Ιερά Μητρόπολις Άρτης
Η Ιερά Μητρόπολις Άρτης είναι μία από τις Μητροπόλεις της Εκκλησίας της Ελλάδος. Έδρα της έχει την Άρτα και τα όριά της φθάνουν δυτικά στον Άραχθο ποταμό, από τις εκβολές του μέχρι το χωριό Καλαρρύτες, κοντά στο Συρράκο, βορειοανατολικά στον Αχελώο ποταμό και νότια ως τον ρου του χειμάρρου Αννίνου και τον Αμβρακικό κόλπο[1].
| Ιερά Μητρόπολις Άρτης | |
|---|---|
 | |
| Γενικές πληροφορίες | |
| Xώρα | Ελλάδα |
| Έδρα | Άρτα |
| Υπαγωγή | Εκκλησία της Ελλάδος |
| Αρχιερατικές Περιφέρειες | 5 |
| Ενορίες | 97 |
| Ναοί | 350 |
| Μονές | 5 (3 γυναικείες και 2 ανδρικές) |
| Μητροπολιτικός Ναός | Ι. Ν. Αγίου Δημητρίου |
| Ιεραρχία | |
| Μητροπολίτης | Καλλίνικος (Κορομπόκης) |
| Γενικός Αρχιερατικός Επίτροπος | Πρωτοπρεσβύτερος Αριστοφάνης Καραβασίλης |
| Εφημέριοι | 76 |
| Διάκονοι | 1 |
| Ιστοσελίδα | |
| imartis.gr | |
Το Επισκοπείο και οι διοικητικές υπηρεσίες της Μητροπόλεως βρίσκονται σ' έναν χαμηλό λόφο περιβαλλόμενα από πέτρινη οχύρωση. Στη θέση αυτή βάση των ιστορικών πηγών υπήρχε παλαιό βυζαντινό μοναστήρι επονομαζόμενο, Παναγία η Περίβλεπτος (αναφέρεται σε επιστολές του τότε Μητροπολίτη Ιωάννη Αποκαύκου). Ο σημερινός ναός του Επισκοπείου, ο οποίος τιμάται επι τη εορτή των Εισοδίων της Θεοτόκου, δεν γνωρίζουμε ακριβώς πότε χτίστηκε, βέβαιο είναι ότι υπάρχουν σε αυτό δύο τουλάχιστον επισκευαστικές φάσης, μία το 1800 και η άλλη εκατό χρόνια μετά το 1900. Στο ναό επίσης από τα μέσα του 16ου αιώνα τιμάται παράλληλα και η μνήμη του Αγίου Μερκουρίου, όπου ο τότε Μητροπολίτης Παρθένιος ο Α', αφιέρωσε στο ναό λείψανα του αγίου. Ανάμεσα στα πολλά κειμήλια του ναού ιδιαίτερο ενδιαφέρον αξίζει να δοθεί στον άμβωνα και στον δεσποτικό θρόνο, δείγματα λεπτότατης ξυλογλυπτικής τέχνης με ένθετα σεντέφια. Ο πυλώνας στην είσοδο του Επισκοπείου είναι κτίσμα του 1726.
Ιστορία
ΕπεξεργασίαΑρχικά, η Άρτα υπαγόταν στην Μητρόπολη Κορίνθου, και αργότερα μέχρι τον 10ο αιώνα στην Μητρόπολη Νικοπόλεως. Μετά την καταστροφή της Νικόπολης τον 11ο αιώνα, ολόκληρη η Ήπειρος εντάχθηκε στην Μητρόπολη Ναυπάκτου. Τον 12ο αιώνα η Άρτα έγινε επισκοπή της Μητρόπολης Ναυπάκτου.
Ο Π. Αραβαντινός, χρονογράφος της Ηπείρου, αναφέρει ότι η Άρτα από το ΙΓ΄ αιώνα ήταν έδρα Μητροπολίτου με τίτλο (μέχρι το 1820) «Άρτης και Ναυπάκτου, υπερτίμου και εξάρχου πάσης Αιτωλίας».
Από τους σημαντικότερους και λόγιους Μητροπολίτες της Μητροπόλεως Ναυπάκτου ήταν ο Ιωάννης Απόκαυκος ο οποίος αρχιεράτευσε την περίοδο της ακμής του Δεσποτάτου της Ηπείρου (1205-1230) και ο οποίος κατέστησε την Άρτα δεύτερο κέντρο της Μητροπόλεώς του με τη σύγκληση Συνόδων και εκλογή αρχιερέων των περιοχών που περιλάμβανε το Δεσποτάτο. Την εποχή αυτή η Άρτα ήταν έδρα επισκοπής με επίσκοπο τον Ιωάννη σύγχρονο του Ιωάννη Απόκαυκου. Ο πρώτος όμως Μητροπολίτης Ναυπάκτου που εγκαταστάθηκε στην Άρτα ήταν ο πρώην αρχιεπίσκοπος Λευκάδος Ματθαίος το 1367. Μετά από αυτόν οι Μητροπολίτες έχουν και πάλι έδρα την Ναύπακτο φέροντας τον τίτλο «Ναυπάκτου-Νικοπόλεως». Από το 1507 ο Μητροπολίτης Ευθύμιος τιτλοφορείται «Ναυπάκτου και Άρτης» και διατηρείται ο τίτλος μέχρι την Ελληνική Επανάσταση. Κατά καιρούς η Μητρόπολη αυτή υπαγόταν και στο Μητροπολίτη Ιωαννίνων όπως κατά το 1383 και 1808-1813 για πολιτικούς κυρίως λόγους.
Μετά την απελευθέρωση και τη δημιουργία του πρώτου Ελληνικού κράτους η ενιαία Μητρόπολη Ναυπάκτου-Άρτης διασπάται και το απελευθερωμένο τμήμα της αποτελεί την Μητρόπολη Αιτωλίας και Ακαρνανίας και το υπό κατοχή υπόλοιπο τη Μητρόπολη Άρτης και Πρεβέζης.
Το 1882 η Μητρόπολη διχοτομήθηκε, κατόπιν προσάρτησης της Άρτας στην Ελλάδα. Η Ιερά Μητρόπολις Άρτης περιήλθε στην Εκκλησία της Ελλάδος και η Ιερά Μητρόπολις Νικοπόλεως και Πρεβέζης παρέμεινε στο Οικουμενικό Πατριαρχείο.
Σήμερα η Μητρόπολη ορίζεται προς Δ. από τον Άραχθο ποταμό, από τις εκβολές του μέχρι το χωριό Καλαρρύτες, κοντά στο Συρράκο, ΒΑ από τον Αχελώο ποταμό και προς Ν. από το ροϋ του χειμάρρου Αννίνου και τον Αμβρακικό κόλπο.
Η Εκκλησία της Άρτας εν μέσω των κλυδώνων της πολυκύμαντης ιστορίας του Έθνους μας διαφύλαξε την ψυχήν του πληθυσμού της περιοχής της Άρτας χριστιανική και ελληνική.
Σήμερα ο Μητροπολιτικός Ναός τιμάται στο όνομα του Αγίου Δημητρίου ο οποίος και βρίσκεται στο κέντρο της πόλεως.
Τοπική Αγιολογία
ΕπεξεργασίαΠολιούχος και προστάτις της πόλης της Άρτας, είναι η Αγία Θεοδώρα, η ένδοξη βασίλισσα του Δεσποτάτου της Ηπείρου, η μνήμη της οποίας τιμάται με ιδιαίτερη λαμπρότητα στις 11 Μαρτίου. Στην πόλη επίσης τιμώνται και άλλοι τοπικοί άγιοι όπως, ο Μάξιμος ο Γραικός, ο λεγόμενος φωτιστής των Ρώσσων, ο άγιος Ζαχαρίας ο εξ' Άρτης, ο άγιος Παρθένιος, Επίσκοπος Ραδοβυσδίου, ο άγιος Δαμασκηνός ο Στουδίτης και οι άγιοι αυτάδελφοι, Απόστολος και Θεοχάρης.
Επισκοπικός κατάλογος
Επεξεργασία| Όνομα | Έτη | Σημειώσεις |
|---|---|---|
| Βασίλειος | 12ος αιώνας | |
| Άνθιμος Β΄ | Σεπτέμβριος 1820 – Οκτώβριος 1826 | με απόφαση της Γερουσίας Δυτικής Ελλάδος, από τις 25 Φεβρουαρίου 1822 η δικαιοδοσία του περιορίστηκε στις Τουρκοκρατούμενες περιοχές της Μητροπόλεως Ναυπάκτου και Άρτης (δλδ. Άρτα), τις οποίες ποίμανε μέχρι το 1826. Κατόπιν Αθηνών, Ευβοίας. |
| Νεόφυτος | Οκτώβριος 1826 – 1829 † | από Παραμυθίας |
| Νεόφυτος | Δεκέμβριος 1830 – 1841 † | |
| Αβέρκιος | Αύγουστος 1841 – 5 Οκτωβρίου 1846 | από Διδυμοτείχου, κατόπιν Βάρνης |
| Ιερόθεος (Μπάλκος) | Οκτώβριος 1846 – 23 Δεκεμβρίου 1848 † | |
| Σωφρόνιος (Σωτηράκης) | Ιανουάριος 1849 – 11 Ιανουαρίου 1864 | κατόπιν Αμασείας |
| Σεραφείμ (Ξενόπουλος ο Βυζάντιος) | 27 Ιανουαρίου 1864 – 1882 | Διχοτόμηση το 1882 |
| Σεραφείμ (Ξενόπουλος ο Βυζάντιος) | 1882 – 5 Ιανουαρίου 1894 † | |
| Γεννάδιος (Παναγιωτόπουλος) | 23 Οκτωβρίου 1894 – 11 Νοεμβρίου 1911 † | |
| Σπυρίδων (Γκινάκας) | 23 Μαΐου 1912 – 7 Απριλίου 1948 † | |
| Σεραφείμ (Τίκας) | 6 Σεπτεμβρίου 1949 – 11 Μαρτίου 1958 | κατόπιν Ιωαννίνων, μετέπειτα Αρχιεπίσκοπος Αθηνών |
| Ιγνάτιος Γ΄ (Τσίγκρης) | 25 Σεπτεμβρίου 1958 – 8 Απριλίου 1988 † | |
| Ιγνάτιος Δ΄ (Αλεξίου) | 21 Νοεμβρίου 1988 – 7 Σεπτεμβρίου 2016 | παραιτήθηκε |
| Καλλίνικος (Κορομπόκης) | 7 Οκτωβρίου 2016 – σήμερα | |
Ιδρύματα
Επεξεργασία- Γηροκομείο Άρτας (έτος Ίδρυσης 1952) ΓΕΩΡΓΙΟΥ & ΣΟΦΙΑΣ ΜΑΤΣΟΥ Ι.Μ. Φανερωμένης - Πλατεία Αγ. Φανερωμένης
- Σχολή Βυζαντινής Εκκλησιαστικής Μουσικής (έτος Ίδρυσης 1995)
- Κατασκηνώσεις
- Μεικτή χορωδία Εθνικής Μουσικής (έτος Ίδρυσης 2008)
- Τράπεζα τροφίμων <<Καταφυγή>> (έτος Ίδρυσης 2014)
Πνευματικό Κέντρο
ΕπεξεργασίαΣτο χώρο που βρίσκεται σήμερα το Πνευματικό Κέντρο υπήρχε μικρός οικίσκος γνωστός ως Εντευκτήριο στον οποίο κατά τη δεκαετία του 50 γινόνταν τα κατηχητικά μαθήματα της Μητροπόλεως. Το οικόπεδο, ο ιερός ναός και τα δύο οικήματα αρχικώς ανήκαν στην Ενορία του Αγίου Γεωργίου Άρτης.
Το 1963 με πρωτεργάτη τον Αρχιμανδρίτη και Ιεροκήρυκα π. Ιάκωβο (Μακαριστό Μητροπολίτη Αργολίδος) και τη βοήθεια 32 ευσεβών πιστών της πόλεως, ιδρύεται ο θρησκευτικός Σύλλογος «ΑΓΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ» με βασικό σκοπό όπως ορίζεται στο καταστατικό του, «…η συνένωσις των Ορθοδόξων Χριστιανών εἰς κοινὴν προσπάθειαν διὰ τὴν ἐπικράτησιν τῆς Χριστιανικῆς Ἀληθείας παρά τῇ οἰκογενείᾳ καὶ τῇ κοινωνίᾳ πρός θρησκευτικήν καί ἠθικήν μόρφωσιν αὐτῆς ὑπό τῆς εὐλογίας τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ἄρτης…Ἡ προσπάθεια διά τήν διάπλασιν τῆς νεολαίας, συμφώνως πρὸς τάς ὑγιεῖς Χριστιανικάς ἀντιλήψεις.»
Το 1965 το Εκκλησιαστικό Συμβούλιο της Ενορίας Αγίου Γεωργίου Άρτης παραχωρεί δωρεά -κατόπιν αιτήματος του Συλλόγου- το οικόπεδο (εκτάσεως 920,10 τ.μ.) στον περίβολο του Ιερού Ναού του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου προκειμένου να ανεγερθεί κτήριο που θα στεγάσει τις πνευματικές ανάγκες του Συλλόγου. Στο τριώροφο κτήριο που οικοδομήθηκε στεγάστηκε για δεκαετίες το Οικοτροφείο Θηλέων, ενώ στην ισόγεια αίθουσα πραγματοποιούνταν αρκετές θρησκευτικές εκδηλώσεις. Παράλληλα στον Ιερό Ναό του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου συνεχίζονταν τα κατηχητικά σχολεία και οι κύκλοι Αγιογραφικής μελέτης και στον οικίσκο του προαυλίου λειτουργούσε το Χριστιανικό βιβλιοπωλείο.
Το 1981 με την υπ' αριθμ. 42/27-7-81 Πράξη του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου της Ενορίας του Αγίου Γεωργίου Άρτης παραχωρήθηκαν οριστικά ως δωρεά προς την Μητρόπολη Άρτης, τόσο τα οικήματα, οσο και ο Ιερός Ναός του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου για την επιτέλεση του πνευματικού έργου αυτής.
Το 1995 ιδρύεται η Σχολή Εκκλησιαστικής Βυζαντινής Μουσικής, η οποία αρχικά θα στεγαστεί στον οικίσκο του χριστιανικού βιβλιοπωλείου και αργότερα στους ορόφους του κτηρίου.
Το 2000, παύει η λειτουργία του Οικοτροφείου, ενώ το βιβλιοπωλείο θα μεταφερθεί σε ανακαινισμένο κτήριο του Ενοριακού Πνευματικού Κέντρου του Αγίου Δημητρίου Άρτης και θα εμπλουτιστεί με νέες εκδόσεις.
Το 2010 αρχίζουν οι εργασίες ανακαίνισης του Ιερού Ναού του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου καθώς και ολόκληρου του κτηρίου, εργασίες οι οποίες ολοκληρώθηκαν σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα.
Στις 8 Μαΐου 2011 μνήμη του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου τελέστηκαν υπό του Σεβασμιωτάτου ποιμενάρχου μας κ. Ιγνατίου Δ΄ τα θυρανοίξια του Ιερού Ναού καθώς και τα εγκαίνια του Πνευματικού Κέντρου της Ιεράς Μητροπόλεως, με την ευχή να αποτελέσει πόλο έλξης πολλών νέων ανθρώπων και πνευματικό καταφύγιο για τους πολίτες της πόλης μας στα δύσκολα έτη που έπονται.
Σήμερα λειτουργούν οι χώροι:
Στο ισόγειο αμφιθεατρική αίθουσα εκδηλώσεων χωρητικότητας 200 περίπου ατόμων, με σύγχρονη υλικοτεχνική υποδομή για την πραγματοποίηση «απαιτητικών» εκδηλώσεων (συνεδρίων, ημερίδων κ.ά.).
Στον Α΄ όροφο η Σχολή Βυζαντινής Εκκλησιαστικής Μουσικής με μία αίθουσα διδασκαλίας και μία αίθουσα πολλαπλών χρήσεων (χορωδιών, σεμιναρίων, δεξιώσεων).
Στον Β΄ όροφο βρίσκονται οι αίθουσες συναντήσεων των κατηχητικών σχολείων, με χώρους ψυχαγωγίας.
Στον εξώστη του κτηρίου επιφάνειας 210 τ.μ. υπάρχει το παρεκκλήσιο της Αγίας Φιλοθέης της Αθηναίας.
Εκδόσεις Μητροπόλεως Άρτης
Επεξεργασία- Μνήμη Δικαίου - Μητροπολίτης Ιγνάτιος Γ'
- Άγιος Γεώργιος - Μοναστήρι στο Βουργαρέλι Άρτας
- Το Θεοτοκιό - Μοναστήρι της Άρτας
- Ο Άγιος Νεομάρτυς Ζαχαρίας Εξ Άρτης
- Ο Άγιος Παρθένιος Επίσκοπος Ραδοβισδίου
- Η Αγία Θεοδώρα
Παραπομπές
Επεξεργασία- ↑ «Ιστορικό Μητροπόλεως». Ιερά Μητρόπολις Άρτης. Ανακτήθηκε στις 11 Μαρτίου 2022.