχολή Φιλοσοφίας ο Πλήθων – Τα εγκαίνια και τα μαθήματα της Α΄ περιόδου (Αθήναι, 1975)
• Μελέτη θανάτου (Αθήναι, 1977)
• Μαθήματα φιλοσοφίας της τέχνης (Αθήναι, 1977)
• Τα πρώτα μου φιλοσοφήματα 1927-1930 (Εστία, Αθήνα, 1978)
• Τα μαθήματα της Β΄ και Γ΄ περιόδου (Εστία, Αθήνα, 1979)
• Τα μαθήματα της ΣΤ΄ περιόδου - Η Παιδεία των Ελλήνων (Εστία, Αθήνα, 1979)
• Πανελλήνιον Συμπόσιον: Τα βασικά προβλήματα του σύγχρονου Ελληνισμού (Αθήναι, 1980)
• Πλάτωνος Θεαίτητος (Ακαδημία Αθηνών, Αθήνα, 1980)
• Αγαπημένη μου Χαϊδελβέργη (Εστία, Αθήνα, 1980)
• Τα μαθήματα της Ζ΄ περιόδου (Εστία, Αθήνα, 1981)

Βιβλιογραφία

• Καλογεράκος, Ἰωάννης Γ., «Τὸ ἀνθρώπινο πνεῦμα καὶ τὸ ἱστορικὸ γίγνεσθαι στὴ φιλοσοφία τῆς ἱστορίας τοῦ Ἰωάννη Ν. Θεοδωρακόπουλου», στό: Πρακτικὰ Η΄ Πανελληνίου Συνεδρίου τῆς Ἑλληνικῆς Φιλοσοφικῆς Ἑταιρείας καὶ τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν. «Μεταβυζαντινή, Νεοελληνικὴ καὶ σύγχρονη Ἑλληνικὴ φιλοσοφία», Νεοελληνικὴ Φιλοσοφία, 2000, σσ. 95-117
• Κανελλόπουλος, Παναγιώτης, «Σελίδες για τον Ιωάννη Θεοδωρακόπουλο». Φιλοσοφία, τχ. 10-11 (1980-81), σσ. 16-34.
• Μπενάκης, Λίνος, «Εργογραφία Ι. Ν. Θεοδωρακόπουλου 1927-1981». Φιλοσοφία, τχ. 10-11 (1980-81), σσ. 35-47.
• Τσάτσος, Κωνσταντίνος, «Ι. Ν. Θεοδωρακόπουλος †20.2.1981». Φιλοσοφία, τχ. 10-11 (1980-81), σσ. 9-15
• Μιχαηλίδης, Κώστας, «Ο Πλατωνισμός του Ι. Ν. Θεοδωρακόπουλου. Μια αναφορά στην Εισαγωγή στον Πλάτωνα». Ζήνων, τχ. 2 (1981), σσ. 5-10.
• Ορφανίδης, Νίκος, «Η νεοελληνική προβληματική του Ι. Ν. Θεοδωρακόπουλου». Ζήνων, τχ. 2 (1981), σσ. 19-23.
• Κελεσίδου-Γαλανού, Άννα, «Το πρόβλημα της νεοελληνικής γλώσσας στον Ι. Ν. Θεοδωρακόπουλο». Παρνασσός, τχ. 24 (1982), σσ. 227-235
• Χάρης Πέτρος, «Μνήμη Ιωάννου Θεοδωρακόπουλου. Η ζωή του, ο Ελληνισμός του, ο δημοτικισμός του» Αρχειοθετήθηκε 2022-01-20 στο Wayback Machine.. Νέα Εστία, τχ. 111 (1982), σσ. 352-354.
• Κελεσίδου Άννα, «Μνήμη Ιωάννη Ν. Θεοδωρακόπουλου», Φιλοσοφία, τχ. 19-20 (1989-1990), σσ. 467-471
• Μαράτου-Αργυράκη, Ισαβέλλα, «Ο Ιωάννης Θεοδωρακόπουλος έφυγε». Παρνασσός, τχ. 23 (1981), σσ. 472-479.
• Αποστολοπούλου, Γεωργία, «Ο Ιωάννης Ν. Θεοδωρακόπουλος ως φοιτητής του Πανεπιστημίου της Χαϊδελβέργης. Με αναφορά στο ανέκδοτο αρχειακό υλικό». Κάτοπτρον Νεοελληνικής Φιλοσοφίας, Τόμος Β΄,  Ιωάννινα-Δεκέμβριος 2011, σσ. 139-160
• Αποστολοπούλου, Γεωργία, -«Ο Ιωάννης Ν. Θεοδωρακόπουλος και η Φιλοσοφική Ανθρωπολογία», στο: Πρακτικά του Θ΄  Διεθνούς Συνεδρίου Πελοποννησιακών Σπουδών (Ναύπλιον 30 Οκτωβρίου – 2 Νοεμβρίου 2015) Τόμος Γ΄. Αθήναι, 2021 σσ. 33-52, σ. 52 περίληψη στα γερμανικά.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• «Ιωάννης Ν. Θεοδωρακόπουλος. Εις μνήμην». Νέα Εστία (1289): σσ. 351-368. 15 Μαρτίου 1981. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2022-01-20. https://web.archive.org/web/20220120073317/http://www.ekebi.gr/magazines/showimage.asp?file=134929&code=5250&zoom=800. Ανακτήθηκε στις 2016-10-31. 
• Ιωάννης Θεοδωρακόπουλος στον Πανδέκτη, του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών.
• Άρθρα του Ιώαννη Ν. Θεοδωρακόπουλου στη Νέα Εστία. Αρχειοθετήθηκε 2022-05-17 στο Wayback Machine.
• Αναλυτική βιβλιογραφία του Ιωάννη Θεοδωρακόπουλου Αρχειοθετήθηκε 2015-10-01 στο Wayback Machine.
• Έναρξη λειτουργίας της Ελευθέρας Σχολής Φιλοσοφίας στη Σπάρτη, υπό τον Καθηγητή-Ακαδημαϊκό Ιωάννη Θεοδωρακόπουλο. (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)