Εγγύτατος Κενταύρου

Εγγύτατος Κενταύρου
	Η θέση του Εγγυτάτου στον αστερισμό Κένταυρο.
Αστερισμός	Κένταυρος
Συντεταγμένες; (εποχή 2000,0):	α=14h:29m:42,95s; δ = -62°.40΄.46΄΄
Φαινόμενο μέγεθος	11,05
Φασματικός τύπος	M5.5 Ve
Απόσταση από τη Γη	4,24 έτη φωτός
	π; σ; ε;

Συντεταγμένες: 14^h 29^m 42.9487^s, −62° 40′ 46.141″

Ο Εγγύτατος Κενταύρου (διεθνώς Proxima Centauri) είναι αστέρας, τύπου ερυθρού νάνου, που απέχει 4,243 ± 0,002 έτη φωτός και εντοπίζεται στον αστερισμό Κένταυρο.^[1]^[2] Παρόλο που δεν είναι ορατός με γυμνό μάτι, καθώς είναι 11ου μεγέθους, είναι ο κοντινότερος (εγγύτερος) αστέρας στο Ηλιακό μας Σύστημα. Επειδή η απόκλισή του είναι πολύ νότια, ο Εγγύτατος παραμένει πάντα κάτω από τον ορίζοντα στην Ελλάδα και όλη την Ευρώπη. Τον Αύγουστο του 2016 ανακαλύφθηκε εξωπλανήτης (Εγγύτατος Κενταύρου b)^[3]^[4]) που περιστρέφεται σε τροχιά στην κατοικήσιμη ζώνη του Εγγύτατου.^[5]^[6]

Χαρακτηριστικά

Ο αστέρας αποτελεί μέλος ενός τριπλού αστρικού συστήματος, μαζί με τον διπλό αστέρα άλφα Κενταύρου. Ο Εγγύτατος Κενταύρου είναι κατά πολύ το μικρότερο σε μέγεθος άστρο από τα δύο άλλα του συστήματος, από τα οποία απέχει 0,21 έτος φωτός (15.000 ± 700 αστρονομικές μονάδες). Επίσης, έχει απόλυτο μέγεθος 15,49 και η φωτεινότητά του αντιστοιχεί στο 0,000052 της φωτεινότητας του Ήλιου. Έχει φασματικό τύπο Μ5 και είναι μεταβλητός βραχείας περιόδου, καθώς, όπως συμβαίνει με πολλούς ερυθρούς νάνους, είναι αστέρας εκλάμψεων. Η καλή ανάμιξη του υδρογόνου του εξαιτίας των ρευμάτων μεταφοράς υλικού που διατρέχουν ολόκληρο το εσωτερικό του και κυρίως ο πολύ χαμηλός ρυθμός των θερμοπυρηνικών αντιδράσεων στον πυρήνα του, εξασφαλίζουν στον Εγγύτατο άλλα τέσσερα τρισεκατομμύρια έτη ζωής στην Κύρια Ακολουθία, δηλαδή σχεδόν 300 φορές τη σημερινή ηλικία του Σύμπαντος.

Ιστορία παρατηρήσεων

Ο Ρόμπερτ Ίννες, ο πρώτος διευθυντής του αστεροσκοπείου στο Γιοχάνεσμπουργκ, ανακάλυψε το 1915 ότι ο Εγγύτατος είχε κοινή ιδία κίνηση με τον άλφα Κενταύρου. Ο ίδιος πρότεινε το όνομα Proxima για αυτόν τον μέχρι τότε ανώνυμο και ασήμαντο αστέρα. Το 1917 στο Βασιλικό Αστεροσκοπείο του Ακρωτηρίου της Καλής Ελπίδας ο Ολλανδός αστρονόμος Joan Voûte μέτρησε την παράλλαξη του άστρου και έδειξε έτσι ότι απείχε περίπου το ίδιο από εμάς όσο και ο άλφα Κενταύρου, γεγονός που του έδωσε τον τίτλο του άστρου με τη μικρότερη πραγματική λαμπρότητα που ήταν γνωστό ως τότε. Το 1951 ο Αμερικανός αστρονόμος Χάρλοου Σάπλεϋ χαρακτήρισε τον Εγγύτατο ως αστέρα εκλάμψεων. Η εξέταση παλαιών φωτογραφιών έδειξε ότι ο αστέρας έδειχνε μία μετρήσιμη αύξηση φωτεινότητας στο 8% περίπου των εικόνων, καθιστώντας τον τον πιο ενεργό αστέρα εκλάμψεων που ήταν τότε γνωστός.

Η εγγύτητα του αστέρα επιτρέπει τη λεπτομερή παρατήρηση των εκλάμψεών του. Το 1980 ο τεχνητός δορυφόρος Αϊνστάιν παρέσχε μία λεπτομερή καμπύλη των ακτίνων Χ που εξέπεμπε. Πρόσθετες παρατηρήσεις εκλάμψεων του Εγγυτάτου έγιναν με τους δορυφόρους EXOSAT και ROSAT. Εκπομπές ακτίνων Χ από μικρότερες εκλάμψεις, όμοιες με τις ηλιακές, παρατηρήθηκαν από τον ιαπωνικό δορυφόρο ASCA το 1995. Από τότε ο Εγγύτατος μελετήθηκε και από άλλα δορυφορικά παρατηρητήρια ακτίνων Χ, όπως το ευρωπαϊκό XMM-Newton και το αμερικανικό «Chandra».

Εξαιτίας της πολύ μικρής πραγματικής του λαμπρότητας, ο Εγγύτατος θα εμφανιζόταν ως ένα άστρο 5ου μεγέθους (μόλις ορατό με γυμνό μάτι) ακόμα και αν τον παρατηρούσαμε από τα άλλα άστρα του αστρικού συστήματος του α Κενταύρου. Από τη Γη, χρειάζεται ένα τηλεσκόπιο με διάμετρο τουλάχιστον 8 εκατοστών για την παρατήρησή του, κι αυτό υπό τις καλύτερες συνθήκες.

Φυσικά χαρακτηριστικά

Ο Εγγύτατος έχει σχετικώς μικρή μάζα, ακόμα και μεταξύ των ερυθρών νάνων: η μάζα του δεν φθάνει ούτε το ένα όγδοο της ηλιακής, είναι ένα από τα μικρότερα άστρα του Γαλαξία μας που μόλις και μετά βίας συντηρεί τις θερμοπυρηνικές του αντιδράσεις και η θερμοκρασία της επιφάνειάς του δεν υπερβαίνει τους 3.000 βαθμούς Κελσίου, το ήμισυ δηλαδή της επιφανειακής θερμοκρασίας του δικού μας άστρου, γι' αυτό και η πραγματική του φωτεινότητα είναι 150 φορές μικρότερη από τη φωτεινότητα του Ήλιου μας. Η γωνιακή του διάμετρος έχει μετρηθεί απευθείας (επειδή ακριβώς βρίσκεται τόσο κοντά μας) και αντιστοιχεί σε πραγματική (γραμμική) διάμετρο 7 φορές μικρότερη από τη διάμετρο του Ηλίου και 16 περίπου φορές μεγαλύτερη από τη διάμετρο της Γης. Συνεπώς ο όγκος του είναι περίπου 340 φορές μικρότερος από τον όγκο του Ηλίου και η μέση πυκνότητά του περίπου 40 φορές μεγαλύτερη από την ηλιακή ή 56,8 gr/cm³.

Πάνω από το 85% της ισχύος που ακτινοβολεί ο Εγγύτατος είναι στα μήκη κύματος του υπέρυθρου.

Οι συγκριτικές διαστάσεις των αστέρων (από αριστερά προς τα δεξιά) Ηλίου, α Κενταύρου A, α Κενταύρου B και Εγγυτάτου Κενταύρου.

Η μαγνητική ενέργεια του μαγνητικού πεδίου του Εγγυτάτου απελευθερώνεται στην επιφάνεια με τη μορφή εκλάμψεων που για λίγη ώρα αυξάνουν την ολική λαμπρότητα του αστέρα. Το μήκος των εκλάμψεων αυτών μπορεί να φθάσει τη διάμετρο του αστέρα και η θερμοκρασία τους τα 27 εκατομμύρια βαθμούς K. Η ένταση των ακτίνων Χ που εκπέμπει ο Εγγύτατος Κενταύρου χωρίς εκλάμψεις συναγωνίζεται την ηλιακή (4 ως 16 × 10¹⁹ Watt), ενώ όταν παρουσιάζει μεγάλες εκλάμψεις μπορεί να φθάσει τα 10²¹ Watt.

Η χρωμόσφαιρα του Εγγυτάτου είναι ενεργή και το φάσμα του δείχνει ισχυρή γραμμή εκπομπής από απλά ιονισμένο μαγνήσιο σε μήκος κύματος 280 nm.

Πηγές

Πλανητάριο Θεσσαλονίκης^{[νεκρός σύνδεσμος]}.

Παραπομπές

↑ Liewer, Paulett (8 Φεβρουαρίου 2000). «Our local galactic neighborhood». Interstellar Probe. NASA. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Νοεμβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 22 Μαρτίου 2013.
↑ Glister, Paul (1 Σεπτεμβρίου 2010). «Into the interstellar void». Centauri Dreams. Ανακτήθηκε στις 22 Μαρτίου 2013.
↑ «Earth-like planet discovered orbiting sun's neighbor». CNN. 24 Αυγούστου 2016. Ανακτήθηκε στις 24 Αυγούστου 2016. A planet named Proxima b has been discovered orbiting the closest star to our sun.
↑ Davis, Nicola (24 Αυγούστου 2016). «Discovery of potentially Earth-like planet Proxima b raises hopes for life». The Guardian. Ανακτήθηκε στις 24 Αυγούστου 2016.
↑ Chang, Kenneth (24 August 2016). «One Star Over, a Planet That Might Be Another Earth». New York Times. https://www.nytimes.com/2016/08/25/science/earth-planet-proxima-centauri.html. Ανακτήθηκε στις 24 August 2016.
↑ Strickland, Ashley (24 Αυγούστου 2016). «Closest potentially habitable planet to our solar system found». CNN Health. Ανακτήθηκε στις 25 Αυγούστου 2016.

Δείτε επίσης

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα
Εγγύτατος Κενταύρου

[1] Liewer, Paulett (8 Φεβρουαρίου 2000). «Our local galactic neighborhood». Interstellar Probe. NASA. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Νοεμβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 22 Μαρτίου 2013.

[2] Glister, Paul (1 Σεπτεμβρίου 2010). «Into the interstellar void». Centauri Dreams. Ανακτήθηκε στις 22 Μαρτίου 2013.

[:0-3] «Earth-like planet discovered orbiting sun's neighbor». CNN. 24 Αυγούστου 2016. Ανακτήθηκε στις 24 Αυγούστου 2016. A planet named Proxima b has been discovered orbiting the closest star to our sun.

[4] Davis, Nicola (24 Αυγούστου 2016). «Discovery of potentially Earth-like planet Proxima b raises hopes for life». The Guardian. Ανακτήθηκε στις 24 Αυγούστου 2016.

[NYT-20160824-5] Chang, Kenneth (24 August 2016). «One Star Over, a Planet That Might Be Another Earth». New York Times. https://www.nytimes.com/2016/08/25/science/earth-planet-proxima-centauri.html. Ανακτήθηκε στις 24 August 2016.

[CNN_article-6] Strickland, Ashley (24 Αυγούστου 2016). «Closest potentially habitable planet to our solar system found». CNN Health. Ανακτήθηκε στις 25 Αυγούστου 2016.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]