Επανομή
Συντεταγμένες: 40°25′34″N 22°55′41″E / 40.42611°N 22.92806°E
Η Επανομή (ή όπως γραφόταν παλαιότερα Επανωμή) είναι εξωτερικό προάστιο στα νοτιοανατολικά της Θεσσαλονίκης σε απόσταση 40 χιλιομέτρων από το κέντρο της Θεσσαλονίκης. Έχει έκταση 91.541 στρέμματα και ο μόνιμος πληθυσμός της σύμφωνα με την τελευταία απογραφή του 2021 είναι 8.377 κάτοικοι. Η έκταση των ακτών της φτάνει τα 40 χιλιόμετρα, ενώ το ακρωτήρι της αποτελεί το γεωγραφικό όριο του Θερμαϊκού κόλπου.
| Επανομή | |
|---|---|
 | |
  Επανομή | |
 | |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Διοικητική υπαγωγή | Δήμος Θερμαϊκού |
| Υψόμετρο | 50 μέτρα |
| Πληθυσμός | 8.377 (2021) |
| Ταχ. κωδ. | 575 00 |
| Τηλ. κωδ. | 239 |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Από το 1997 έως το 2011 ο τότε Δήμος Επανομής αποτελούνταν από τα δημοτικά διαμερίσματα Επανομής και Μεσημερίου.
Με το πρόγραμμα «Καλλικράτης» (2011 έως σήμερα) οι δήμοι Επανομής, Νέας Μηχανιώνας και Θερμαϊκού ενώθηκαν σε έναν ενιαίο δήμο υπό την ονομασία Δήμος Θερμαϊκού με έδρα την Περαία και ιστορική έδρα την Επανομή.[1] Εκκλησιαστικά η Επανομή υπάγεται στην Ιερά Μητρόπολη Νέας Κρήνης και Καλαμαριάς και πολιούχος της είναι ο Άγιος Αργύριος ο Επανομίτης.[2]
.jpg)
Τοπωνύμιο
ΕπεξεργασίαΗ μοναδική αναφορά σχετικά με την ονοματολογία του χωριού είναι η άποψη του δασκάλου Αθανασίου Τσακνάκη που καταγράφεται στα «Χρονικά της Χαλκιδικής».[3] Η προέλευση του ονόματος σχετίζεται είτε με τους πειρατές είτε με τις νομές. Αναλυτικότερα, σύμφωνα με την πρώτη ετυμολογία το όνομα «Επανωμή» προήλθε από το απαγορευτικό πρόσταγμα των Επανομιτών προς τους πειρατές «επάνω - μη» (τους απέτρεπαν δηλαδή να ανέβουν στην επάνω περιοχή όπου και κατοικούσαν), ενώ η δεύτερη θεωρία υποστηρίζει πως το όνομα «Επανομή» προέρχεται από το επίρρημα επάνω και το ουσιαστικό νομή (δηλ. γόνιμη γη).
Ιστορία
Επεξεργασία
Η αρχή της ιστορίας της Επανομής βρίσκεται πολύ παλιά, καθώς είναι από τους αρχαιότερους οικισμούς της περιοχής και κατοικούνταν από τα νεολιθικά χρόνια. Στην περιοχή έχουν βρεθεί πολλά αρχαιολογικά ευρήματα που αναφέρονται κυρίως στα παλαιοχριστιανικά και πρωτοχριστιανικά χρόνια. Κατά τη βυζαντινή περίοδο, η περιοχή αναφέρεται ως γνωστός αμπελότοπος.[4]
Ωστόσο, οικισμός με την επωνυμία «Πανομή» σημειώνεται για πρώτη φορά σε απογραφή του 1302. Σε όλη τη διάρκεια της οθωμανικής κυριαρχίας ανήκε διοικητικά στο ναχιγιέ της Καλαμαριάς και φορολογικά στο χάσι του Λόγγου.[5]
Στην επανάσταση του 1821, οι Επανομίτες συμμετείχαν ενεργά με πολλούς αγωνιστές, όπως ο Γεώργιος Ιωάννου, ο οποίος ήταν πληρεξούσιος της Χαλκιδικής στην Α΄ Εθνοσυνέλευση Ανατολικής Χέρσου Ελλάδος,[6] ο Χριστόδουλος Θεοδώρου (γεν. 1796), ο Βασίλειος Αντωνίου (γεν. 1790), ο Τριαντάφυλλος Κώστα (γεν. 1793) και ο Αγγελής Λάμπρου (1796-1864).[7]
Εκπαίδευση
ΕπεξεργασίαΣτην Επανομή σήμερα λειτουργούν:
- 1ο Νηπιαγωγείο Επανομής
- 2ο Νηπιαγωγείο Επανομής
- 3ο Νηπιαγωγείο Επανομής
- 1ο Δημοτικό Σχολείο Επανομής
- 2ο Δημοτικό Σχολείο Επανομής
- 3ο Δημοτικό Σχολείο Επανομής
- Γυμνάσιο Επανομής
- 1ο ΓΕΛ Επανομής
- 1ο ΕΠΑ.Λ. Επανομής
- Δημόσιο ΙΕΚ Επανομής
Τουρισμός
Επεξεργασία
.jpg)
Χάρη στις μεγάλες και καθαρές παραλίες της και στη σχετικά μικρή απόσταση που τη χωρίζει από τη Θεσσαλονίκη, η Επανομή είναι δημοφιλής προορισμός για σύντομες καλοκαιρινές αποδράσεις. Η παραλία της Επανομής Ποταμός, πολύ κοντά σε απόσταση από την περιοχή Φανάρι, είναι βραβευμένη με γαλάζια σημαία και μάλιστα λειτουργεί οργανωμένη ναυαγοσωστική υπηρεσία. Κατά τη θερινή περίοδο είναι εφικτή η μετάβαση στην περιοχή και με λεωφορείο (γραμμή 77Η του ΟΑΣΘ).[8]
Αρκετά γνωστές είναι οι παραλίες Πάλιουρας (σ.σ. κοντά στον Οικισμό Λεύκες) γνωστό και ως Κτήμα Καραγκιόζη, Παραλία και ο Ποταμός, οι οποίες έχουν γαλάζια σημαία και είναι προσβάσιμες τόσο με Ι.Χ. όχημα όσο και με την αστική συγκοινωνία (Ο.Α.Σ.Θ.) καθ' όλη τη διάρκεια του έτους (γραμμή 69 του ΟΑΣΘ).
Εκτός από τις καταπληκτικές παραλίες της, αξίζει κανείς να επισκεφτεί στην Επανομή και το Μετόχι της Αγίας Αναστασίας, ένα από τα καλύτερα διατηρημένα μοναστηριακά Mετόχια της βορείου Ελλάδας. Χτισμένο το 1530, όταν ηγούμενος της Αγίας Αναστασίας ήταν ο Θεωνάς, μετέπειτα μητροπολίτης Θεσσαλονίκης, βρίσκεται 3 περίπου χιλιόμετρα νοτίως της Επανομής στον επαρχιακό δρόμο Επανομής -Ηράκλειας, στην περιοχή Κριτζιανά. Είναι ένα σύνολο κτηρίων, προστατευμένο από εξωτερικό περίβολο για προστασία από τους πειρατές. Η πρόσβαση είναι εύκολη.
Επιπλέον, η Επανομή, διαθέτει επισκέψιμο προς τους τουρίστες και όχι μόνο, οινοποιείο με τα διάσημα κρασιά του κτήματος Γεροβασιλείου.
Περιβάλλον
Επεξεργασία
Η Επανομή είναι περιοχή υψηλής οικολογικής σημασίας αφού στην περιοχή «Φανάρι» υπάρχει ένας υδροβιότοπος έκτασης 5.500 στρεμμάτων που λειτουργεί ως καταφύγιο αποδημητικών πουλιών και άλλων θηραμάτων και είναι πλούσιος σε χλωρίδα και πανίδα. Ο υδροβιότοπος της Επανομής είναι ενταγμένος στο πρόγραμμα «Natura 2000» της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στον υδροβιότοπο βρίσκεται επίσης το επιβλητικό «Ναυάγιο της Επανομής»,[9] καθώς επίσης και η εκκλησία του Αγίου Νικολάου εκ Μετσόβου.
Συγκοινωνία
ΕπεξεργασίαΗ Επανομή συνδέεται με το ΙΚΕΑ στην νότια πλευρά της Θεσσαλονίκης μέσω της γραμμής 69 του Οργανισμού Αστικών Συγκοινωνιών Θεσσαλονίκης (Ο.Α.Σ.Θ., τα τελευταία έτη εκτελούν τα δρομολόγια τα ΚΤΕΛ) και των υπογραμμών της. Από το ΙΚΕΑ, υπάρχουν οι γραμμές 2Κ και 3Κ που ενώνουν την περιοχή με το κέντρο της Θεσσαλονίκης. Επίσης, υπάρχει και η γραμμή express 1X Κ.Τ.Ε.Λ. – ΑΕΡΟΔΡΟΜΙΟ που συνδέει το ΙΚΕΑ με το κέντρο της Θεσσαλονίκης, προερχόμενο από το αεροδρόμιο, με λίγες στάσεις.
Επιπλέον, η γραμμή 77 συνδέει την Επανομή με τη Νέα Μηχανιώνα που επίσης ανήκει στο Δήμο Θερμαϊκού. Εξαίρεση αποτελεί η θερινή γραμμή 77Η που ενώνει το κέντρο της Επανομής με την παραλία Ποταμός με δρομολόγια από το πρωί έως αργά το απόγευμα.
Το καλοκαίρι επιπλέον λειτουργεί και η γραμμή express 70 που συνδέει την Επανομή με τον Νέο Σιδηροδρομικό Σταθμό στο κέντρο της Θεσσαλονίκης. Η διαδρομή διαρκεί μία ώρα με ελάχιστες στάσεις στα σημαντικότερα σημεία.
Οινοποιία
ΕπεξεργασίαΗ Επανομή έχει πλούσια παράδοση στην παραγωγή κρασιού και τσίπουρου. Άλλωστε ο ήπιος χειμώνας και το δροσερό καλοκαίρι που χαρακτηρίζουν το κλίμα της περιοχής δημιουργούν ένα ιδανικό οικοσύστημα για την καλλιέργεια του αμπελιού.
Η περιοχή είναι γνωστή για το κτήμα και το Μουσείο Οίνου Γεροβασιλείου,[10] το οποίο βρίσκεται ελάχιστα χιλιόμετρα έξω από το κέντρο της κωμόπολης.
Πληθυσμός
ΕπεξεργασίαΗ εξέλιξη του πληθυσμού της Επανομής από την ενσωμάτωση της Μακεδονίας στο ελληνικό κράτος το 1912 παρουσιάζει συνεχώς αυξανόμενη τάση, όπως φαίνεται και στον παρακάτω πίνακα (με μοναδική εξαίρεση το έτος 1971 όπου ο πληθυσμός μειώθηκε κατά λίγες δεκάδες σε σχέση με την προηγούμενη δεκαετία).
| Απογραφή[11][12] | Πληθυσμός |
| 1913 | 2.948 |
| 1920 | 3.430 |
| 1928 | 3.589 |
| 1940 | 4.210 |
| 1951 | 4.505 |
| 1961 | 4.662 |
| 1971 | 4.633 |
| 1981 | 4.908 |
| 1991 | 5.365 |
| 2001 | 8.671 |
| 2011 | 8.979 |
| 2021 | 8.377 |
Αθλητισμός
ΕπεξεργασίαΠαραπομπές
Επεξεργασία- ↑ ΦΕΚ 3022/2016/21-09-2016
- ↑ «Ο Νεομάρτυς άγιος Αργύριος ο Επανωμίτης».
- ↑ Κωνσταντινίδης, Ν Α (1970). «Αθανασίου Θ. Τσακνάκη, Επανομή, ιστορία-λαογραφία, «Χρονικά της Χαλκιδικής»». Μακεδονικά 10: 328–329. doi:. ISSN 2241-2018. https://ejournals.epublishing.ekt.gr/index.php/makedonika/article/view/6370.
- ↑ «ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΘΕΡΜΑΙΚΟΥ | Δήμος Θερμαϊκού Νέα ειδήσεις». web.archive.org. 7 Απριλίου 2019. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Απριλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 20 Φεβρουαρίου 2024.
- ↑ «Οθωμανική Αυτοκρατορία - Τουρκοκρατία». Ανακτήθηκε στις 20 Φεβρουαρίου 2024.
- ↑ «"Τα κατά την αναγέννησιν της Ελλάδος. Ήτοι, συλλογή των περί την αναγεννώμενην Ελλάδαν συνταχθέντων πολιτευμάτων, νόμων και άλλων επισήμων πράξεων από του 1821 μέχρι του 1832", Ανδρέου Ζ. Μαμούκα, Πειραιάς, Τυπογραφία Ηλίου Χριστοφίδου, 1839». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Σεπτεμβρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 27 Φεβρουαρίου 2010.
- ↑ Παπαοικονόμου 2016, σελ. 190-205.
- ↑ «Γαλάζια Σημαία 2020 - Κατάλογος βραβευμένων ακτών, μαρινών και σκαφών | ΓΑΛΑΖΙΑ ΣΗΜΑΙΑ». www.blueflag.gr. Ανακτήθηκε στις 20 Φεβρουαρίου 2024.
- ↑ «Ναυάγιο Επανομής | Ναυάγια». www.allovergreece.com. Ανακτήθηκε στις 20 Φεβρουαρίου 2024.
- ↑ «Welcome | Ktima Gerovassiliou». gerovassiliou.gr. Ανακτήθηκε στις 20 Φεβρουαρίου 2024.
- ↑ «Ψηφιακή Βιβλιοθήκη ΕΛ.ΣΤΑΤ».
- ↑ «Οι μετονομασίες των οικισμών της Μακεδονίας, 1913–1940: ένας πίνακας» (PDF).
Πηγές
Επεξεργασία- Παπαοικονόμου, Νικόλαος Εμμ. (2016). Προσωπογραφία αγωνιστών του 1821 από τη Χαλκιδική και τη Θεσσαλονίκη : όψεις της συμβολής της Μακεδονίας στην επανάσταση του 1821 και στη συγκρότηση του πρώτου τακτικού στρατού του Ελληνικού κράτους. Θεσσαλονίκη: Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών. ISBN 978-960-9458-12-2.
- Θεοχάρη Παζαρά, Επανομή. Ιστορία-Μνημεία-Τοπογραφία, έκδ. Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών.
Εξωτερικοί Σύνδεσμοι
Επεξεργασία
Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Epanomi (town) στο Wikimedia Commons- Δήμος Θερμαϊκού – Επίσημος ιστότοπος