Ελεύθερνα Ρεθύμνου
Συντεταγμένες: 35°19′45″N 24°40′9″E / 35.32917°N 24.66917°E
Η Ελεύθερνα (μέχρι το 1933 Αναχουρδομέτοχα[1]) είναι χωριό και έδρα ομώνυμης τοπικής κοινότητος του Δήμου Ρεθύμνης[2] στην Περιφερειακή Ενότητα Ρεθύμνης της Κρήτης. Βρίσκεται 24 χλμ. ανατολικά από το Ρέθυμνο, σε υψόμετρο 370 μ.[3] στις βόρειες υπώρειες του Ψηλορείτη.[4] Πήρε το όνομά του από την αρχαία πόλη Ελεύθερνα. Απέχει πέντε χιλιόμετρα από τη Μονή Αρκαδίου. Είναι χαρακτηρισμένη ήδη από το 1972 ως “τοπίο ιδιαίτερου φυσικού κάλλους” και ως προστατευόμενος αρχαιολογικός χώρος.
| Ελεύθερνα | |
|---|---|
 | |
| Διοίκηση | |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Περιφέρεια | Κρήτης |
| Περιφερειακή Ενότητα | Ρεθύμνης |
| Δήμος | Ρεθύμνης |
| Δημοτική Ενότητα | Αρκαδίου |
| Γεωγραφία | |
| Γεωγραφικό διαμέρισμα | Κρήτη |
| Νομός | Ρεθύμνης |
| Υψόμετρο | 370 μέτρα |
| Πληθυσμός | |
| Μόνιμος | 240 |
| Έτος απογραφής | 2021 |
| Πληροφορίες | |
| Ταχ. κώδικας | 74052 |
| Τηλ. κωδικός | +30 28340 |
Ιστορία
ΕπεξεργασίαΤο χωριό αναφέρεται για πρώτη φορά στην απογραφή του 1881, ως Αναχούρδω Μετόχια, στον δήμο Μαργαριτών. Το χωριό σύμφωνα με την απογραφή έχει αμιγώς χριστιανικό πληθυσμό, 181 κατοίκους. Το 1900 αναφέρεται ως Αναχουρδομέτοχα στον δήμο Ελευθεραιών (Μαργαριτών), με 234 κατοίκους. Στην απογραφή του 1920 αναφέρονται ως έδρα ομώνυμου αγροτικού δήμου.[4] Αρχικά εντάχθηκε στην κοινότητα Πρινέ, αλλά το 1930 ορίστηκε έδρα ομώνυμης κοινότητας η οποία διατηρήθηκε μέχρι την Καποδιστριακή διοικητική διαίρεση, οπότε και προσαρτήθηκε στον Δήμο Αρκαδίου. Με το σχέδιο Καλλικράτης προσαρτήθηκε στον δήμο Ρεθύμνης.[5]
Δείτε: Κοινότητα Ελευθέρνης
Δημογραφία
ΕπεξεργασίαΑναλυτικά η δημογραφική πορεία του χωριού σύμφωνα με τις απογραφές:
| Απογραφή | 1900 | 1920 | 1928 | 1940 | 1951 | 1961 | 1971 | 1981 | 1991 | 2001 | 2011 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Πληθυσμός[4] | 234 | 277 | 288 | 342 | 390 | 324 | 263 | 225 | 237 | 189 |
Αξιοθέατα
ΕπεξεργασίαΚοντά στο χωριό βρίσκονται τα ερείπια της αρχαίας πόλης Ελεύθερνα, από την οποία πήρε το όνομά του το χωριό.[4] Ο αρχαιολογικός χώρος έγινε επισκέψιμος για το κοινό το 2008[6], ενώ η ανασκαφή συνεχίζεται και σημαντικά ευρήματα διαρκώς έρχονται στο φως [7],[8] Τον Ιανουάριο του 2011 το σχέδιο κατασκευής Αρχαιολογικού Μουσείου στην Ελεύθερνα βάσει μελέτης του αρχαιολόγου Νίκου Σταμπολίδη έλαβε ομόφωνη έγκριση από τη Διεύθυνση Μουσείων Εκθέσεων και Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων του Υπουργείου Πολιτισμού.[9] Προβλέπεται η κατασκευή πολυχώρου αποθηκών και προβολής των εκθεμάτων με συνολικό εμβαδόν 1630 τ.μ., εκ των οποίων περίπου τα 900 θα είναι ο όροφος εκθεμάτων με αίθριο, ενώ τα 730 υπόγειο-αποθήκες.[9]. Το μουσείο κατασκευάστηκε σύμφωνα με τα σχέδια και εγκαινιάστηκε στις 19 Ιουνίου 2016[10][11]
Επίσης κοντά στο χωριό βρίσκονται τα ερείπια του μονόχωρου ναού της Αγίας Άννας, με σπαράγματα αγιογραφιών στους τοίχους.[12] H οικία του Πέτρου Μαρκαντωνάκη έχει χαρακτηριστεί ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο. Πρόκειται για τυπικό δείγμα τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής του 19ου αιώνα στην Κρήτη με καταβολές στην παράδοση της Βενετοκρατίας.[13]
Παραπομπές
Επεξεργασία- ↑ «Αναχουρδομέτοχα -- Ελεύθερνα». pandektis.ekt.gr. Ανακτήθηκε στις 8 Δεκεμβρίου 2019.
- ↑ «Τοπική Κοινότητα Ελευθέρνης | Ελευθέρνης | Δήμος». www.rethymno.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Μαρτίου 2022. Ανακτήθηκε στις 11 Μαρτίου 2022.
- ↑ «Προορισμός ΕΛΕΥΘΕΡΝΑ (Χωριό) ΑΡΚΑΔΙ - Greek Travel Pages». www.gtp.gr. Ανακτήθηκε στις 11 Μαρτίου 2022.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 Σπανάκης, Στέργιος (1993). Πόλεις και χωριά της Κρήτης στο πέρασμα των αιώνων, τόμος Α΄. Ηράκλειο: Γραφικές Τέχνες Γ. Δετοράκης. σελ. 84.
- ↑ «Ελεύθερνα (Ρεθύμνης)». Διοικητικές Μεταβολές Οικισμών - Αναλυτικά. ΕΕΤΑΑ-Ελληνική Εταιρία Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης Α.Ε. Ανακτήθηκε στις 14 Οκτωβρίου 2019.
- ↑ «Aνοίγει για το κοινό η Αρχαία Ελεύθερνα». άρθρο της 11-9-2008 στο ΒΗΜΑπολιτισμός. Ανακτήθηκε στις 7 Απριλίου 2012.[νεκρός σύνδεσμος]
- ↑ «Γυναίκα από τον 7ο αιώνα έφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη». άρθρο της 28-9-2010 στο ΒΗΜΑπολιτισμός. Ανακτήθηκε στις 7 Απριλίου 2012.
- ↑ «Ο γητευτής των αλόγων της αρχαίας Ελεύθερνας». άρθρο της 12-9-2011 στο ΒΗΜΑπολιτισμός. Ανακτήθηκε στις 7 Απριλίου 2012.
- ↑ 9,0 9,1 «Μουσείο στην Ελεύθερνα Κρήτης»[νεκρός σύνδεσμος], άρθρο στον ιστότοπο του ΑΠΕ-ΜΠΕ, 24 Ιανουαρίου 2011.
- ↑ Protagon Ελεύθερνα Το νέο μουσείο της Κρήτης που «επαληθεύει τον Ομηρο»
- ↑ εφημ. "Η Καθημερινή", Το Μουσείο Αρχαίας Ελεύθερνας «σβήνει» κεράκια
- ↑ «ΑΓΙΑ ΑΝΝΑ». digitalcrete.ims.forth.gr. Ανακτήθηκε στις 8 Δεκεμβρίου 2019.[νεκρός σύνδεσμος]
- ↑ «ΥΑ ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Β1/Φ38/10292/193/22361/7-4-1995 - ΦΕΚ 430/Β/17-5-1995». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Ιουλίου 2022. Ανακτήθηκε στις 8 Δεκεμβρίου 2019.