Βικιπαίδεια

Εουσέμπιο

Πορτογάλος ποδοσφαιριστής

Ο Εουσέμπιο Ντα Σίλβα Φερέιρα (Eusébio da Silva Ferreira, ορθή προφορά Εουζέμπιο: ευρωπαϊκή πορτογαλική προφορά ΔΦΑ: [ewˈzɛβju ðɐ ˈsiɫvɐ fɨˈʁɐjɾɐ], 25 Ιανουαρίου 1942 – 5 Ιανουαρίου 2014), γνωστότερος ως Εουσέμπιο, ήταν Πορτογάλος ποδοσφαιριστής από τη Μοζαμβίκη, που αγωνιζόταν στη θέση του επιθετικού. Αναγνωριζόμενος ως ένας από τους καλύτερους ποδοσφαιριστές όλων των εποχών,[1][2][3] ψηφίστηκε ένατος καλύτερος ποδοσφαιριστής του 20ού αιώνα στις εκλογές της IFFHS.[4]

Εουσέμπιο

Το 1973 με τη Μπενφίκα
Προσωπικές πληροφορίες
Πλήρες όνομαΕουσέμπιο Ντα Σίλβα Φερέιρα
Ημερ. γέννησης25 Ιανουαρίου 1942
Τόπος γέννησηςΛοουρένσο Μάρκες, Μοζαμβίκη
Ημερ. θανάτου5 Ιανουαρίου 2014 (71 ετών)
Τόπος θανάτουΛισαβόνα, Πορτογαλία
Ύψος1,75 μ.
ΘέσηΕπιθετικός
Ομάδες νέων
1958–1959KN Μασακέν
Επαγγελματική καριέρα*
ΠερίοδοςΟμάδαΣυμμ.†(Γκ.)†
1960KN Μασακέν18(35)
1961–1975Μπενφίκα313(320)
1961–1964Μπενφίκα (αναπλ)5(15)
1975Μπόστον Μίνιτμεν8(2)
1975–1976ΚΦ Μοντερρέι10(1)
1976Τορόντο Μέτρος-Κροέσια25(18)
1976–1977ΣΚ Μπέιρα Μαρ1(1)
1977Λας Βέγκας Κουικσίλβερς17(2)
1977–1978ΟΦΚΙ Τομάρ13(3)
1978Ρούντεπορτ Γκιλντ1(1)
1978Μορόκα Σουόλοουζ1(0)
1978Λουζιτάνο1(0)
1978–1979Νιου Τζέρσεϊ Αμέρικανς9(2)
Σύνολο422(400)
Εθνική ομάδα
ΠερίοδοςΟμάδαΣυμμ.†(Γκ.)†
1961–1973Πορτογαλία64(41)
* Οι συμμετοχές και τα γκολ στις προηγούμενες ομάδες υπολογίζονται μόνο για τα εγχώρια πρωταθλήματα.
† Συμμετοχές (Γκολ).

Αγωνίστηκε σε πολλούς συλλόγους, αλλά αναδείχθηκε με την ομάδα της Μπενφίκα όπου πέρασε το μεγαλύτερο διάστημα της σταδιοδρομίας του, σημειώνοντας 320 γκολ σε 313 εμφανίσεις στο πρωτάθλημα της πρώτης κατηγορίας της χώρας του, καταφέρνοντας να γίνει ο πρώτος σκόρερ όλων των εποχών στο σύλλογο και οδηγώντας την στην κατάκτηση του Κυπέλλου Πρωταθλητριών του 1962 σε ηλικία 20 ετών. Το 1965 κατέκτησε τη Χρυσή Μπάλα ως κορυφαίος Ευρωπαίος ποδοσφαιριστής. Γνωστός και ως «μαύρος πάνθηρας» είχε σημαντική συνεισφορά του σε επίπεδο εθνικών ομάδων, βοηθώντας την Εθνική Πορτογαλίας να κατακτήσει την τρίτη θέση στο Παγκόσμιο Κύπελλο του 1966, που διεξήχθη στην Αγγλία. Το 2011 ήταν ένα από 15 τα πρώτα μέλη που εισήχθησαν στην Αίθουσα Φήμης του Ποδοσφαίρου (Salón de la Fama del Fútbol) στην Πατσούκα, της πολιτείας Ιδάλγο του Μεξικού.[5][6] Συχνά αναγνωρίζεται ως ο κορυφαίος αφρικανικής καταγωγής ποδοσφαιριστής όλων των εποχών.[7]

Βιογραφία

Επεξεργασία

Τα πρώτα χρόνια

Επεξεργασία

Ο Εουσέμπιο γεννήθηκε στην πόλη Λοουρένσο Μάρκες ( Lourenço Marques), το σημερινό Μαπούτο, της Πορτογαλικής Ανατολικής Αφρικής (σημερινή Μοζαμβίκη), στη γειτονιά Μαφαλάλα, στις 25 Ιανουαρίου 1942. Ο πατέρας του λεγόταν Λαουρίντο Αντόνιο Φερέιρα ντα Σίλβα και ήταν ένας λευκός εργάτης σιδηροδρόμων από το Μαλάνζε της Ανγκόλας. Η μητέρα του ονομαζόταν Ελίζα Ανισσαμπένι και ήταν μια μαύρη γυναίκα από τη Μοζαμβίκη.[8][9] Ήταν το τέταρτο παιδί της οικογένειας. Μεγαλωμένος σε μια εξαιρετικά φτωχή κοινωνία, συνήθιζε να φεύγει από το σχολείο για να παίξει ξυπόλητος ποδόσφαιρο με τους φίλους του σε αλάνες, με αυτοσχέδιες μπάλες ποδοσφαίρου. Ο πατέρας του πέθανε από τέτανο όταν ο Εουσέμπιο ήταν 8 χρονών. Έτσι η μητέρα του ανέλαβε αποκλειστικά τη φροντίδα των παιδιών της.[10][11]

Καριέρα σε συλλόγους

Επεξεργασία

Σπόρτινγκ Κλουμπ ντε Λοουρένσο Μάρκες

Επεξεργασία

Με τους φίλους του σχημάτισαν μια τοπική ερασιτεχνική ομάδα ποδοσφαίρου που την ονόμασαν Os Brasileiros (Οι Βραζιλιάνοι), προς τιμήν της μεγάλης ομάδας της Εθνικής Βραζιλίας της δεκαετίας του 1950.[12] Οι μπάλες που χρησιμοποιούσαν γίνονταν από κάλτσες και εφημερίδες. Προσπάθησε να μπει, μαζί με μερικούς φίλους του, στις τάξεις της Γκρούπο Ντεπορτίβο ντε Λοουρένσο ντε Μάρκες (Grupo Desportivo de Lourenço de Marques, τωρινό όνομα KN Μασακέν), την αγαπημένη του ομάδα που τροφοδοτούσε με ταλέντα την ομάδα της Μπενφίκα, όπως για παράδειγμα τον Μάριο Κολούνα που αγωνιζόταν σε αυτή πριν μετακινηθεί στην ομάδα της Λισαβόνας. Όμως απορρίφθηκε, χωρίς καν να του δοθεί η ευκαιρία να αποδείξει το ταλέντο του.[13][14] Στη συνέχεια απευθύνθηκε και κατάφερε να ενταχθεί στην ομάδα της Σπόρτινγκ Κλουμπ ντε Λοουρένσο Μάρκες (Sporting Clube de Lourenço Marques). Ο ίδιος έχει επιβεβαιώσει πως ένας πρώην τερματοφύλακας της Γιουβέντους τον είχε παρακολουθήσει και ενδιαφερθεί για αυτόν, όταν ήταν 15 χρονών: «Όταν ήμουν 15, η Γιουβέντους από την Ιταλία, ήθελε να με αποκτήσει, επειδή ένας από τους σκάουτερ της, ο οποίος ήταν ένας διάσημος Ιταλός τερματοφύλακας της, με είδε και τους είπε ότι υπήρχε ένα αγόρι με δυναμική, που θα ήταν καλό να εκμεταλλευτούν, ενώ ήμουν ακόμα άγνωστος. Η Γιουβέντους έκανε πρόταση αλλά η μάνα μου ποτέ δεν ήθελε να ακούσει τίποτα από κανέναν».[15]

Ο Εουσέμπιο αγωνίστηκε δύο περιόδους με την ομάδα νέων της Σπόρτινγκ, ενώ το 1960 εντάχθηκε στην ανδρική ομάδα κατακτώντας το Περιφερειακό Πρωτάθλημα Μοζαμβίκης και το Πρωτάθλημα του Λοουρένσο Μάρκες.[16][17] Στη Μοζαμβίκη σημείωσε 35 γκολ σε 18 αγώνες πρωταθλήματος και συνολικά 39 σε επίσημους αγώνες.[18]

Μπενφίκα

Επεξεργασία

Το 1960 σε ηλικία 18 χρονών εντάσσεται στην ομάδα της Μπενφίκα.[19] Τον παίκτη είχε παρακολουθήσει ο βραζιλιάνος πρώην ποδοσφαιριστής Χοσέ Κάρλος Μπάουερ. Ο Εουσέμπιο ξεχώριζε για την ταχύτητά του, καθώς μπορούσε να τρέξει τα 100 μέτρα σε 11 δευτερόλεπτα στην ηλικία των 16 ετών, ενώ η φυσική του δύναμη, τα ισχυρότατα σουτ του και οι ντρίμπλες ήταν στα βασικά του προσόντα.[9][20][21] Η ικανότητα συνεργασίας με τους συμπαίκτες του και η εργασιακή ηθική του ξεχώρισαν στο επόμενο χρονικό διάστημα και τον βοήθησαν στην παγκόσμια καταξίωσή του.[10] Είχε την πολύτιμη ικανότητα να σκοράρει ένα γκολ και να κερδίσει έναν αγώνα όταν δεν παρουσιάζονταν καμία προφανής ευκαιρία, μια ικανότητα που του χάρισε τον του «Ευρωπαίου Πελέ», άσχετα με το γεγονός ότι δεν βρίσκονταν σε ανάλογο επίπεδο. Η ποικιλία στο παιχνίδι του υστερούσε, όπως και η αίσθηση της τακτικής.[8] Ο Μπάουερ συνέστησε αρχικά τον Εουσέμπιο στην πρώην του ομάδα, Σάο Πάολο, αλλά εκείνοι τον απέρριψαν. Τότε απευθύνθηκε στον πρώην προπονητή της ομάδας Μπέλα Γκούτμαν, ο οποίος εργαζόταν εκείνη την περίοδο στην ομάδα της Μπενφίκα.[7][22]

Ωστόσο επρόκειτο για μία κίνηση αμφιλεγόμενη, καθώς η Σπόρτινγκ Λοουρένσο Μάρκες ήταν θυγατρική της Σπόρτινγκ Λισαβόνας, η οποία αμφισβήτησε τη νομιμότητα της μεταγραφής.[23] Η Σπόρτινγκ σκόπευε να τον εντάξει στην ομάδα νέων και χωρίς οικονομικό αντάλλαγμα.[24] Σύμφωνα με τον ίδιο: «Η Μπενφίκα ήθελε να με πληρώσει με ένα συμβόλαιο για να πάω, ενώ η Σπόρτινγκ ήθελε να με πάρει ως ταλέντο για να αποκτήσω εμπειρία χωρίς χρηματική ανταμοιβή. Η Μπενφίκα έκανε καλή προσέγγιση. Πήγαν να μιλήσουν με τη μητέρα μου, τον αδελφό μου και προσέφεραν 1.000 ευρώ για τρία χρόνια. Ο αδελφός μου ζήτησε τα διπλά και θα αυτοί τα κατέβαλαν. Υπέγραψαν συμβόλαιο με τη μητέρα μου και πήρε τα χρήματα».[15]

 
Σε φωτογραφία του 1963

Μέχρι τις 17 Δεκεμβρίου 1960 ο Εουσέμπιο είχε φτάσει στη Λισαβόνα, απ’ όπου εστάλη στο Λάγος, στο Αλγκράβε, καθώς η Μπενφίκα φοβόταν επιχείρηση «απαγωγής» του από τη Σπόρτινγκ. Η μεταφορά του έγινε με το όνομα Ρουθ Μαλόσο (Ruth Malosso).[25] Παρέμεινε εκεί για 12 ημέρες, έως ότου σωπάσει η αναταραχή από τη μεταγραφή. Ο ίδιος ο Εουσέμπιο σκεφτόταν την επιστροφή του στην πατρίδα του, αλλά η μητέρα του τον έπεισε να παραμείνει στην Πορτογαλία.[26]

Τελικά, η Μπενφίκα κατάφερε να τον καταγράψει στη λίστα της ομάδας της τον Μάιο του επόμενου έτους. Ο Εουσέμπιο έκανε την πρώτη εμφάνισή του με τα χρώματά της με αντίπαλο την Ατλέτικο Κλούμπε ντε Πορτουγάλ, σε φιλικό παιχνίδι στις 23 Μαΐου 1961, σημειώνοντας χατ τρικ στη νίκη με 4–2.[27][28] Το ντεμπούτο του σε επίσημο αγώνα πραγματοποιήθηκε την 1η Ιουνίου 1961, έναντι στη Βιτόρια Σετούμπαλ, στον επαναληπτικό του τρίτου γύρου του Κυπέλλου Πορτογαλίας της αγωνιστικής περιόδου 1960–61.[19] Το παιχνίδι είχε προγραμματιστεί για την επομένη του τελικού του Ευρωπαϊκού Κυπέλλου Πρωταθλητριών, όπου η Μπενφίκα αντιμετώπισε την ομάδα της Μπαρτσελόνα, χωρίς η Πορτογαλική Ομοσπονδία Ποδοσφαίρου να αναβάλει το παιχνίδι του Κυπέλλο Πορτογαλίας. Έτσι η ομάδα αγωνίστηκε στον αγώνα αυτό με τους αναπληρωματικούς της και έχασε με 1–4. Το μοναδικό γκολ της Μπενφίκα πέτυχε ο Εουσέμπιο, αλλά δεν ήταν αρκετό για να προκριθεί η ομάδα του από τον γύρο (4–5 στο σύνολο). Στον ίδιο αγώνα, ο Εουσέμπιο απέτυχε σε ένα πέναλτι, το πρώτο από τα πέντε συνολικά που έχασε σε όλη την καριέρα του. Στις 10 Ιουνίου 1961 αγωνίστηκε για πρώτη φορά στο Πρωτάθλημα Πορτογαλίας, την τελευταία αγωνιστική κόντρα στην Μπελενένσες, όπου σημείωσε ένα γκολ στη νίκη της Μπενφίκα με 4–0.

Στις 15 Ιουνίου η Μπενφίκα έπαιξε στον τελικό του Τουρνουά του Παρισιού με αντίπαλο τη Σάντος του Πελέ. Στις αρχές του δευτέρου ημιχρόνου, με την Μπενφίκα να χάνει με 0–4, ο Μπέλα Γκούτμαν αποφάσισε να χρησιμοποιήσει τον Εουσέμπιο σαν αλλαγή. Αμέσως μετά την πραγματοποίηση της αλλαγής η Σάντος πέτυχε και πέμπτο τέρμα. Ωστόσο, μεταξύ του 63ου και του 80ού λεπτού, ο Εουσέμπιο κατάφερε να σημειώσει τρία γκολ και να κερδίσει ένα πέναλτι, με τον Χοσέ Αουγκούστο όμως να αποτυγχάνει να σκοράρει κατά την εκτέλεσή του. Το παιχνίδι τελείωσε 6–3 για τη Σάντος, με τον Εουσέμπιο να γίνεται εξώφυλλο της κορυφαίας γαλλικής εφημερίδας L'Équipe.[29][30]

Η επόμενη σεζόν θα ήταν αυτή κατά την οποία θα άρχιζε να κερδίζει την παγκόσμια αναγνώριση, σκοράροντας 12 γκολ σε 17 αγώνες πρωταθλήματος (παρά το γεγονός πως η ομάδα τερμάτισε στην τρίτη θέση), κατακτώντας το Κύπελλο Πορτογαλίας απέναντι στη Βιτόρια Σετούμπαλ, με τον ίδιο να πετυχαίνει δύο γκολ στον τελικό και κερδίζοντας το Ευρωπαϊκό Κύπελλο με αντίπαλο τη Ρεάλ Μαδρίτης. Σε έναν από τους καλύτερους τελικούς στην ιστορία της διοργάνωσης η Μπενφίκα νίκησε την ισπανική ομάδα με 5–3 ανατρέποντας το σε βάρος της σκορ του πρώτου ημιχρόνου που είχε διαμορφωθεί με χατ τρικ του Φέρεντς Πούσκας, και ο Εουσέμπιο πέτυχε δύο γκολ για την ομάδα του στο δεύτερο ημίχρονο, ενώ έδωσε και μια ασίστ σε μια από τις καλύτερες εμφανίσεις της καριέρας του που του πρόσφερε και ευρωπαϊκή δημοσιότητα. Η Μπενφίκα διέθετε νεότερη ομάδα και η επιθετική ικανότητα του Πούσκας δεν ήταν αρκετή για να διατηρήσει τη Ρεάλ στην κορυφή της Ευρώπης.[31][32][33] Μετά τον αγώνα το όνειρό του να αποκτήσει τη φανέλα του ειδώλου του Αλφρέδο Ντι Στέφανο έγινε πραγματικότητα.[34][35][36] Ο αγώνας αυτός ήταν ο πιο γνωστός από αυτούς που τον χαρακτήρισαν ως παίκτη των μεγάλων αγώνων.[37] Στον τελικό του Διηπειρωτικού Κυπέλλου η συνάντηση των δύο κορυφαίων μαύρων ποδοσφαιριστών της ιστορίας ήταν άνιση με τα πέντε γκολ του Πελέ στους δύο αγώνες να είναι ανυπέρβλητο εμπόδιο για τον Εουσέμπιο που σημείωσε ένα γκολ στον πρώτο αγώνα του Σταδίου Μαρακανά.[38][39] Έτσι κατάφερε να τερματίσει στη δεύτερη θέση για το βραβείο της Χρυσής Μπάλας του 1962, στην πρώτη πλήρη του χρονιά ως επαγγελματίας ποδοσφαιριστής.[29][40] Η χρονιά ήταν η αρχή της μεγάλης διεθνούς καριέρας του όπως και της ομάδας που από πολλούς θεωρείται ως μία από τις καλύτερες όλων των εποχών σε επίπεδο συλλόγων με την ισχυρή επιθετική γραμμή της να αποτελεί το κύριο όπλο της.[41][42][43] Στο διάστημα 22 Δεκεμβρίου 1963 μέχρι 7 Φεβρουαρίου 1965 η Μπενφίκα έμεινε αήττητη για 48 αγώνες σε όλες τις επίσημες διοργανώσεις, επίδοση που ήταν ρεκόρ κόσμου για σύλλογο από την έναρξη των διεθνών διασυλλογικών διοργανώσεων. Παρέμενε ρεκόρ κόσμου για τέσσερις δεκαετίες και Ευρώπης για μισό αιώνα.[44]

Η Μπενφίκα έφτασε μέχρι τους τελικούς του Κυπέλλου Πρωταθλητριών Ευρώπης και το 1963, το 1965 και το 1968, χωρίς όμως να καταφέρει να το κατακτήσει. Στον τελικό του 1963 ο Εουσέμπιο άνοιξε το σκορ με αντίπαλο την Ίντερ αλλά αυτό δεν ήταν αρκετό με την ιταλική ομάδα να σημειώνει δύο γκολ κατακτώντας το τρόπαιο.[45] Δεν ήταν μόνο ένας εξαιρετικά ταλαντούχος παίκτης: είχε επίσης το θάρρος και την επιμονή να αγωνίζεται και με πόνο, όπως έκανε στον ημιτελικό του 1968 με αντίπαλο τη Γιουβέντους, όταν έπαιξε με ένα σοβαρά τραυματισμένο γόνατο. Παρόλα αυτά, διέπρεψε και στις δύο ισοπαλίες, καθεμία από τις οποίες κέρδισε η Μπενφίκα χάρη σε μεγάλο βαθμό στα γκολ του, ένα από τα οποία σημείωσε με φάουλ από 35 μέτρα. Στην ήττα το 1968, από την πρωταθλήτρια Αγγλίας Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ στο Γουέμπλεϊ, και ενώ το σκορ του αγώνα ήταν στο 1–1, έφτασε κοντά στο γκολ στις καθυστερήσεις του αγώνα, με τον τερματοφύλακα της ομάδας του Μάντσεστερ Άλεξ Στέπνεϊ να πραγματοποιεί μία θεαματική απόκρουση στο σουτ που επιχείρησε. Η Γιουνάιτεντ κέρδισε τελικά στην παράταση με 4–1. Ο Εουσέμπιο συνεχάρη τον Στέπνεϊ για την εμφάνισή του σε όλο το παιχνίδι, σταματώντας για να χειροκροτήσει τον τερματοφύλακα της Γιουνάιτεντ καθώς επανέφερε τη μπάλα στο παιχνίδι.[23][46][47]

 
Σε αγώνα με αντίπαλο την Τζένοα το 1971

Το 1965 ψηφίστηκε ως καλύτερος Ευρωπαίος ποδοσφαιριστής της χρονιάς (Χρυσή Μπάλα), ενώ εκτός από το 1962 κατέλαβε άλλη μια φορά τη δεύτερη θέση, το 1966.[40] Το 1968 ήταν ο νικητής του βραβείου του Χρυσού Παπουτσιού, που απονέμονταν για πρώτη φορά, ως πρώτος σκόρερ στα ευρωπαϊκά πρωταθλήματα με 42 γκολ. Το ίδιο κατόρθωμα επανέλαβε πέντε χρόνια αργότερα με 40 γκολ.[29][47][48] Ήταν ο πρώτος σκόρερ της Πρωταθλήματος Πορτογαλίας επτά φορές (1964, 1965, 1966, 1967, 1968, 1970 και 1973), βοηθώντας την Μπενφίκα να κατακτήσει 11 φορές το πρωτάθλημα, πέντε φορές το Κύπελλο και μία φορά το Κύπελλο Πρωταθλητριών Ευρώπης (1961–62).[12][49] Το 1964 ήταν η πιο παραγωγική χρονιά του σημειώνοντας 57 γκολ σε επίσημους αγώνες, αριθμός που τον κατέστησε πρώτο στον κόσμο, επίτευγμα που επανέλαβε το 1968.[50] Το καλοκαίρι του 1964 η Γιουβέντους έκανε δελεαστική πρόταση για να τον αποκτήσει προσφέροντας τετραπλάσιες αμοιβές σε σχέση με αυτές που είχε στη Μπενφίκα, η κυβέρνηση της χώρας δεν του επέτρεψε να αγωνιστεί στο εξωτερικό καλώντας τον στη στρατιωτική του θητεία και στη συνέχεια το ενδιαφέρον ξένων μεγάλων συλλόγων κυρίως ιταλικών) έπεσαν στο κενό.[51][52]

Σημείωσε συνολικά 727 γκολ σε 715 αγώνες για τη Μπενφίκα,[7][46] 482 σε 449 επίσημους με την πρώτη ομάδα, μεταξύ των οποίων 319 γκολ σε 313 αγώνες πρώτης κατηγορίας πρωταθλήματος και 97 γκολ σε 60 αγώνες Κυπέλλου Πορτογαλίας.[18][53] Παραμένει ο πρώτος σκόρερ στην ιστορία του συλλόγου.[54] Με 57 γκολ σε 75 αγώνες ήταν πρώτος σκόρερ όλων των ευρωπαϊκών διασυλλογικών διοργανώσεων.[55][56] Το τελευταίο παιχνίδι του με τη Μπενφίκα ήταν στις 18 Ιουνίου 1975, απέναντι στη Μικτή Αφρικής στην Καζαμπλάνκα.[17]

Μετά την Μπενφίκα

Επεξεργασία

Ο Εουσέμπιο συνέχισε την καριέρα του στη Βόρεια Αμερική, με δύο ενδιάμεσες περιόδους κατά τις οποίες επέστρεψε στην Πορτογαλία: το 1976–77 για να αγωνιστεί με τη Μπέιρα Μαρ (πρώτη κατηγορία) και το 1977–78 για λογαριασμό της Ουνιάο ντε Τομάρ (δεύτερη κατηγορία).[49]

Στο Πρωτάθλημα Ποδοσφαίρου Βορείου Αμερικής (NASL), αγωνίστηκε με τρεις διαφορετικές ομάδες, από το 1975 έως το 1977: με τις Μπόστον Μίνιτμεν (1975), Τορόντο Μέτρος-Κροέσια (1976) και Λας Βέγκας Κουικσίλβερς (1977). Η πιο επιτυχημένη σεζόν του στο NASL ήταν το 1976, με την Τορόντο Μετρός-Κροάσια, όπου σκοράροντας στον τελικό της διοργάνωσης στη νίκη της ομάδας με 3–0 κατάφερε να κατακτήσει μαζί της τον τίτλο του NASL.[57] Την ίδια χρονιά, έπαιξε δέκα παιχνίδια για την ΚΦ Μοντερρέι του Μεξικού στο μεξικανικό πρωτάθλημα.[49]

Η επόμενη χρονιά (1977), υπέγραψε στους Λας Βέγκας Κουικσίλβερς. Με τους τραυματισμούς να τον έχουν καταβάλει κατάφερε να σκοράρει μόνο δύο γκολ σε όλη τη χρονιά. Αν και η κατάσταση των γονάτων του στοίχισαν από τον Εουσέμπιο τη δυνατότητα να συνεχίσει στο NASL, ο ίδιος δεν ήθελε να σταματήσει το ποδόσφαιρο. Το 1978 αγωνίστηκε σε τρεις ομάδες της Νότιας Αφρικής (συνολικά τρεις αγώνες) στην εποχή του απαρτχάιντ.[18][58] Επέστρεψε αρχικά στην Πορτογαλία για την Ουνιάο ντε Τομάρ και και το αγωνίστηκε σε τρεις ομάδες της Νότιας Αφρικής (συνολικά τρεις αγώνες) στην εποχή του απαρτχάιντ.[18][58] Την ίδια χρονιά επανήλθε στις ΗΠΑ με τους Νιου Τζέρσεϊ Αμέρικανς, που αγωνιζόταν στη δεύτερη κατηγορία της Αμερικανικής ένωσης ποδοσφαίρου (ASL). Αναγκάστηκε τελικά να αποσυρθεί στο τέλος της σεζόν.[59] Το 1979–80 αγωνίστηκε για πέντε παιχνίδια με την ομάδα Buffalo Stallions στο πρωτάθλημα Κλειστού Ποδοσφαίρου των ΗΠΑ (Major Indoor Soccer League).

Αποχώρησε από την ενεργό δράση το 1979 έχοντας σημειώσει 634 σε 663 επίσημους αγώνες.[60][61]

Διεθνής καριέρα

Επεξεργασία

Ο Εουσέμπιο ήταν ο κορυφαίος σκόρερ για την Πορτογαλία, με 41 γκολ σε 64 αγώνες,[62][63] μέχρι τη στιγμή που ο Παουλέτα κατάφερε να ξεπεράσει το ρεκόρ του, στον αγώνα εναντίον της Λετονίας στις 12 Οκτωβρίου 2005.[64] Ήταν επίσης ο παίκτης με τις περισσότερες συμμετοχές στην Εθνική Πορτογαλίας, μέχρι ο Ταμανίνι Νενέ φτάσει τις 64 συμμετοχές στον φιλικό αγώνα με τη Γιουγκοσλαβία στις 2 Ιουνίου 1984, καταρρίπτοντας τελικά το ρεκόρ του Εουσέμπιο κατά τη διάρκεια του Ευρωπαϊκού πρωταθλήματος του 1984, στις 20 Ιουνίου με αντίπαλο τη Ρουμανία.

Έκανε το ντεμπούτο του για την ομάδα ποδοσφαίρου της Πορτογαλίας κόντρα στην εθνική Λουξεμβούργο, στις 8 Οκτωβρίου 1961, στον οποίο Πορτογαλία έχασε με 4–2, σκοράροντας το πρώτο γκολ της ομάδας του στον αγώνα.[62]

 
Με τη φανέλα της Εθνικής Πορτογαλίας (1972)

Με την Εθνική Πορτογαλίας κατάφερε να προκριθεί στα τελικά του Παγκόσμιου Κυπέλλου του 1966, στην Αγγλία. Ήταν ο πρώτος ποδοσφαιριστής από την Αφρική που πρωταγωνίστησε στην κορυφαία διοργάνωση του αθλήματος και ένας από εκείνους που κατόρθωσαν να ξεφύγουν από την κατάσταση που τότε επικρατούσε στη Μαύρη Ήπειρο, γνωρίζοντας δόξα στην Ευρώπη.[11][65] Στη φάση των ομίλων αντιμετώπισε την παγκόσμια πρωταθλήτρια Βραζιλία την οποία και νίκησαν με 3–1 με δύο γκολ του Εουσέμπιο αποκλείοντας έτσι ένα από τα ισχυρά φαβορί της διοργάνωσης.[19][25][66] Η ομάδα του έφτασε μέχρι τον ημιτελικό, όπου κλήθηκε να αντιμετωπίσει τη διοργανώτρια Αγγλία. Αν και ο Εουσέμπιο κατάφερε να σκοράρει, η Πορτογαλία αποκλείστηκε από τον τελικό της διοργάνωσης με σκορ 2–1, σε ένα αγώνα που άλλαξε την τελευταία ημέρα χώρο διεξαγωγής και ώρα και ενίσχυσε τη δυσαρέσκεια πολλών ομάδων (ιδιαίτερα της Λατινικής Αμερικής) για τη διοργάνωση αφήνοντας υποψίες δόλου.[67][68] Τελευταία παράσταση του Εουσέμπιο στο Παγκόσμιο Κύπελλο, ο μικρός τελικός με αντίπαλο τη Σοβιετική Ένωση του Λεβ Γιασίν. Οι δύο φίλοι βρέθηκαν αντιμέτωποι μόλις στο 12ο λεπτό, όταν η Πορτογαλία κέρδισε πέναλτι. Ο κορυφαίος τερματοφύλακας της ιστορίας έπεσε σωστά, αλλά δεν κατάφερε να αποτρέψει το 9ο τέρμα του αρχισκόρερ του θεσμού, που πανηγύρισε την τρίτη θέση στο ντεμπούτο της Πορτογαλίας στην κορυφαία διοργάνωση, την κατάκτηση του τίτλου του πρώτου σκόρερ και του τρίτου καλύτερου παίκτη στο τουρνουά.[15][69][70] Ο Εουσέμπιο σημείωσε συνολικά 9 γκολ (τέσσερα με πέναλτι) σε 6 αγώνες, από τα οποία τέσσερα στον αγώνα με τη Βόρεια Κορέα, από την οποία στα πρώτα 25 λεπτά έχαναν με 3–0 αλλά κατάφερε με τα απανωτά γκολ του να ανατρέψει το σκορ.[71][72] Η συνάντηση αυτή τοποθέτησε τον Εουσέμπιο στην κορυφή του διεθνούς ποδοσφαίρου και εξακολουθεί να είναι ένας από τους πιο αξιομνημόνευτους αγώνες στην ιστορία της διοργάνωσης. Η έλλειψη επαρκώς ικανών συμπαικτών του στέρησε από τον ίδιο τη δυνατότητα περαιτέρω διεθνών επιτυχιών.[21] Τα έξι γκολ στις τρεις τελευταίες συναντήσεις της Πορτογαλίας ήταν συνεχόμενα, επίδοση ρεκόρ που παραμένει ακατάρριπτη.[73] Οι εμφανίσεις του του χάρισαν το βραβείο του BBC Overseas Sports Personality of the Year το 1966.[27]

Το τελευταίο του παιχνίδι με την ομάδα της Πορτογαλίας ήταν ενάντια στην ομάδα της Βουλγαρίας (2–2) για τα προκριματικά του Παγκόσμιου Κυπέλλου του 1974, στις 19 Οκτωβρίου του 1973.[62]

Στις 23 Οκτωβρίου 1963 συμμετείχε ως μέλος της Μικτής Κόσμου στον αγώνα εναντίον της Εθνικής Αγγλίας για τον εορτασμό των 100 χρόνων της αγγλικής ποδοσφαιρικής ιστορίας μαζί με τους Αλφρέδο Ντι Στέφανο, Φέρεντς Πούσκας, Λεβ Γιασίν, Ρεϊμόν Κοπά, Φρανσίσκο Χέντο, Γιόζεφ Μάζοπουστ, Ντζάλμα Σάντος, Ντένις Λόου, Ούβε Ζέελερ κα.[74][75] Επίσης συμμετείχε στη Μικτής Ευρώπης στον αγώνα προς τιμή του Στάνλεϊ Μάθιους στις 28 Απριλίου 1965[76][77] και σημείωσε ένα από τα τρία τέρματα της Μικτής Κόσμου στον αγώνα με την Εθνική Ισπανίας το 1967 στο Στάδιο Σαντιάγο Μπερναμπέου της Μαδρίτης προς τιμή των 65 χρόνων του θρυλικού τερματοφύλακα Ρικάρδο Θαμόρα.[78]

Μετά το ποδόσφαιρο

Επεξεργασία

Μετά την αποχώρησή του από την ενεργό δράση, έγινε βοηθός προπονητή με την Μπενφίκα και ταξίδεψε ευρέως με την εθνική ομάδα της Πορτογαλίας ως «πρεσβευτής ποδοσφαίρου».[1] Εργάστηκε επίσης ως μέλος της τεχνικής επιτροπής της εθνικής ομάδας ποδοσφαίρου της Πορτογαλίας. Η ζωή του έχει γυριστεί σε ταινία με τίτλο «Η αυτού εξοχότης, ο βασιλιάς».[79] Το 1994 τιμήθηκε από τη FIFA για τη συνεισφορά του με την ανώτατη διάκριση του αθλήματος, το Τάγμα Αξίας.[80] Το 2003 επελέγη από την Ομοσπονδία της Πορτογαλίας ως ο «Χρυσός παίκτης» της χώρας για τον εορτασμό των 50 χρόνων της ΟΥΕΦΑ.[81] Στην φηφοφορια των φιλάθλων την επόμενη χρονιά αναδείχθηκε 7ος.[82][83]

Υποστήριξε επίσης την εκστρατεία 1GOAL της FIFA, που είχε ως στόχο να εξασφαλίσει σε 72 εκατομμύρια παιδιά της Αφρικής θα λάμβαναν εκπαίδευση μέχρι το 2015. Παράλληλα, ο ίδιος ξεκίνησε πολλά φιλανθρωπικά προγράμματα στη Μοζαμβίκη διατηρώντας διπλή υπηκοότητα.[7] Η Μπενφίκα τον τίμησε με άγαλμά του μπροστά από το γήπεδό της.[21] Απεβίωσε στις 5 Ιανουαρίου 2014 σε ηλικία 71 ετών.[17][41] Στην Πορτογαλία κηρύχθηκε τριήμερο πένθος.[45]

Στατιστική

Επεξεργασία

Στατιστικά στοιχεία επίσημων αγώνων

Επεξεργασία
Ομάδα Χρονική περίοδος Αγώνες Γκολ
Σπόρτιγκ Κλουμπ ντε Λοουρένσο Μάρκες 1960 25 39
Μπενφίκα 1961–1975 449 482
Μπενφίκα (αναπλ) 1961–1964 5 15
Μπόστον Μίνιτμεν 1975 9 3
ΚΦ Μοντερρέι 1975–1976 10 1
Τορόντο Μέτρος-Κροέσια 1976 25 18
ΣΚ Μπέιρα Μαρ 1976–1977 12 3
Λας Βέγκας Κουικσίλβερς 1977 17 2
ΟΦΚΙ Τομάρ 1977–1978 13 3
Ρούντεπορτ Γκιλντ 1978 1 1
Μορόκα Σουόλοουζ 1978 1 0
Λουζιτάνο 1978 1 0
Νιου Τζέρσεϊ Αμέρικανς 1978–1979 9 2
Εθνική Πορτογαλίας 1961–1973 64 41
Πορτογαλία (στρατού) 1964–1966 12 9
Επίλεκτη Λοουρένσο Μάρκες 1960 5 8
Μικτή Ευρώπης/Μικτή Κόσμου 1964–1973 5 7
Σύνολα 663 634

Πηγή : RSSSF - Eusebio (2024)

Στατιστικά στοιχεία συλλόγων

Επεξεργασία
Σύλλογος Πρωτάθλημα Περίοδος Πρωτάθλημα Κύπελλο Ευρώπη Άλλα Σύνολο
Συμμ. Γκολ Συμμ. Γκολ Συμμ. Γκολ Συμμ. Γκολ Συμμ. Γκολ
Σπόρτινγκ Κλουμπ ντε Λοουρένσο Μάρκες 1960 Campeonato Provincial de Moçambique / Liga-Moçambique 1960 18 35 – – 18 35
Σύνολο 18 35 – – 18 35
Μπενφίκα Primeira Liga 1960–61 1 1 0 0 1 1
1961–62 17 12 6 5 1 1 24 18
1962–63 24 23 7 6 2 1 33 30
1963–64 19 28 3 4 22 32
1964–65 20 28 9 9 29 37
1965–66 23 25 5 7 28 32
1966–67 26 31 4 4 30 35
1967–68 24 43 9 6 33 49
1968–69 21 10 5 1 26 11
1969–70 22 21 4 4 26 25
1970–71 22 19 3 7 25 26
1971–72 24 19 8 1 32 20
1972–73 28 40 4 2 32 42
1973–74 21 16 4 1 25 17
1974–75 9 2 4 0 13 2
Σύνολο 313 319 60 97 75 57 3 2 440 475
Μπόστον Μίνιτμεν NASL 1975 7 2 – – – 7 2
Σύνολο 8 2 – – – 8 2
ΚΦ Μοντερρέι Mexican Primera División 1975–76 10 1 – – – 10 1
Σύνολο 10 1 – – – 10 1
Τορόντο Μέτρος-Κροέσια NASL 1976 21 16 – – – 21 16
Σύνολο 21 16 – – – 21 16
ΣΚ Μπέιρα Μαρ Primeira Liga 1976–77 12 3 – – – 12 3
Σύνολο 12 3 – – – 12 3
Λας Βέγκας Κουικσίλβερς NASL 1977 17 2 – – – 17 2
Σύνολο 17 2 – – – 17 2
ΟΦΚΙ Τομάρ Segunda Divisão 1977–78 12 3 – – – 12 3
Σύνολο 12 3 – – – 12 3
Νιου Τζέρσεϊ Αμέρικανς ASL 1978 9 2 – – – 9 2
1979 0 0 – – – 0 0
Σύνολο 9 2 – – – 9 2
Σύνολο καριέρας (1960–1979) 396 383 60 97 75 57 3 2 560 539

Στατιστικά με την Εθνική Πορτογαλίας

Επεξεργασία
Εμφανίσεις και γκολ ανά χρονιά
Εθνική Πορτογαλίας
Χρονιά Εμφανίσεις Γκολ
1961 2 1
1962 5 2
1963 1 0
1964 6 4
1965 7 7
1966 12 12
1967 6 3
1968 2 1
1969 4 2
1970 1 0
1971 5 2
1972 9 4
1973 4 3
Σύνολο 64 41
Τέρματα με την Εθνική ομάδα
Το γκολ που σημείωσε ο Εουσέμπιο εμφανίζεται με έντονο μαύρο.
# ημερομηνία Γήπεδο Αντίπαλος Τέρμα Αποτέλεσμα Διοργάνωση
1 8 Οκτωβρίου 1961 Stade Josy Barthel, Λουξεμβούργο Λουξεμβούργο 4–1 4–2 Προκριματικά Παγκοσμίου Κυπέλλου 1962
2 17 Μαΐου 1962 Estádio José Alvalade (1956), Λισαβόνα, Πορτογαλία Βέλγιο 1–2 1–2 Φιλικό
3 7 Νοεμβρίου 1962 Εθνικό Στάδιο Vasil Levski, Σόφια, Βουλγαρία Βουλγαρία 0–1 3–1 Προκριματικός γύρος Κυπέλλου Εθνών Ευρώπης 1964
4 3 Μαΐου 1964 Στάδιο King Baudouin, Βρυξέλλες, Βέλγιο Βέλγιο 0–1 1–2 Φιλικό
5 17 Μαΐου 1964 Estádio Nacional, Λισαβόνα, Πορτογαλία Αγγλία 3–2 3–4 Φιλικό
6 15 Νοεμβρίου 1964 Estádio das Antas, Πόρτο, Πορτογαλία Ισπανία 1–1 2–1 Φιλικό
7 15 Νοεμβρίου 1964 Estádio das Antas, Πόρτο, Πορτογαλία Ισπανία 2–1 2–1 Φιλικό
8 24 Ιανουαρίου 1965 Estádio Nacional, Λισαβόνα, Πορτογαλία Τουρκία 2–0 5–1 Προκριματικά Παγκοσμίου Κυπέλλου 1966
9 24 Ιανουαρίου 1965 Estádio Nacional, Λισαβόνα, Πορτογαλία Τουρκία 4–1 5–1 Προκριματικά Παγκοσμίου Κυπέλλου 1966
10 24 Ιανουαρίου 1965 Estádio Nacional, Λισαβόνα, Πορτογαλία Τουρκία 5–1 5–1 Προκριματικά Παγκοσμίου Κυπέλλου 1966
11 19 Απριλίου 1965 Ankara 19 Mayıs Stadium, Άγκυρα, Τουρκία Τουρκία 0–1 0–1 Προκριματικά Παγκοσμίου Κυπέλλου 1966
12 25 Απριλίου 1965 Tehelné pole, Μπρατισλάβα, Τσεχοσλοβακία Τσεχοσλοβακία 0–1 0–1 Προκριματικά Παγκοσμίου Κυπέλλου 1966
13 13 Ιουνίου 1965 Estádio Nacional, Λισαβόνα, Πορτογαλία Ρουμανία 1–0 2–1 Προκριματικά Παγκοσμίου Κυπέλλου 1966
14 13 Ιουνίου 1965 Estádio Nacional, Λισαβόνα, Πορτογαλία Ρουμανία 2–0 2–1 Προκριματικά Παγκοσμίου Κυπέλλου 1966
15 12 Ιουνίου 1966 Estádio Nacional, Λισαβόνα, Πορτογαλία Νορβηγία 1–0 4–0 Φιλικό
16 12 Ιουνίου 1966 Estádio Nacional, Λισαβόνα, Πορτογαλία Νορβηγία 3–0 4–0 Φιλικό
17 21 Ιουνίου 1966 Idrætsparken, Κοπεγχάγη, Δανία Δανία 0–1 1–3 Φιλικό
18 16 Ιουλίου 1966 Ολντ Τράφορντ, Μάντσεστερ, Αγγλία Βουλγαρία 2–0 3–0 Παγκόσμιο Κύπελλο 1966 (Φάση Ομίλων)
19 19 Ιουλίου 1966 Γκούντισον Παρκ, Λίβερπουλ, Αγγλία Βραζιλία 2–0 3–1 Παγκόσμιο Κύπελλο 1966 (Φάση Ομίλων)
20 19 Ιουλίου 1966 Γκούντισον Παρκ, Λίβερπουλ, Αγγλία Βραζιλία 3–1 3–1 Παγκόσμιο Κύπελλο 1966 (Φάση Ομίλων)
21 23 Ιουλίου 1966 Γκούντισον Παρκ, Λίβερπουλ, Αγγλία Βόρεια Κορέα 1–3 5–3 Παγκόσμιο Κύπελλο 1966 (Προημιτελικά)
22 23 Ιουλίου 1966 Γκούντισον Παρκ, Λίβερπουλ, Αγγλία Βόρεια Κορέα 2–3 5–3 Παγκόσμιο Κύπελλο 1966 (Προημιτελικά)
23 23 Ιουλίου 1966 Γκούντισον Παρκ, Λίβερπουλ, Αγγλία Βόρεια Κορέα 3–3 5–3 Παγκόσμιο Κύπελλο 1966 (Προημιτελικά)
24 23 Ιουλίου 1966 Γκούντισον Παρκ, Λίβερπουλ, Αγγλία Βόρεια Κορέα 4–3 5–3 Παγκόσμιο Κύπελλο 1966 (Προημιτελικά)
25 26 Ιουλίου 1966 Στάδιο Γουέμπλεϊ, Λονδίνο, Αγγλία Αγγλία 2–1 2–1 Παγκόσμιο Κύπελλο 1966 (Ημιτελικά)
26 28 Ιουλίου 1966 Στάδιο Γουέμπλεϊ, Λονδίνο, Αγγλία ΕΣΣΔ 1–0 2–1 Παγκόσμιο Κύπελλο 1966 (Μικρός τελικός)
27 27 Μαρτίου 1967 Ολυμπιακό Στάδιο Ρώμης, Ρώμη, Ιταλία Ιταλία 0–1 1–1 Φιλικό
28 8 Ιουνίου 1967 Ullevaal Stadion, Όσλο, Νορβηγία Νορβηγία 0–1 1–2 Προκριματικά Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος 1968
29 8 Ιουνίου 1967 Ullevaal Stadion, Όσλο, Νορβηγία Νορβηγία 1–2 1–2 Προκριματικά Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος 1968
30 11 Δεκεμβρίου 1968 Στάδιο Καραϊσκάκη, Πειραιάς, Ελλάδα Ελλάδα 4–2 4–2 Προκριματικά Παγκοσμίου Κυπέλλου 1970
31 4 Μαΐου 1969 Estádio das Antas, Πόρτο, Πορτογαλία Ελλάδα 1–2 2–2 Προκριματικά Παγκοσμίου Κυπέλλου 1970
32 2 Νοεμβρίου 1969 Στάδιο Βάνκντορφ, Βέρνη, Ελβετία Ελβετία 0–1 1–1 Προκριματικά Παγκοσμίου Κυπέλλου 1970
33 21 Απριλίου 1971 Στάδιο Ντα Λουζ, Λισαβόνα, Πορτογαλία Σκωτία 2–0 2–0 Προκριματικά Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος 1972
34 12 Μαΐου 1971 Estádio das Antas, Πόρτο, Πορτογαλία Δανία 2–0 5–0 Προκριματικά Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος 1972
35 11 Ιουνίου 1972 Machadão, Νατάλ, Βραζιλία Ισημερινός 0–1 0–3 Brazilian Independence Cup
36 14 Ιουνίου 1972 Estádio do Arruda, Ρεσίφε, Βραζιλία Ιράν 0–1 0–3 Brazilian Independence Cup
37 18 Ιουνίου 1972 Estádio do Arruda, Ρεσίφε, Βραζιλία Χιλή 1–4 1–4 Brazilian Independence Cup
38 29 Ιουνίου 1972 Στάδιο Μαρακανά, Ρίο ντε Τζανέιρο, Βραζιλία Αργεντινή 1–2 1–3 Brazilian Independence Cup
39 3 Μαρτίου 1973 Παρκ ντε Πρενς, Παρίσι, Γαλλία Γαλλία 1–1 1–2 Φιλικό
40 3 Μαρτίου 1973 Παρκ ντε Πρενς, Παρίσι, Γαλλία Γαλλία 1–2 1–2 Φιλικό
41 28 Μαρτίου 1973 Highfield Road, Κόβεντρι, Αγγλία Βόρεια Ιρλανδία 1–1 1–1 Προκριματικά Παγκοσμίου Κυπέλλου 1974

Τίτλοι

Επεξεργασία

KN Μασακέν

  • Περιφερειακό Πρωτάθλημα Μοζαμβίκης : 1960
  • Πρωτάθλημα Λοουρένσο Μάρκες : 1960

Μπενφίκα

  • Πρωτάθλημα Πορτογαλίας (11): 1960–61, 1962–63, 1963–64, 1964–65, 1966–67, 1967–68, 1968–69, 1970–71, 1971–72, 1972–73, 1974–75
  • Κύπελλο Πορτογαλίας (5) : 1961–62, 1963–64, 1968–69, 1969–70, 1971–72
  • Κύπελλο Λισαβόνας (Taça de Honra de Lisboa) (9): 1962–63, 1964–65, 1966–67, 1967–68, 1968–69, 1971–72, 1972–73, 1973–74, 1974–75
  • Κύπελλο Πορτογαλίας (Taça Ribeiro dos Reis) (3) : 1963–64, 1965–66, 1970–71
  • Ευρωπαϊκό Κύπελλο Πρωταθλητριών : 1961–62

Τορόντο Μέτρος-Κροέσια

  • NASL : 1976

Πορτογαλία

  • Τρίτη θέση Παγκόσμιου Κυπέλλου : 1966

Ατομικές διακρίσεις

Επεξεργασία
  • Χρυσή Μπάλα : 1965
    • δεύτερη θέση (2) : 1962, 1966
  • Χρυσό Παπούτσι Ευρωπαϊκών πρωταθλήματων (2) : 1968, 1973
  • Πρώτος σκόρερ πρωταθλήματος Πορτογαλίας (Bola de Prata) (7) : 1964, 1965, 1966, 1967, 1968, 1970, 1973
  • Κορυφαίος σκόρερ Ευρωπαϊκού Κυπέλλου Πρωταθλητριών (3) : 1965, 1966, 1968
  • Χρυσή παπούτσι Παγκόσμιου Κυπέλλου : 1966
  • Χάλκινη μπάλα Παγκόσμιου Κυπέλλου : 1966
  • Καλύτερη ομάδα Παγκόσμιου Κυπέλλου : 1966
  • Πορτογάλος ποδοσφαιριστής της χρονιάς (2) : 1970, 1973
  • World Soccer World XI: 1965
  • FIFA XI (2) : 1963, 1967
  • FIFA 100
  • UEFA Jubilee Awards : Χρυσός παίκτης της Πορτογαλίας για τα 50 χρόνια
  • IFFHS : 9ος καλύτερος παίκτης του 20ού αιώνα
  • IFFHS legends
  • France Football : Οι 100 καλύτεροι ποδοσφαιριστές των Παγκοσμίων Κύπελλων
  • World Soccer περιοδικό : 100 καλύτεροι ποδοσφαιριστές όλων των εποχών
  • Βραβείο Golden Foot Legends : 2003
  • Βραβείο σταδιοδρομίας Golden Ball της Πορτογαλίας
  • Βραβείο Προέδρου UEFA
  • Διεθνής αίθουσα πρωταθλητών ποδοσφαίρου της FIFA (Hall of Fame)
  • BBC Υπερπόντια Αθλητική Προσωπικότητα της Χρονιάς : 1966

Τιμές

Επεξεργασία
  •   Τάγμα Αξίας της FIFA (Ordre du mérite de la FIFA) : 1994
  •   Μεγαλόσταυρος του Τάγματος της Αξίας της Πορτογαλίας (Grã-Cruz da Ordem do Mérito)
  •   Μεγαλόσταυρος του Τάγματος του Πρίγκηπα Ενρίκε (Grã-Cruz da Ordem do Infante Dom Henrique)

Δείτε επίσης

Επεξεργασία

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. ↑ 1,0 1,1 «Portuguese soccer star Eusebio considered one of the sport's top 10 all-time greats» (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Ιανουαρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 10 Ιουλίου 2023. 
  2. ↑ «Football's Greatest» (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Νοεμβρίου 2024. Ανακτήθηκε στις 8 Νοεμβρίου 2024. 
  3. ↑ «O «μύθος» Γιάννης Διακογιάννης μιλάει στο iefimerida και εξηγεί γιατί τελικά προτιμάει την Κάλλας από τον Πελέ». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Μαρτίου 2022. Ανακτήθηκε στις 10 Μαρτίου 2022. 
  4. ↑ «IFFHS Century Elections». Ανακτήθηκε στις 14 Απριλίου 2020. 
  5. ↑ «El Salón de la Fama ya tiene inquilinos» (στα Ισπανικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Ιουνίου 2012. Ανακτήθηκε στις 5 Αυγούστου 2020. 
  6. ↑ «Hall of Fame of Soccer Mexico and World: World» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 25 Δεκεμβρίου 2021. 
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 «From Africa to posterity: How Eusébio lit up the World Cup» (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Ιανουαρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 23 Ιανουαρίου 2022. 
  8. ↑ 8,0 8,1 «Eusebio obituary: Footballer acknowledged as one of the greatest ever who was the first globally famous player to emerge from Africa» (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Ιουλίου 2022. Ανακτήθηκε στις 7 Ιουλίου 2022. 
  9. ↑ 9,0 9,1 «Graceful footballer was one of the greats» (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Αυγούστου 2023. Ανακτήθηκε στις 12 Αυγούστου 2023. 
  10. ↑ 10,0 10,1 «Out of Africa: the story of Eusebio's roots in Mozambique» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 11 Ιουλίου 2023. 
  11. ↑ 11,0 11,1 «Ο μύθος του Eusebio». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Νοεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 12 Νοεμβρίου 2022. 
  12. ↑ 12,0 12,1 «Εουσέμπιο». Ανακτήθηκε στις 31 Αυγούστου 2020. 
  13. ↑ «100 figuras do futebol português» (στα Πορτογαλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Δεκεμβρίου 2007. Ανακτήθηκε στις 7 Δεκεμβρίου 2007. 
  14. ↑ «Entrevista com Nuno Martins (Parte 1)» (στα Πορτογαλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Οκτωβρίου 2010. Ανακτήθηκε στις 18 Οκτωβρίου 2010. 
  15. ↑ 15,0 15,1 15,2 «Εουσέμπιο: Ένας ταπεινός... πάνθηρας που διαμόρφωσε το ποδοσφαιρικό στερέωμα». Ανακτήθηκε στις 14 Οκτωβρίου 2020. 
  16. ↑ «Memórias do Maxaquene» (στα Πορτογαλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Μαΐου 2011. Ανακτήθηκε στις 23 Μαΐου 2011. 
  17. ↑ 17,0 17,1 17,2 «Σαν σήμερα το 2014 έφυγε από τη ζωή ο θρύλος του παγκόσμιου ποδοσφαίρου Εουσέμπιο Ντα Σίλβα Φερέιρα». Ανακτήθηκε στις 13 Οκτωβρίου 2020. 
  18. ↑ 18,0 18,1 18,2 18,3 «Prolific Scorers Data - Eusebio - Additional Data» (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Αυγούστου 2024. Ανακτήθηκε στις 21 Αυγούστου 2024. 
  19. ↑ 19,0 19,1 19,2 «Biografia de Eusébio» (στα Πορτογαλικά). Ανακτήθηκε στις 31 Αυγούστου 2020. 
  20. ↑ «Top 10 player performances in World Cup history» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 19 Νοεμβρίου 2020. 
  21. ↑ 21,0 21,1 21,2 «FIFA : Una Perla negra que marcó el destino de Portugal» (στα Ισπανικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Ιανουαρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 9 Σεπτεμβρίου 2023. 
  22. ↑ «Υποκλοπές, κωδικά ονόματα και απαγωγές: Όταν η Μπενφίκα έκλεψε τον Εουσέμπιο». Ανακτήθηκε στις 2 Δεκεμβρίου 2020. 
  23. ↑ 23,0 23,1 «Eusebio remembered by Brian Glanville» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 28 Νοεμβρίου 2020. 
  24. ↑ «Mozambique: The land of Eusebio» (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Αυγούστου 2023. Ανακτήθηκε στις 12 Ιουλίου 2023. 
  25. ↑ 25,0 25,1 «FIFA : Eusebio wows on the big stage (31) - 100 great World Cup moments» (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Νοεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 12 Νοεμβρίου 2022. 
  26. ↑ «Eusébio chegou há 50 anos» (στα Πορτογαλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Ιουλίου 2011. Ανακτήθηκε στις 25 Μαρτίου 2021. 
  27. ↑ 27,0 27,1 «Remembering Eusebio» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 12 Νοεμβρίου 2022. 
  28. ↑ «As Grandes Figuras do Futebol Português» (στα Πορτογαλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Μαρτίου 2010. Ανακτήθηκε στις 28 Μαρτίου 2010. 
  29. ↑ 29,0 29,1 29,2 «The 20 Greatest Moments of Eusebio's Distinguished Career» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 23 Ιουλίου 2020. 
  30. ↑ «FIFA : The vindicated hunt for the Black Panther» (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Οκτωβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 2 Δεκεμβρίου 2020. 
  31. ↑ «UEFA : 1961/62: Eusébio strikes gold for Benfica» (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Αυγούστου 2023. Ανακτήθηκε στις 4 Απριλίου 2021. 
  32. ↑ «As 10 Maiores Finais da História da Liga dos Campeõnes da UEFA» (στα Πορτογαλικά). Ανακτήθηκε στις 5 Ιουλίου 2023. 
  33. ↑ «Legends of the European Cup and Champions League» (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Σεπτεμβρίου 2023. Ανακτήθηκε στις 7 Σεπτεμβρίου 2023. 
  34. ↑ «UEFA : UEFA President's Award: Eusébio's memories» (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Νοεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 12 Νοεμβρίου 2022. 
  35. ↑ «"El trofeo más grande que tengo en casa es la camiseta de Di Stéfano"» (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Ιουνίου 2020. Ανακτήθηκε στις 10 Σεπτεμβρίου 2023. 
  36. ↑ «Alfredo Di Stéfano: "I am very sad about this loss. Eusebio was an example as a player and person"» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 10 Σεπτεμβρίου 2023. 
  37. ↑ «Who is the best big-game scorer?» (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Σεπτεμβρίου 2023. Ανακτήθηκε στις 12 Σεπτεμβρίου 2023. 
  38. ↑ «FIFA : Intercontinental Cups 1962 and 1963» (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Νοεμβρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 7 Νοεμβρίου 2012. 
  39. ↑ «Η μέρα που ο Εουσέμπιο κατάλαβε τι εστί Πελέ». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Φεβρουαρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 29 Νοεμβρίου 2020. 
  40. ↑ 40,0 40,1 «Every Ballon d'Or winner: A complete list of every men's player to have won the award» (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Ιανουαρίου 2023. Ανακτήθηκε στις 23 Ιανουαρίου 2023. 
  41. ↑ 41,0 41,1 «Football great Eusebio dies at 71 of heart failure» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 8 Ιουλίου 2023. 
  42. ↑ «Os 25 Maiores Esquadrões do Imortais!» (στα Πορτογαλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Σεπτεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 21 Σεπτεμβρίου 2022. 
  43. ↑ «Επιθετικές τριάδες, φωτιά και λαύρα!». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Σεπτεμβρίου 2024. Ανακτήθηκε στις 26 Σεπτεμβρίου 2024. 
  44. ↑ «BAYER LEVERKUSEN ALWAYS Unbeaten !» (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Μαΐου 2024. Ανακτήθηκε στις 10 Μαΐου 2024. 
  45. ↑ 45,0 45,1 «Le Monde : Eusebio, buteur de génie, idole des petites gens» (στα Γαλλικά). Ανακτήθηκε στις 12 Αυγούστου 2023. 
  46. ↑ 46,0 46,1 «UEFA : Eusébio to receive UEFA President's Award» (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Ιουλίου 2014. Ανακτήθηκε στις 15 Μαρτίου 2021. 
  47. ↑ 47,0 47,1 «Portugal legend Eusebio dies, aged 71» (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Νοεμβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 11 Νοεμβρίου 2020. 
  48. ↑ «Golden Boot ("Soulier d'Or") Awards» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 12 Αυγούστου 2023. 
  49. ↑ 49,0 49,1 49,2 «L'ÉQUIPE : Eusébio» (στα Γαλλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Νοεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 8 Νοεμβρίου 2022. 
  50. ↑ «Since 1900 Year TopScorers» (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Νοεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 28 Φεβρουαρίου 2021. 
  51. ↑ «Usted no puede irse al extranjero, entienda que es Patrimonio del Estado» (στα Ισπανικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Οκτωβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 7 Οκτωβρίου 2022. 
  52. ↑ «Eusébio: A Pantera Negra» (στα Πορτογαλικά). Ανακτήθηκε στις 13 Οκτωβρίου 2020. 
  53. ↑ «World Cup classic players – Eusebio» (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Δεκεμβρίου 2005. 
  54. ↑ «FIFA : Gone but not forgotten» (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Ιανουαρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 3 Ιανουαρίου 2015. 
  55. ↑ «ALL TIME RANKING EUROPEAN CLUB COMPETITIONS GOAL SCORERS» (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Οκτωβρίου 2023. Ανακτήθηκε στις 1 Οκτωβρίου 2023. 
  56. ↑ «Eusébio Ferreira da Silva - Goals in European Cups» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 9 Μαΐου 2023. 
  57. ↑ «NASL HISTORY : Yearly results» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 22 Αυγούστου 2020. 
  58. ↑ 58,0 58,1 «Remembering the Great Eusebio» (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Αυγούστου 2023. Ανακτήθηκε στις 23 Ιουλίου 2023. 
  59. ↑ «Eusebio» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 28 Μαρτίου 2021. 
  60. ↑ «RSSSF : Prolific Scorers Data» (στα Αγγλικά). 25 Αυγούστου 2024. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Αυγούστου 2024. Ανακτήθηκε στις 26 Αυγούστου 2024. 
  61. ↑ «Maiores artilheiros do mundo: top 20 da história e da atualidade» (στα Πορτογαλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Νοεμβρίου 2024. Ανακτήθηκε στις 5 Νοεμβρίου 2024. 
  62. ↑ 62,0 62,1 62,2 «Eusébio Ferreira da Silva – Goals in International Matches» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 29 Οκτωβρίου 2005. 
  63. ↑ «FIFA : More goals than caps» (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Μαΐου 2021. Ανακτήθηκε στις 5 Μαρτίου 2021. 
  64. ↑ «UEFA : Pauleta dethrones 'The King'» (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Ιανουαρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 8 Ιανουαρίου 2016. 
  65. ↑ «The 50 most influential footballers of all time» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 12 Νοεμβρίου 2022. 
  66. ↑ «50 Best Moments in World Cup History» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 3 Νοεμβρίου 2021. 
  67. ↑ «The World Cup's top 100 footballers of all time – interactive» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 30 Ιουνίου 2020. 
  68. ↑ «England v Portugal 1966 World Cup: Semi-Final Controversy» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 12 Μαΐου 2021. 
  69. ↑ «World Football: The 100 Greatest World Cup Players of All Time» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 3 Νοεμβρίου 2021. 
  70. ↑ «Top 10 player performances in World Cup history» (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 31 Ιουλίου 2018. Ανακτήθηκε στις 31 Ιουλίου 2018. 
  71. ↑ «FIFA : Fontaine, Mbappé, Ronaldo... Tous les meilleurs buteurs de la Coupe du Monde» (στα Γαλλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Απριλίου 2023. Ανακτήθηκε στις 7 Απριλίου 2023. 
  72. ↑ «Meet the Idols of the Football World Cup» (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Ιουλίου 2022. Ανακτήθηκε στις 1 Ιουνίου 2021. 
  73. ↑ «WORLD CUP RECORDS (Part 30) - PLAYERS WITH MOST CONSECUTIVE GOALS» (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 7 Δεκεμβρίου 2022. 
  74. ↑ «England 2 - Rest of the World 1 - 1963» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 11 Απριλίου 2020. 
  75. ↑ «Όταν η Αγγλία τίμησε ένα αιώνα ποδοσφαίρου!». Ανακτήθηκε στις 13 Ιουνίου 2020. 
  76. ↑ «Sir Stanley Matthews' Testimonial remembered» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 4 Μαρτίου 2024. 
  77. ↑ «Yashin, Puskas and Di Stefano: Stanley Matthews' testimonial line-up featured the greatest assembly of footballers ever» (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Μαΐου 2023. Ανακτήθηκε στις 7 Μαΐου 2023. 
  78. ↑ «FIFA World Stars Games» (PDF) (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 22 Νοεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 22 Νοεμβρίου 2022. 
  79. ↑ «Οι κορυφαίοι μπαλαδόροι του αιώνα». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Απριλίου 2022. Ανακτήθηκε στις 6 Σεπτεμβρίου 2020. 
  80. ↑ «FIFA Order of Merit» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 2 Μαρτίου 2022. 
  81. ↑ «UEFA : Golden Players take centre stage» (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Μαρτίου 2007. Ανακτήθηκε στις 2 Ιουλίου 2020. 
  82. ↑ «Zidane voted Europe's best ever» (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Μαρτίου 2021. Ανακτήθηκε στις 14 Απριλίου 2020. 
  83. ↑ «UEFA : "Zinedine Zidane voted top player by fans"» (PDF) (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 4 Σεπτεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 4 Σεπτεμβρίου 2015. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Επεξεργασία
Βραβεία
Προκάτοχος
Γκαρίντσα, Βαβά, Φλόριαν Άλμπερτ, Ντράζαν Γιέρκοβιτς, Βαλεντίν Ιβανόφ, Λεονέλ Σάντσες 		Χρυσό Παπούτσι Παγκοσμίου Κυπέλλου
1966 		Διάδοχος
Γκερντ Μίλερ
Ανακτήθηκε από "https://el.wiki.x.io/w/index.php?title=Εουσέμπιο&oldid=10875142"