Εδαφοσφαίριση

Το πετάνκ (pétanque) ή εδαφοσφαίριση είναι παιχνίδι και άθλημα που παίζεται συνήθως με βαριές μεταλλικές σφαίρες. Ανήκει στην ευρύτερη κατηγορία των αθλημάτων boules, τα οποία παίζονται με μεγάλες και βαριές μπάλες, οι οποίες πρέπει να πλησιάσουν όσο πιο κοντά γίνεται σε μια πιο μικρή μπάλα-στόχο.(π.χ. μπότσε, παραλλαγή του οποίου είναι και το παραολυμπιακό άθλημα μπότσια). Παρόμοιο παιχνίδι είναι και το παραδοσιακό λευκαδίτικο παιχνίδι αμπαλί το οποίο όμως κανονικά παίζεται με ξύλινες πεπλατυσμένες μπάλες, τις ροτέλες.

Το πετάνκ είναι ένα άθλημα για ανθρώπους κάθε ηλικίας. Παίζεται σε ανοιχτό χώρο, αποτελεί μέσο για ψυχαγωγία και κοινωνικοποίηση, ενώ παράλληλα παραμένει ανταγωνιστικό. Επιπλέον, αν και βασίζεται σε πολύ απλούς κανόνες, είναι ένα άθλημα με ιδιαίτερη τεχνική και στρατηγική, που χρειάζεται συντονισμό στις κινήσεις, συγκέντρωση στο στόχο και συνεργασία μεταξύ των παικτών της ίδιας ομάδας.

Από το 2016 η Ελλάδα εκπροσωπείται τόσο στην Παγκόσμια Ομοσπονδία Εδαφοσφαίρισης (FIPJP) όσο και στην Ευρωπαϊκή Συνομοσπονδία (CEP) από την Ομοσπονδία Συλλόγων Εδαφοσφαίρισης Ελλάδος (Hellenic Pétanque Clubs Federation) (https://www.facebook.com/HellenicPetanque, http://www.petanque-hellas.eu/). To 2024 o Γιάννης Γιακουμής έγινε ο πρώτος Έλληνας που εξελέγη στο ΔΣ της CEP.

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΕΔΑΦΟΣΦΑΙΡΙΣΗΣ ιδρύθηκε στις 28 Δεκεμβρίου 2021 και έλαβε Ειδική Αθλητική Αναγνώριση από τη Γενική Γραμματεία Αθλητισμού σύμφωνα με την απόφαση της ΓΓΑ/362155/12-12-2023 (ΑΔΑ:Ψ6ΤΞ46ΝΚΠΔ-ΖΦΧ) και διατηρεί τη δική της σελίδα με λογαριασμό στο facebook: καθώς και την ιστοσελίδα www.hpf.gr.

H ιστορία του παιχνιδιού

Στην αρχαία Ελλάδα από τον 6ο αιώνα π.Χ. υπήρχε το κλασικό παιχνίδι ρίψης νομισμάτων, τα οποία στη συνέχεια αντικαταστάθηκαν από επίπεδες πέτρες και αργότερα από πέτρινους βόλους, με στόχο να φτάνουν όσο το δυνατόν μακρύτερα. Αργότερα οι Ρωμαίοι εμπλούτισαν το παιχνίδι προσθέτοντας και μια μπάλα-στόχο την οποία προσπαθούσαν να πλησιάσουν με τους πέτρινους βόλους όσο το δυνατόν περισσότερο. Αυτή η εκδοχή του παιχνιδιού έφτασε στην Προβηγκία από Ρωμαίους στρατιώτες, ναυτικούς αλλά και περιπλανώμενους ταξιδιώτες.

Αργότερα, κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα, οι πέτρινες μπάλες αντικαταστάθηκαν από ξύλινες και το παιχνίδι άρχισε να παίζεται σε διάφορες χώρες της Ευρώπης. Στη Νότια Γαλλία γύρω στο 1910 το παιχνίδι εξελίχθηκε στο jeu provençal, τον πρόγονο του σημερινού pétanque.

Σύγχρονη εκδοχή του αθλήματος

Το πετάνκ (pétanque) το συναντάμε σήμερα κυρίως στη Γαλλία, αλλά είναι αξιοσημείωτο ότι η Παγκόσμια Ομοσπονδία του αθλήματος απαριθμεί πάνω από 600.000 μέλη σε 52 χώρες. Το πετάνκ είναι μαζί με δύο παρόμοια αθλήματα της ίδιας "οικογένειας", μέρος του αγωνιστικού προγράμματος των Παγκόσμιων Αγώνων.

Το γήπεδο αποτελεί μια βασική παράμετρο στο παιχνίδι. Αυτό μπορεί να είναι διαμορφωμένο με σχεδόν οποιοδήποτε υλικό, χώμα, χαλίκι, γρασίδι. Η άμμος δεν ενδείκνυται γιατί εκεί δεν κυλάει η μπάλα ούτε και το τσιμέντο γιατί απλά θα καταστρέψει τις μπάλες. Οι διαστάσεις του γηπέδου είναι 4 Χ 15 μέτρα.

Το παιχνίδι παίζεται πάντα μεταξύ δύο ομάδων. Υπάρχουν 3 παραλλαγές:

• tete-a-tete ένας εναντίον ενός με 3 μπάλες ο καθένας
• doublette δύο εναντίον δύο με 3 μπάλες ο κάθε παίκτης και
• triplette τρεις εναντίον τριών με 2 μπάλες για τον κάθε παίκτη

Οι μπάλες είναι από μασίφ ατσάλι, το βάρος και οι διαστάσεις ποικίλουν. Η διάμετρος 70,5 - 80mm και το βάρος μεταξύ 650 - 800gr.

Πώς παίζεται

Το ποιά ομάδα θα παίξει πρώτη αποφασίζεται με κλήρωση (πχ. ρίψη κέρματος).

Ο παίκτης π.χ. της Α ομάδας στέκεται με τα δύο πόδια μέσα στον κύκλο και πετάει τη μπάλα-στόχο (cochonnet ή bouchon ή jack). Δικαιούται να την πετάξει προς οποιαδήποτε κατεύθυνση μέσα στο γήπεδο αρκεί να φτάσει σε απόσταση 6-10 μέτρων από τον κύκλο.

Έπειτα ο ίδιος ή άλλος παίκτης από την ίδια ομάδα πάλι μέσα από τον κύκλο θα ρίξει την πρώτη μεταλλική μπάλα με στόχο να πλησιάσει όσο το δυνατόν περισσότερο τη μπάλα-στόχο. Το πέταγμα της μπάλας γίνεται με ανάποδο spin, για καλύτερο έλεγχο της απόστασης και του σημείου που θα καταλήξει η μπάλα.

Στη συνέχεια ρίχνει τη μπάλα του παίχτης της Β ομάδας και αν δεν πάει πιο κοντά από την μπάλα της Α ομάδας ξαναρίχνει, μέχρι να πάει πιο κοντά. Παίζει πάντα η ομάδα που η καλύτερη μπάλα της βρίσκεται μακρύτερα από το στόχο (cochonette), σε σχέση με την καλύτερη μπάλα της άλλης ομάδας. Παίζει συνέχεια μέχρι κάποια μπάλα της να πλησιάσει το στόχο, πιο κοντά, από την καλύτερη μπάλα της άλλης ομάδας. Τότε παίζει η άλλη ομάδα. Ρίχνει τις μπάλες της μέχρι να πλησιάσει πιο κοντά.

Όταν η μία ομάδα έχει ρίξει όλες τις μπάλες της, ξεκινάει να παίζει η δεύτερη ομάδα όλες τις δικές της. Έτσι ολοκληρώνεται ο γύρος και αθροίζονται οι πόντοι. Κερδίζει το γύρο η ομάδα που έχει την κοντινότερη μπάλα στο στόχο.

Επίσης παίρνει έναν πόντο για κάθε μπάλα που βρίσκεται πιο κοντά στο στόχο από την καλύτερη του αντιπάλου. Σε κάθε γύρο μόνο μία ομάδα μπορεί να σκοράρει πόντους.

Για να ξεκινήσει νέος γύρος, ένας παίκτης της νικήτριας ομάδας σχεδιάζει νέο κύκλο ή τοποθετεί τον κύκλο γύρω από τη μπάλα-στόχο (χωρίς να τη μετακινήσει από τη θέση στην οποία βρίσκεται από τον προηγούμενο γύρο) και την ξαναρίχνει.

Νικήτρια είναι η ομάδα που θα συγκεντρώσει πρώτη 13 πόντους. Δεν υπάρχει συγκεκριμένος αριθμός γύρων που πρέπει να παιχτεί.