Εποχή των Διαδόχων και των Επιγόνων στην Ιουδαία
Η Εποχή των Διαδόχων και των Επιγόνων στην Ιουδαία άρχισε ύστερα από το τέλος της βασιλείας του Μεγάλου Αλεξάνδρου και τερματίστηκε με την Επανάσταση των Μακκαβαίων.
Από τον Περδίκκα στον Αντίγονο
ΕπεξεργασίαΟ Αλέξανδρος ΙΙΙ ο Μέγας πέθανε στην Βαβυλώνα το καλοκαίρι του 323 π.Χ. χωρίς να ορίσει ο ίδιος τον διάδοχο του. Ο έλεγχος του τεράστιου κράτους του πέρασε στα χέρια των κυριότερων συνεργατών του. Ο πιο ισχυρός από αυτούς ήταν ο Περδίκκας. Τελικά για να διατηρηθεί η ενότητα του κράτους βασιλιάς ανακηρύχθηκε ο ετεροθαλής αδελφός του Αλεξάνδρου Αρριδαίος με το όνομα Φίλιππος ΙΙΙ. Ο Περδίκκας διορίστηκε Επίτροπος της βασιλείας καθώς ο Φίλιππος ΙΙΙ ήταν πνευματικά ανίκανος [1]. Το ίδιο έτος προχώρησε σε νέα διανομή των σατραπειών του πρώην περσικού κράτους διορίζοντας αρκετούς νέους σατράπες. Στην σατραπεία της Συρίας (στην οποία υπάγονταν η Ιουδαία) διορίστηκε σατράπης ο Λαομέδων [2].
Ύστερα από τον θάνατο του Περδίκκα(τέλη Μαΐου-αρχές Ιουνίου του 321 π.Χ.) Επιμελητής της Βασιλείας, δηλαδή ηγέτης ουσιαστικά του τεράστιου κράτους έγινε ο γηραιός Αντίπατρος[3]. Αυτός προχώρησε σε νέα αναδιανομή των σατραπειών που δεν έθιξε τους ισχυρότερους Διαδόχους. Κυριότερη μεταβολή στο σύστημα των ισορροπιών που επικρατούσε μεταξύ των Διαδόχων ήταν ο διορισμός του Αντίγονου στο αξίωμα του Προστάτη και Φρουρού των Βασιλέων [4].
Ο Αντίγονος άρχισε έναν αγώνα για την εξουδετέρωση των οπαδών του νεκρού Περδίκκα, σύντομα όμως έγινε αντιληπτό από τους άλλους Διαδόχους ότι ενεργούσε για τα δικά του συμφέροντα[5]. Αυτό έγινε ολοφάνερο υστέρα από τον θάνατο του Αντίπατρου (319 π.Χ.). Ο Αντίγονος έστειλε τον στρατηγό του Νικάνορα στην Συρία με ισχυρό στρατό. Ο Νικάνωρ συνέλαβε τον Λαομέδοντα και εγκατέστησε φρουρές στις κυριότερες πόλεις[6].
Ένας νέος κύκλος πολέμων ξέσπασε ύστερα από το 316 π.Χ. και απλώθηκε στα περισσότερα εδάφη του τεράστιου κράτους [7]. Μέσα στο πλαίσιο της αντιπαράθεσης ο Αντίγονος στράφηκε εναντίον του Πτολεμαίου καταλαμβάνοντας όλα τα ερείσματα του στην συροπαλαιστινιακή ακτή (316-314 π.Χ.). Ο Πτολεμαίος προσπάθησε με ημίμετρα (ναυτική επίδειξη στα παράλια της Φοινίκης) να εκφοβίσει τον αντίπαλο του ο Αντίγονος όμως ναυπηγούσε έναν πανίσχυρο στόλο που θα του εξασφάλιζε την κυριαρχία στην Ανατολική Μεσόγειο[8]. Ο Πτολεμαίος επέστρεψε επιτυχώς στην περιοχή το 313 π.Χ. και ο Αντίγονος έστειλε στην Συρία το γιο του Δημήτριο (που αργότερα έλαβε το προσωνύμιο Πολιορκητής ) για να τον αντιμετωπίσει[9].
Ύστερα από επίμονες συστάσεις του Σέλευκου, που βρίσκονταν στην αυλή του Πτολεμαίου, ο τελευταίος αποφάσισε να προελάσει κατά μήκος των ακτών της Παλαιστίνης προκειμένου να αντιμετωπίσει τον Δημήτριο. Οι δυο αντίπαλοι στρατοί συναντήθηκαν στην Γάζα. Έχοντας πληροφορηθεί την διάταξη και το σχέδιο μάχης του αντιπάλου τους ο Πτολεμαίος και ο Σέλευκος νίκησαν κατά κράτος τον Δημήτριο και κατέλαβαν την πόλη (312 π.Χ.) [10]. Ύστερα από αυτή του την επιτυχία ο Πτολεμαίος κατέλαβε την Παλαιστινιακή ακτή την Ιουδαία την Σαμάρεια την Τύρο και την Σιδώνα. Γνωρίζοντας όμως ότι ο Αντίγονος θα στρέφονταν εναντίον του με όλο τον όγκο των δυνάμεων του ο Πτολεμαίος επέστρεψε στην Αίγυπτο. Ύστερα από την αποχώρηση του ο Δημήτριος ανακατέλαβε τις περιοχές που εγκατέλειψε ο αντίπαλος του[11].
Κατά την αποχώρηση του από την Ιουδαία και την Σαμάρεια ο Πτολεμαίος ανάγκασε πολλούς από τους κατοίκους να τον ακολουθήσουν αναγκαστικά.Ανάμεσα τους ήταν και ο διοικητής της Ιουδαίας ο Εζεκίας. Ο αρχιερέας του Ναού Ονίας Ι ανέλαβε την πολιτική διοίκηση της περιοχής. Όλους αυτούς τους Ιουδαίους και τους Σαμαρείτες ο Πτολεμαίος τους εγκατέστησε στην Αίγυπτο [12].
Ύστερα από την μάχη της Γάζας ο Σέλευκος με 800 πεζούς και 200 ιππείς που του παραχώρησε ο Πτολεμαίος ξεκίνησε από την Αίγυπτο με σκοπό να καταλάβει την Βαβυλωνία (την περιοχή είχε διοικήσει ως σατράπης για τέσσερα χρόνια). Ο Σέλευκος πέτυχε εύκολα το σκοπό του. Κατόπιν κατέλαβε την Περσίδα την Μηδία και την Σουσιανή. Ο Αντίγονος δεν αντέδρασε αποφασιστικά και έτσι η όλη περιοχή που εκτείνονταν ανατολικά της Μεσοποταμίας και της Μηδίας (μαζί με τις άνω σατραπείες ως την Βακτρία και την Ινδική) πέρασαν στην κυριαρχία του Σέλευκου (312 π.Χ.)[13].
Την άνοιξη του 304 π.Χ. με την εισβολή του Κάσσανδρου στην Αττική (οι Αθηναίοι ήταν σύμμαχοι του Αντίγονου) ένας νέος κύκλος πολέμων άνοιξε μεταξύ των ελληνιστικών βασιλείων που έμελε να μεταβάλλει αποφασιστικά την κατάσταση που επικρατούσε ως την στιγμή εκείνη . Ο Αντίγονος που δεν ήθελε να αφήσει την κυρίως Ελλάδα στα χέρια των αντιπάλων του έστειλε εναντίον του Κάσσανδρου τον Δημήτριο[14]. Ο Δημήτριος κατόρθωσε να εκδιώξει τον Κάσσανδρο από την Κεντρική και Νότια Ελλάδα και ο Αντίγονος την άνοιξη του 302 π.Χ. ξαναδημιούργησε την Συμμαχία της Κορίνθου που είχε ιδρύσει ο Φίλιππος. Ο Κάσσανδρος επιχείρησε μάταια να έρθει σε συμφωνία με τον Δημήτριο .Ο τελευταίος 50.000 πεζούς και 1.500 ιππείς του επιτέθηκε κατάφερε όμως να καταλάβει μόνο μερικές θέσεις στην Θεσσαλία[15].
Παρά την προσωρινή αποτυχία του Δημήτριου οι αντίπαλοι του Αντίγονου συνειδητοποίησαν άμεσα την απειλή που αντιπροσώπευε αν επιχειρούσε να εισβάλλει στην Μακεδονία. Έτσι την άνοιξη του 302 π.Χ. συμφώνησαν να επιτεθούν στην επικράτεια του Αντίγονου. Κατόπιν ο Λυσίμαχος με την υποστήριξη δυνάμεων που του έστειλε ο Κάσσανδρος εισέβαλλε στην Μικρά Ασία και άρχισε επιχειρήσεις εναντίον του Αντίγονου. Ο Σέλευκος ακολούθησε και το φθινόπωρο του 302 π.Χ. βρίσκονταν στην Καππαδοκία[16].
Την άνοιξη του 301 π.Χ. ο Πτολεμαίος εισέβαλε στην επικράτεια του Αντιγόνου και έφτασε μέχρι την Σιδώνα την οποία πολιόρκησε. Λίγο καιρό αργότερα (καλοκαίρι του 301 π.Χ.) ο Λυσίμαχος και ο Σέλευκος κατάφεραν να συνενωθούν στην Ιψό της Φρυγίας. Ο Πτολεμαίος πολιορκούσε την Σιδώνα όταν έμαθε ότι δόθηκε μάχη στην Ιψό στην οποία νικητής αναδείχθηκε ο Αντίγονος ο οποίος τώρα έρχονταν εναντίον του. Έτσι έλυσε την πολιορκία και γύρισε στην Αίγυπτο. Ωστόσο η είδηση δεν ήταν σωστή. Στην μάχη που δόθηκε στην Ιψό (καλοκαίρι του 301 π.Χ.) ο στρατός του Αντίγονου και του Δημήτριου πέφτοντας θύμα της τακτικής των αντιπάλων του παγιδεύτηκε και διασπάστηκε. Ο Αντίγονος βρήκε τον θάνατο εκτελώντας μια ηρωική επέλαση. Κατόπιν ο στρατός του παραδόθηκε και το κράτος του διαλύθηκε[17].
Η Ιουδαία υπό την κυριαρχία των Πτολεμαίων
ΕπεξεργασίαΤο βασίλειο του Αντίγονου διαμοιράστηκε μεταξύ των νικητών. Ο Λυσίμαχος έλαβε όλα σχεδόν τα εδάφη της Μικράς Ασίας ως το όρος του Ταύρου. Την Κιλικία πήρε ο αδελφός του Κασσάνδρου Πλείσταρχος. Ο Σέλευκος πήρε τα εδάφη του Αντίγονου ανατολικά του Ταύρου και την Β. Συρία. Ο Πτολεμαίος πήρε την Ν. Συρία και τμήματα της Λυκίας, Παμφυλίας και Πισιδίας. Ο διακανονισμός προκάλεσε την δυσαρέσκεια του Σέλευκου επειδή θεωρούσε ότι ο Πτολεμαίος δεν προσέφερε τίποτα στον κοινό αγώνα[18].
Ο γιος του Αντιγόνου Δημήτριος βρέθηκε σε εξαιρετικά δυσχερή θέση καθώς κατείχε λίγα εδάφη στην Κεντρική και Νότια Ελλάδα τα νησιά του Αιγαίου την Κύπρο και ελάχιστες πόλεις στην Μ. Ασία και την Φοινίκη. Ύστερα από μια σειρά διπλωματικών και στρατιωτικών ελιγμών ο Δημήτριος κατόρθωσε να έρθει σε συνεννόηση με τον Σέλευκο (299 π.Χ.). Από κοινού κατέλαβαν τα εδάφη του Πλείσταρχου και τα μοιράστηκαν (298 π.Χ.). Κατόπιν ο Δημήτριος εισέβαλε στα εδάφη του Πτολεμαίου και κατέλαβε την Σαμάρεια. Έτσι έφερε αντιμέτωπο τον Πτολεμαίο με τον Σέλευκο. Ο Σέλευκος όμως που εκτιμούσε τον Πτολεμαίο λόγω της βοηθείας που του είχε προσφέρει στο παρελθόν δεν θέλησε να συγκρουστεί με τον παλιό του φίλο. Μεσολάβησε μάλιστα ώστε ο Πτολεμαίος να συμφιλιωθεί με τον Δημήτριο [19].
Το 297 π.Χ. πέθανε ο Κασσάνδρας αφήνοντας τον θρόνο στους δυο νεαρούς γιους του οι οποίοι ήρθαν σύντομα σε ρήξη μεταξύ τους. Ο Δημήτριος περίμενε την ευκαιρία για να επέμβει καθώς η αδελφή του Κασσάνδρου Φίλα ήταν σύζυγος του. Προσπαθώντας όμως να στερεώσει την επιρροή του στην Ελλάδα έστρεψε τους άλλους βασιλείς εναντίον του. Ο Λυσίμαχος κατέλαβε όσες πόλεις της Μ. Ασίας του ανήκαν, ο Σέλευκος την Κιλικία και ο Πτολεμαίος την Κύπρο και την Φοινίκη [20].
Ο Πτολεμαίος Ι τήρησε για αρκετό καιρό μια επιφυλακτική στάση απέναντι των Ιουδαίων την οποία μετέβαλε σταδιακά κάνοντας την περισσότερο φίλο-ιουδαϊκή [21]. Αντίθετα ο Σέλευκος Ι εξ’ αρχής ακολούθησε φίλο-ιουδαϊκή πολιτική δίνοντας την άδεια σε Ιουδαίους να εγκατασταθούν στην Αντιόχεια και σε άλλες πόλεις του κράτους του[22].Ο αρχιερέας Ονίας Ι , γιος και διάδοχος του Ιαδουά διατήρησε σταθερά την πολιτικό-θρησκευτική του αρχή στην Ιουδαία.[23]. Τον Ονία διαδέχθηκε ο γιος του Σίμων ο Δίκαιος(310-291 π.Χ.). Ο Σίμων πέθανε αφήνοντας ένα ανήλικο γιο. Έτσι τον διαδέχθηκε ο αδελφός του Ελεάζαρος στο αρχιερατικό αξίωμα [24]. Εκείνη την εποχή βρίσκονταν στον θρόνο της Αιγύπτου ο Πτολεμαίος ΙΙ Φιλάδελφος. Για να δείξει την ευνοϊκή διάθεση που είχε για τους Ιουδαίους ο Πτολεμαίος ΙΙ ικανοποίησε το αίτημα που του υπέβαλε ένας ελληνιστής Ιουδαίος που ζούσε στην Αλεξάνδρεια ο Αριστέας και αφορούσε την εξαγορά των Ιουδαίων που είχαν συλληφθεί αιχμάλωτοι και είχαν υποδουλωθεί στην Αίγυπτο κατά την διάρκεια των πολέμων που διεξήγε ο προκάτοχος του Πτολεμαίος Ι. Το ποσό της εξαγοράς έφτασε στο ύψος των 460 ταλάντων[25].
Ο Πτολεμαίος ΙΙ που ήθελε αφενός να εμπλουτίσει με όσο το δυνατόν περισσότερα και εγκυρότερα βιβλία την βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας και αφετέρου να έχουν οι εξελληνισμένοι Ιουδαίοι υπήκοοι του που δεν μιλούσαν αρκετά καλά την μητρική τους γλώσσα ένα έγκυρο και αναγνωρισμένο θρησκευτικό κώδικα για να ακολουθούν, απέστειλε ύστερα από συνεννόηση με τον οργανωτή και επιμελητή της βιβλιοθήκης τον Δημήτριο τον Φαληρέα[26] μια επιστολή στον Ελεάζαρο με την οποία του ζητούσε να του αποστείλει τα αυθεντικά κείμενα των ιερών βιβλίων που ακολουθούσαν οι Ιουδαίοι προκειμένου να τα μεταφράσει στα ελληνικά, καθώς και εβδομήντα δυο από τους πιο αξιόλογους Ιουδαίους μελετητές και ερμηνευτές των κειμένων προκειμένου να επιμεληθούν αυτή την λεπτή εργασία[27].
Το αίτημα του Πτολεμαίου έγινε αποδεκτό[28]. Οι μελετητές και τα κείμενα έφτασαν στην Αλεξάνδρεια και αφού ο βασιλιάς τους υποδέχθηκε με τιμές άρχισαν την εργασία τους στην νησίδα Φάρο με την συνδρομή του Δημητρίου. Οι Εβδομήκοντα όπως ονομάστηκαν τέλειωσαν το έργο τους με επιτυχία σε σύντομο χρονικό διάστημα. Η μετάφραση των κειμένων ήταν απόλυτα έγκυρη και αναγνωρισμένη [29] . Ο Πτολεμαίος υπήρχε εξαιρετικά γενναιόδωρος τόσο απέναντι στους Εβδομήκοντα όσο και απέναντι στον Ελεάζαρο και τον Ναό της Ιερουσαλήμ για την βοήθεια που προσέφεραν στο μεγάλο έργο[30].
Στην Ιουδαία τον Ελεάζαρο που πέθανε τον διαδέχθηκε ο Μανασσής. Ο Μανασσής ήταν και αυτός θείος του γιου του πρώην αρχιερέα Σίμωνα, Ονία και πήρε την θέση αυτή επειδή ο Ονίας δεν είχε ακόμη ενηλικιωθεί[31][32]. Μέσα στο εσωτερικό της ιουδαϊκής κοινωνίας μια νέα διάσταση μεταξύ των απομονωτιστών και των μη-απομονωτιστών είχε δημιουργηθεί. Οι απομονωτιστές είχαν δημιουργήσει μια κλειστή κάστα που ονομάζονταν «οι Άνδρες της Μεγάλης Συνάθροισης». Οι τελευταίοι ηγέτες αυτής της ομάδας έζησαν περίπου το 250 π.Χ. [33] και έργο τους ήταν η δημιουργία νόμων οι οποίοι δεν υπήρχαν στα ιερά κείμενα προκειμένου να εξασφαλιστεί η μη παραβίαση της Τοράχ(Πεντατεύχου). Στην προκειμένη περίπτωση εμφανίζεται για πρώτη φορά η έννοια του «χαλακχά» (halakhah-πληθ.halakhot) δηλαδή της υποχρεωτικής νομικής πλευράς του ιουδαϊσμού που περιλαμβάνει πρακτικές και εφαρμογές, οι οποίες κάλυπταν την καθημερινή ζωή, τους εορτασμούς, τους νόμους της νηστείας, τις τελετές εξαγνισμού και τον αστικό και ποινικό νόμο. Η έννοια της λέξης «χαλακχά» σήμαινε αρχικά έναν νόμο που στηρίζεται στην «παράδοση των πατέρων» ή «των πρεσβυτέρων» και όχι της Τοράχ[34]. Το γεγονός προκάλεσε την οργή των μη απομονωτιστών οι οποίοι δεν δέχονταν κανέναν άλλο νόμο εκτός από εκείνον της Τοράχ[35].
Ο Πτολεμαίος ΙΙ πέθανε το 246 π.Χ. και τον διαδέχθηκε ο Πτολεμαίος ΙΙΙ Ευεργέτης [36]. Κατά την διάρκεια της βασιλείας του Πτολεμαίου ΙΙΙ ο Ονίας ΙΙ διαδέχθηκε τον προκάτοχο του που είχε πεθάνει στο αρχιερατικό αξίωμα. Κάποια στιγμή ο Ονίας άγνωστο για ποιον λόγο αρνήθηκε να καταβάλει στον Πτολεμαίο ΙΙΙ τον φόρο υποτέλειας της Ιουδαίας ένα ανεκτό ποσό του ανέρχονταν στο ύψους των είκοσι αργυρών ταλάντων και καταβάλλονταν παραδοσιακά από την περιουσία του αρχιερέα. Η πράξη ανυπακοής του Ονία εξόργισε τον Πτολεμαίο ΙΙΙ. Ο βασιλιάς έστειλε έναν πρέσβη στην Ιερουσαλήμ. Ο πρέσβης χρησιμοποιώντας απειλές προσπάθησε να τον κάνει να αλλάξει γνώμη ο Ονίας όμως παρέμεινε απτόητος. Ο βασιλιάς τελικά δεν έλαβε κανένα μέτρο εναντίον του αρχιερέα καθώς στην διένεξη επενέβη ένας πολυμήχανος Ιουδαίος ο Ιώσηπος [37].
Ο Ιώσηπος ήταν ανιψιός του Ονία. Ο πατέρας του ονομάζονταν Τωβίας. Ο Ιώσηπος πήγε στην Αλεξάνδρεια και με τους τρόπους του κατάφερε όχι μόνο να ματαιώσει το ενδεχόμενο κάποιας τιμωρίας αλλά κατόρθωσε να διοριστεί από τον βασιλιά ως ο μοναδικός συλλέκτης των φόρων για τις πτολεμαϊκές κτήσεις της Ασίας. Έτσι απέκτησε πολλά πλούτη και ισχυρή επιρροή στην βασιλική αυλή [38].
Δ΄ Συριακός πόλεμος
ΕπεξεργασίαΟ Πτολεμαίος ΙΙΙ πέθανε το 222 π.Χ. και τον διαδέχθηκε ο Πτολεμαίος ΙV Φιλοπάτωρ. Η άνοδος στον θρόνο της Αιγύπτου του νέου βασιλιά προκάλεσε ένα κύμα δυναστικών διενέξεων στην πτολεμαϊκή αυλή το οποίο έδωσε στον νέο Σελευκίδη βασιλιά Αντίοχο ΙΙΙ την ευκαιρία να ξεκινήσει έναν νέο πόλεμο εναντίον του. Οι επιχειρήσεις ξεκίνησαν με την κατάληψη από τον Αντίοχο της Σελεύκειας ύστερα από προδοσία του διοικητή της (άνοιξη του 219 π.Χ.). Κατόπιν οι διοικητές της Πτολεμαΐδας και της Τύρου στασίασαν κατά του Πτολεμαίου και του παρέδωσαν τις πόλεις τους[39]. Ωστόσο ο Αντίοχος δεν θέλησε να εισβάλλει στην Αίγυπτο γιατί πληροφορήθηκε ότι ο Πτολεμαίος είχε συγκεντρώσει στρατό στο Πηλούσιο (καλοκαίρι του 221 π.Χ.). Η πληροφορία ήταν ψευδής.
Ένας νέος γύρος εχθροπραξιών ξεκίνησε τον χειμώνα του 219/8 π.Χ. και κράτησε έως τον χειμώνα του 218/7 π.Χ. χωρίς κάποιο ουσιαστικό όφελος για κανέναν από τους δυο αντιπάλους. Η αποφασιστική μάχη δόθηκε λίγους μήνες αργότερα στην Ραφία (Ιούνιος 217 π.Χ.). Ο Αντίοχος ηττήθηκε και αποσύρθηκε από την Κοίλη Συρία. Οι αντίπαλοι ύστερα από διαπραγματεύσεις κατέληξαν σε συνθήκη ειρήνης (Οκτώβριος του 217 π.Χ.) με την οποία ο Αντίοχος αναγνώριζε τα δικαιώματα του Πτολεμαίου στην Κοίλη Συρία. Ο Πτολεμαίος επέστρεψε στην Αλεξάνδρεια ως θριαμβευτής Ευεργέτης [40].
Η εξασθένιση των Πτολεμαίων
ΕπεξεργασίαΑμέσως μετά το τέλος του πολέμου ο νέος αρχιερέας των Ιουδαίων Σίμων ΙΙ και το συμβούλιο των Πρεσβυτέρων έστειλαν στον Πτολεμαίο συγχαρητήρια και δώρα. Ο Πτολεμαίος υποσχέθηκε ότι θα τους επισκεφθεί το ταχύτερο δυνατόν [41]. Η επίσκεψη αυτή έγινε και παραλίγο να αποβεί μοιραία για την ιουδαϊκή κοινότητα καθώς ο Πτολεμαίος επέμενε να εισέλθει μέσα στον Ναό[42]. Δημιουργήθηκε μεγάλη ψυχρότητα μεταξύ των δυο πλευρών [43] τελικά όμως η κρίση ξεπεράστηκε λίγο καιρό αργότερα [44]
Στο βασίλειο των Σελευκιδών ο Αντίοχος προκειμένου να αντιμετωπίσει τις στασιαστικές διαθέσεις ορισμένων λαών της Μ. Ασίας (Λυδών και Φρυγών) μετέφερε το 208 π.Χ. στις περιοχές που ζούσαν οι λαοί εκείνοι, 2.000 οικογένειες Ιουδαίων από την Βαβυλώνα ως κληρούχους με ιδιαιτέρα ευνοϊκούς όρους εγκατάστασης [45][46].
Ο Πτολεμαίος ΙV πέθανε το 204 π.Χ. αφήνοντας τον θρόνο στον νεαρό Πτολεμαίο V Επιφανή. Τα τελευταία χρόνια της αρχής του αντιμετώπισε εξωτερικές και εσωτερικές δυσχέρειες που οδήγησαν την Αίγυπτο σε εξασθένιση [47]. Αντίθετα ο αντίπαλος του Αντίοχος κατόρθωσε με μια μεγάλη εκστρατεία (212-205 π.Χ.) στην Ανατολή να ανασυντάξει το κράτος του. Για την επιτυχία του αυτή ονομάστηκε Μέγας [48].
Τον θάνατο του Πτολεμαίου ακολούθησε μια ατελείωτη σειρά εξοντωτικών δολοπλοκιών μεταξύ των συμβουλών του ανηλίκου βασιλιά. Ισχυροί γείτονες του βασίλειου των Πτολεμαίων έσπευσαν να επωφεληθούν από αυτήν την κατάσταση. Έτσι ο Αντίοχος και ο βασιλιάς της Μακεδονίας Φίλιππος V έσπευσαν να συνάψουν το 203/2 π.Χ. μια μυστική συμφωνία για την διανομή του βασιλείου και των κτήσεων των Πτολεμαίων μεταξύ τους [49]. Όταν ο νέος επίτροπος του βασιλιά Αριστομένης και ο Αιτωλός στρατιωτικός διοικητής Σκόπας κατάφεραν να ελέγξουν την κατάσταση (201/0 π.Χ.) ένας νέος πόλεμος είχε ήδη ξεσπάσει[50].
Ο Ε΄ Συριακός πόλεμος και η κυριαρχία των Σελευκιδών στην Ιουδαία
ΕπεξεργασίαΤην άνοιξη του 202 π.Χ. ο Αντίοχος επικεφαλής ισχυρών δυνάμεων εισέβαλε στην Κοίλη Συρία. Το διεφθαρμένο καθεστώς που είχε εγκαθιδρύσει ο επίτροπος Τληπτόλεμος κατάφερε αρχικά να αντιτάξει αξιόλογη αντίσταση. Την άνοιξη του επόμενου έτους όμως ο Αντίοχος κατάφερε να καταλάβει όλη σχεδόν την Κοίλη Συρία και να φτάσει στην Γάζα την οποία πολιόρκησε [51]. Οι επιτυχίες του Αντιόχου έφεραν την ανατροπή του Τληπτόλεμου και την άνοδο του Αριστομένους του Ακαρνάνα. Ο στρατηγός Σκόπας ο Αιτωλός κατάφερε με μια κεραυνοβόλα αντεπίθεση τον χειμώνα του 201/0 π.Χ. να απωθήσει τον Αντίοχο να ανακαταλάβει την Νότια Κοίλη Συρία και να εγκαταστήσει φρουρές στις κυριότερες πόλεις της περιοχής (μεταξύ αυτών και στην Ιερουσαλήμ). Κατόπιν επέστρεψε στην Αίγυπτο[52].
Ο Αντίοχος όμως δεν είχε ηττηθεί. Την άνοιξη του 200 π.Χ. συγκρούστηκε με τον στρατό του Σκόπα στο Πάνιο όρος κοντά στις πηγές του Ιορδάνη. Η πτολεμαϊκή φάλαγγα υπέκυψε στην συνδυασμένη επίθεση των ελεφάντων και του κατάφρακτου ιππικού του Αντίοχου. Ο Σκόπας με 10.000 άνδρες κατέφευγε στην Σιδώνα. Ο Αντίοχος αφού κατέλαβε τις περιοχές της Βατανέας, της Σαμάρειας, των Αβίλων, των Γαδάρων και της Ιουδαίας πολιόρκησε την οχυρή Σιδώνα [53].
Μπροστά στα τείχη της οχυρής πόλης ο Αντίοχος συναντήθηκε με μια ρωμαϊκή συγκλητική αντιπροσωπεία. Οι Ρωμαίοι είχαν ως στόχο να συμφιλιώσουν τον Αντίοχο με τον νεαρό προστατευμένο τους Πτολεμαίο. Στην πραγματικότητα οι Ρωμαίοι δεν ήθελαν να δυσαρεστήσουν τον Αντίοχο εφόσον επιδίωξη τους ήταν να αποσπάσουν την ουδετερότητα του μπροστά στην επικείμενη σύγκρουση τους με τον Φίλιππο V. Όταν κατάλαβαν ότι ο Αντίοχος δεν επιδίωκε να εισβάλλει στην Αίγυπτο αποχώρησαν (καλοκαίρι του 200 π.Χ.) [54].
Η τύχη της περιοχής είχε ουσιαστικά κριθεί. Η πολιορκία της Σιδώνας συνεχίζονταν όταν όμως τρεις στρατηγοί του Πτολεμαίου απέτυχαν να διασπάσουν την πολιορκία ο Σκόπας συνθηκολόγησε και αποσύρθηκε μαζί με τον στρατό του από την πόλη. Οι δευτερεύουσες επιχειρήσεις του Αντιόχου, όπως η πολιορκία της ακρόπολης της Ιερουσαλήμ, συνεχίστηκαν για ακόμη ένα χρόνο. Οι κάτοικοι της πόλης βοήθησαν τον Αντίοχο, γεγονός που αναγνώρισε ο τελευταίος δείχνοντας τους έμπρακτα την εύνοια του[55]. Μέχρι το καλοκαίρι του 198 π.Χ. όλη η περιοχή που βρίσκονταν βόρεια του Πηλούσιου ήταν στα χέρια του Αντιόχου[54].
Η πολιτική του εξελληνισμού που άσκησαν οι Σελευκίδες στην Ιουδαία, σε συνδυασμό με τις οικονομικές δυσχέρειες που αντιμετώπισε το βασίλειο τους ύστερα από την μάχη της Μαγνησίας [56] θα οδηγήσουν στην επανάσταση των Μακκαβαίων.
Δείτε επίσης
ΕπεξεργασίαΈτος | Συνδυασμένο χρονολόγιο δυναστικών γεγονότων ελληνιστικών βασιλείων |
---|---|
306 π.Χ. | Αντίγονος ο Μονόφθαλμος 306–301 π.Χ. |
305 π.Χ. | Πτολεμαίος ο Σωτήρ 305 –282 π.Χ. |
–/ /– | Σέλευκος Α' Νικάτωρ 305–281 π.Χ. |
–/ /– | Λυσίμαχος 305–281 π.Χ. |
294 π.Χ. | Δημήτριος ο Πολιορκητής 294–287 π.Χ. |
284 π.Χ. | Πτολεμαίος Β' Φιλάδελφος 284 –246 π.Χ. |
281 π.Χ. | Αντίοχος Α' Σωτήρ 281–261 π.Χ. |
276 π.Χ. | Αντίγονος Β΄ Γονατάς 276–239 π.Χ. |
261 π.Χ. | Αντίοχος Β' Θεός 261–246 π.Χ. |
246 π.Χ. | Πτολεμαίος Γ' Ευεργέτης 246–222 π.Χ. |
–/ /– | Σέλευκος Β' Καλλίνικος 246–225 π.Χ. |
239 π.Χ. | Δημήτριος Β΄ Αιτωλικός 239–229 π.Χ. |
229 π.Χ. | Αντίγονος Γ' Δώσων 229–221 π.Χ. |
225 π.Χ. | Σέλευκος Γ' Κεραυνός 225–222 π.Χ. |
222 π.Χ. | Πτολεμαίος Δ' Φιλοπάτωρ 222–204 π.Χ. |
–/ /– | Αντίοχος Γ' ο Μέγας 222–187 π.Χ. |
221 π.Χ. | Φίλιππος Ε΄ της Μακεδονίας 221–179 π.Χ. |
204 π.Χ. | Πτολεμαίος Ε' Επιφανής 204–180 π.Χ. |
χρώ- ματα | Πράσινο:Σελευκίδες Κίτρινο: Αντιγονίδες Πορτοκαλί:Πτολεμαίοι Πορφυρό:Λυσίμαχος |
- Επαρχία της Ιουδαίας
- Ελληνιστική περίοδος
- Συνθήκη της Απάμειας
- Κ.Π. Καβάφης Η Μάχη της Μαγνησίας.[57]
Παραπομπές
Επεξεργασία- ↑ Ιστορία του Ελληνικού Έθνους. Τόμος Δ΄ Μέγας Αλέξανδρος Ελληνιστικοί Χρόνοι. Η ΔΙΕΥΘΕΤΗΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΔΙΑΔΟΧΗΣ.σελ.242
- ↑ Ιστορία του Ελληνικού Έθνους. Τόμος Δ΄ Μέγας Αλέξανδρος Ελληνιστικοί Χρόνοι. ΔΙΑΝΟΜΗ ΤΩΝ ΣΑΤΡΑΠΕΙΩΝ ΥΠΟ ΤΟΝ ΠΕΡΔΙΚΑ.σελ.244
- ↑ Ιστορία του Ελληνικού Έθνους. Τόμος Δ΄ Μέγας Αλέξανδρος Ελληνιστικοί Χρόνοι. ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΠΕΡΔΙΚΑ.σελ.252
- ↑ Ιστορία του Ελληνικού Έθνους. Τόμος Δ΄ Μέγας Αλέξανδρος Ελληνιστικοί Χρόνοι. Η ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΤΟΥ ΤΡΙΠΑΡΑΔΕΙΣΟΥ (321 π.Χ.).σελ.252-253
- ↑ Ιστορία του Ελληνικού Έθνους. Τόμος Δ΄ Μέγας Αλέξανδρος Ελληνιστικοί Χρόνοι. ΑΓΩΝΕΣ ΤΟΥ ΑΝΤΙΓΟΝΟΥ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΕΥΜΕΝΟΥΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΑΛΚΕΤΑ (320-319 π.Χ.).σελ.253
- ↑ Ιστορία του Ελληνικού Έθνους. Τόμος Δ΄ Μέγας Αλέξανδρος Ελληνιστικοί Χρόνοι. ΑΘΕΤΗΣΗ ΤΩΝ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ ΤΟΥ ΤΡΙΠΑΡΑΔΕΙΣΟΥ ΕΔΡΑΙΩΣΗ ΤΗΣ ΔΥΝΑΜΕΩΣ ΤΟΥ ΑΝΤΙΓΟΝΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΠΤΟΛΕΜΑΙΟΥ.σελ.256
- ↑ Ιστορία του Ελληνικού Έθνους. Τόμος Δ΄ Μέγας Αλέξανδρος Ελληνιστικοί Χρόνοι. ΜΟΝΟΚΡΑΤΟΡΙΚΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΑΝΤΙΓΟΝΟΥ.σελ.267
- ↑ Ιστορία του Ελληνικού Έθνους. Τόμος Δ΄ Μέγας Αλέξανδρος Ελληνιστικοί Χρόνοι. ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ ΤΟΥ ΑΝΤΙΓΟΝΟΥ ΣΤΗΝ ΣΥΡΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΑΛΑΙΣΤΙΝΗ.σελ.268
- ↑ Ιστορία του Ελληνικού Έθνους. Τόμος Δ΄ Μέγας Αλέξανδρος Ελληνιστικοί Χρόνοι. ΕΠΙΤΥΧΙΕΣ ΤΟΥ ΠΤΟΛΕΜΑΙΟΥ ΣΤΗΝ ΚΥΡΗΝΗ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ .σελ.274
- ↑ Ιστορία του Ελληνικού Έθνους. Τόμος Δ΄ Μέγας Αλέξανδρος Ελληνιστικοί Χρόνοι. ΕΠΕΜΒΑΣΗ ΤΟΥ ΠΤΟΛΕΜΑΙΟΥ ΣΤΗΝ ΚΟΙΛΗ ΣΥΡΙΑ .Η ΜΑΧΗ ΣΤΗΝ ΓΑΖΑ (312 π.Χ.).σελ.274-276
- ↑ Ιστορία του Ελληνικού Έθνους. Τόμος Δ΄ Μέγας Αλέξανδρος Ελληνιστικοί Χρόνοι.ΑΝΑΚΤΗΣΗ ΤΗΣ ΚΟΙΛΗΣ ΣΥΡΙΑΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΔΗΜΗΤΡΙΟ.σελ.276-277
- ↑ Библиотека Руслана Хазарзара.Φλαυίου Ἰωσήπου ἱστοριῶν τῆς Ἰουδαικῆς ἀρχαιολογίας. Βιβλίο ΙΑ.I.1.[3]-[8]
- ↑ Ιστορία του Ελληνικού Έθνους. Τόμος Δ΄ Μέγας Αλέξανδρος Ελληνιστικοί Χρόνοι.ΑΝΑΚΤΗΣΗ ΤΗΣ ΒΑΒΥΛΩΝΙΑΣ, ΤΗΣ ΜΗΔΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΣΟΥΣΙΑΝΗΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΣΕΛΕΥΚΟ (312 π.Χ.). ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΣΕΛΕΥΚΟΥ.σελ.277
- ↑ Ιστορία του Ελληνικού Έθνους. Τόμος Δ΄ Μέγας Αλέξανδρος Ελληνιστικοί Χρόνοι. Ο ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΣΤΗΝ ΚΥΡΙΩΣ ΕΛΛΑΔΑ.σελ.290-291
- ↑ Ιστορία του Ελληνικού Έθνους. Τόμος Δ΄ Μέγας Αλέξανδρος Ελληνιστικοί Χρόνοι. Η ΑΝΑΝΕΩΣΗ ΤΗΣ ΣΥΜΜΑΧΙΑΣ ΤΗΣ ΚΟΡΙΝΘΟΥ.σελ.291-292
- ↑ Ιστορία του Ελληνικού Έθνους. Τόμος Δ΄ Μέγας Αλέξανδρος Ελληνιστικοί Χρόνοι. ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΑΛΛΩΝ ΔΙΑΔΟΧΩΝ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΤΟΥ ΑΝΤΙΓΟΝΟΥ –Η ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΙΨΟΥ .σελ.292-293
- ↑ Ιστορία του Ελληνικού Έθνους. Τόμος Δ΄ Μέγας Αλέξανδρος Ελληνιστικοί Χρόνοι. ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΑΛΛΩΝ ΔΙΑΔΟΧΩΝ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΤΟΥ ΑΝΤΙΓΟΝΟΥ –Η ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΙΨΟΥ .σελ.294
- ↑ Ιστορία του Ελληνικού Έθνους. Τόμος Δ΄ Μέγας Αλέξανδρος Ελληνιστικοί Χρόνοι.ΝΕΕΣ ΑΝΑΚΑΤΑΤΑΞΕΙΣ ΚΑΙ ΣΥΓΚΡΟΥΣΕΙΣ.Η ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΩΝ ΒΑΣΙΛΕΙΩΝ (301-280 π.Χ.).σελ.295
- ↑ Ιστορία του Ελληνικού Έθνους. Τόμος Δ΄ Μέγας Αλέξανδρος Ελληνιστικοί Χρόνοι. ΣΥΜΜΑΧΙΑ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ -ΣΕΛΕΥΚΟΥ.σελ.295-296
- ↑ Ιστορία του Ελληνικού Έθνους. Τόμος Δ΄ Μέγας Αλέξανδρος Ελληνιστικοί Χρόνοι.Ο ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΣΤΗΝ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΑΛΛΩΝ ΔΙΑΔΟΧΩΝ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΤΟΥ.σελ.296-300
- ↑ Библиотека Руслана Хазарзара.Φλαυίου Ἰωσήπου ἱστοριῶν τῆς Ἰουδαικῆς ἀρχαιολογίας. Βιβλίο ΙΑ.I.1.[8]-[10 ]
- ↑ Библиотека Руслана Хазарзара.Φλαυίου Ἰωσήπου ἱστοριῶν τῆς Ἰουδαικῆς ἀρχαιολογίας. Βιβλίο ΙΑ.IΙΙ.1.[119]-[120]
- ↑ Библиотека Руслана Хазарзара.Φλαυίου Ἰωσήπου ἱστοριῶν τῆς Ἰουδαικῆς ἀρχαιολογίας. Βιβλίο ΙΑ.IΙ.5.[43]
- ↑ Библиотека Руслана Хазарзара.Φλαυίου Ἰωσήπου ἱστοριῶν τῆς Ἰουδαικῆς ἀρχαιολογίας. Βιβλίο ΙΑ.IΙ.5.[44]-[45]
- ↑ Библиотека Руслана Хазарзара.Φλαυίου Ἰωσήπου ἱστοριῶν τῆς Ἰουδαικῆς ἀρχαιολογίας. Βιβλίο ΙΑ.IΙ.2-3.[17]-[37]
- ↑ Библиотека Руслана Хазарзара.Φλαυίου Ἰωσήπου ἱστοριῶν τῆς Ἰουδαικῆς ἀρχαιολογίας. Βιβλίο ΙΑ.IΙ.4.[34]-[39]
- ↑ Библиотека Руслана Хазарзара.Φλαυίου Ἰωσήπου ἱστοριῶν τῆς Ἰουδαικῆς ἀρχαιολογίας. Βιβλίο ΙΑ.IΙ.5.[45]-[50]
- ↑ Библиотека Руслана Хазарзара.Φλαυίου Ἰωσήπου ἱστοριῶν τῆς Ἰουδαικῆς ἀρχαιολογίας. Βιβλίο ΙΑ.IΙ.6.[51]-[56]
- ↑ Библиотека Руслана Хазарзара.Φλαυίου Ἰωσήπου ἱστοριῶν τῆς Ἰουδαικῆς ἀρχαιολογίας. Βιβλίο ΙΑ.IΙ.11-13.[85]-[109]
- ↑ Библиотека Руслана Хазарзара.Φλαυίου Ἰωσήπου ἱστοριῶν τῆς Ἰουδαικῆς ἀρχαιολογίας. Βιβλίο ΙΑ.IΙ.15.[114]-[118]
- ↑ Jewish Encyclopedia.ONIAS.Onias II.:
- ↑ Библиотека Руслана Хазарзара.Φλαυίου Ἰωσήπου ἱστοριῶν τῆς Ἰουδαικῆς ἀρχαιολογίας. Βιβλίο ΙΑ.IV.1.[157]
- ↑ Hersel Shanks Η περιπέτεια των χειρογράφων της Νεκρής θάλασσας. Κεφάλαιο 17. Νέο φως στους Φαρισαίους του ΛΟΡΕΝΣ Χ. ΣΙΦΜΑΝ. Σημείωση 5.σελ.426
- ↑ Hersel Shanks Η περιπέτεια των χειρογράφων της Νεκρής θάλασσας. Κεφάλαιο 17. Νέο φως στους Φαρισαίους του ΛΟΡΕΝΣ Χ. ΣΙΦΜΑΝ. Σημείωση 5.σελ.427
- ↑ Hersel Shanks Η περιπέτεια των χειρογράφων της Νεκρής θάλασσας. Κεφάλαιο 17. Νέο φως στους Φαρισαίους του ΛΟΡΕΝΣ Χ. ΣΙΦΜΑΝ. σελ.426
- ↑ Ιστορία του Ελληνικού Έθνους. Τόμος Δ΄ Μέγας Αλέξανδρος Ελληνιστικοί Χρόνοι. ΔΥΝΑΣΤΙΚΕΣ ΚΡΙΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΟΛΕΜΟΙ ΜΕ ΤΑ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΑ ΑΣΙΑΤΙΚΑ ΒΑΣΙΛΕΙΑ.σελ.404
- ↑ Библиотека Руслана Хазарзара.Φλαυίου Ἰωσήπου ἱστοριῶν τῆς Ἰουδαικῆς ἀρχαιολογίας. Βιβλίο ΙΑ.IV.1.[157]-[153]
- ↑ Библиотека Руслана Хазарзара.Φλαυίου Ἰωσήπου ἱστοριῶν τῆς Ἰουδαικῆς ἀρχαιολογίας. Βιβλίο ΙΑ.IV.2-5.[160]-[185]
- ↑ Στρατιωτική Ιστορία Εκδότης Σ. Πανέλης.Τεύχος - 77, Άρθρο – Η κατάκτηση της Κοίλης Συρίας από τον Αντίοχο Γ΄.σελ.58
- ↑ Ιστορία του Ελληνικού Έθνους. Τόμος Δ΄ Μέγας Αλέξανδρος Ελληνιστικοί Χρόνοι. Η εκστρατεία του Αντιόχου στην Νότια Συρία (Δ’ Συριακός πόλεμος).σελ.431-432
- ↑ Η Παλαιά Διαθήκη . Τόμος Γ΄.ΜΑΚΚΑΒΑΙΩΝ Γ΄.(1.8).σελ.356
- ↑ Η Παλαιά Διαθήκη . Τόμος Γ΄.ΜΑΚΚΑΒΑΙΩΝ Γ΄.(1.10).σελ.356
- ↑ Η Παλαιά Διαθήκη . Τόμος Γ΄.ΜΑΚΚΑΒΑΙΩΝ Γ΄.(2.24-33).σελ.360-361
- ↑ Η Παλαιά Διαθήκη . Τόμος Γ΄.ΜΑΚΚΑΒΑΙΩΝ Γ΄.(6.16-29).σελ.373
- ↑ Ιστορία του Ελληνικού Έθνους. Τόμος Δ΄ Μέγας Αλέξανδρος Ελληνιστικοί Χρόνοι. ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ ΤΩΝ ΣΕΛΕΥΚΙΔΩΝ.ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ.σελ.510-511
- ↑ Στρατιωτική Ιστορία Εκδότης Σ. Πανέλης.Τεύχος - 77, Άρθρο – Η κατάκτηση της Κοίλης Συρίας από τον Αντίοχο Γ΄.σελ.63
- ↑ Ιστορία του Ελληνικού Έθνους. Τόμος Δ΄ Μέγας Αλέξανδρος Ελληνιστικοί Χρόνοι. Η ΕΞΑΣΘΕΝΙΣΗ ΤΗΣ ΑΙΓΥΠΤΟΥ.σελ.433-435
- ↑ Ιστορία του Ελληνικού Έθνους. Τόμος Δ΄ Μέγας Αλέξανδρος Ελληνιστικοί Χρόνοι. Η εκστρατεία του Αντιόχου στις ανατολικές επαρχίες (212-205 π.Χ.).σελ.432-433
- ↑ Ιστορία του Ελληνικού Έθνους. Τόμος Δ΄ Μέγας Αλέξανδρος Ελληνιστικοί Χρόνοι. Η μυστική συμφωνία Φιλίππου και Αντιόχου .σελ.436-437
- ↑ Ιστορία του Ελληνικού Έθνους. Τόμος Δ΄ Μέγας Αλέξανδρος Ελληνιστικοί Χρόνοι. Η ΕΞΑΣΘΕΝΙΣΗ ΤΗΣ ΑΙΓΥΠΤΟΥ.σελ.435
- ↑ Ιστορία του Ελληνικού Έθνους. Τόμος Ε΄ Ελληνιστικοί Χρόνοι. Η Ε΄ΣΥΡΙΑΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ.Η ρωμαϊκή συγκλητική αντιπροσωπεία στην Ανατολή. σελ.55
- ↑ Ιστορία του Ελληνικού Έθνους. Τόμος Ε΄ Ελληνιστικοί Χρόνοι. Η Ε΄ΣΥΡΙΑΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ.Η ρωμαϊκή συγκλητική αντιπροσωπεία στην Ανατολή. σελ.55-56
- ↑ Στρατιωτική Ιστορία Εκδότης Σ. Πανέλης.Τεύχος - 77, Άρθρο – Η κατάκτηση της Κοίλης Συρίας από τον Αντίοχο Γ΄.σελ.60-61
- ↑ 54,0 54,1 Ιστορία του Ελληνικού Έθνους. Τόμος Ε΄ Ελληνιστικοί Χρόνοι. Η Ε΄ΣΥΡΙΑΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ.Η ρωμαϊκή συγκλητική αντιπροσωπεία στην Ανατολή. σελ.56
- ↑ Στρατιωτική Ιστορία Εκδότης Σ. Πανέλης.Τεύχος - 77, Άρθρο – Η κατάκτηση της Κοίλης Συρίας από τον Αντίοχο Γ΄.σελ.62
- ↑ Ιστορία του Ελληνικού Έθνους. Τόμος Ε΄ Ελληνιστικοί Χρόνοι. Η μάχη της Μαγνησίας (Δεκέμβριος του 190 ή Ιανουάριος του 189 π.Χ.). σελ.78-83
- ↑ Κωνσταντίνος Π. Καβάφης – Ποιήματα.1905-1915.[1915]Η Μάχη της Μαγνησίας
Πηγές
Επεξεργασία- Ιστορία του Ελληνικού Έθνους. Τόμος Δ΄ Μέγας Αλέξανδρος Ελληνιστικοί Χρόνοι. Εκδοτική Αθηνών. 1979
- Ιστορία του Ελληνικού Έθνους. Τόμος Ε΄ Ελληνιστικοί Χρόνοι. Εκδοτική Αθηνών. 1979
- Η Παλαιά Διαθήκη . Τόμος Γ΄.ΕΣΔΡΑΣ Α΄Β΄-ΝΕΕΜΙΑΣ-ΤΩΒΙΤ-ΙΟΥΔΙΘ-ΕΣΘΗΡ-ΜΑΚΚΑΒΑΙΩΝ Α΄Β΄Γ΄ -ΨΑΛΜΟΙ υπό Ι.Θ.Κολιτσάρα. Εκδόσεις Αδελφότητος Θεολόγων η «Ζωή»-1997
- Κωνσταντίνος Π. Καβάφης –Ποιήματα.(Η Μάχη της Μαγνησίας) Αρχειοθετήθηκε 2012-09-10 στο Wayback Machine.
- Στρατιωτική Ιστορία Εκδότης Σ. Πανέλης, Τεύχος - 77, Άρθρο - Άρθρο – Η κατάκτηση της Κοίλης Συρίας από τον Αντίοχο Γ΄ (2003)
- Hersel Shanks Η περιπέτεια των χειρογράφων της Νεκρής θάλασσας Ενάλιος 1997
- Jewish Encyclopedia. ONIAS
- Библиотека Руслана Хазарзара.Φλαυίου Ἰωσήπου ἱστοριῶν τῆς Ἰουδαικῆς ἀρχαιολογίας.Josephus Flavius.Antiquitas Judaeorum. Graece (ed. B. Niese).Flavius Josephus. Flavii Iosephi opera. B. Niese. Berlin. Weidmann. 1892 Liber XI.