Εβλιγιά Τσελεμπή
Ο Εβλιγιά Τσελεμπή (τουρκ. Evliya Çelebi, αραβ. اوليا چلبي, Μ25 Μαρτίου 1611 - περίπου 1682 [7]) ήταν Οθωμανός χρονογράφος και περιηγητής.
| Εβλιγιά Τσελεμπή | |
|---|---|
 | |
| Γενικές πληροφορίες | |
| Όνομα στη μητρική γλώσσα | اولیا چلبی (Οθωμανικά Τουρκικά) |
| Γέννηση | 25 Μαρτίου 1611[1][2][3] Κωνσταντινούπολη |
| Θάνατος | 1682[4][2][5] Κάιρο |
| Χώρα πολιτογράφησης | Οθωμανική Αυτοκρατορία |
| Θρησκεία | Ισλάμ |
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Ομιλούμενες γλώσσες | οθωμανικά Τουρκικά[6] |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | εξερευνητής ιστορικός συγγραφέας οδοιπόρος |
| Αξιοσημείωτο έργο | Seyahatname |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Βιογραφία
ΕπεξεργασίαΕικάζεται πως το όνομα Εβλιγιά είναι ψευδώνυμο που υιοθέτησε προς τιμή του δασκάλου του Εβλιγιά Μεχμέτ Εφέντη, του οποίου υπήρξε «πνευματικό τέκνο», αν και στο έργο του ο ίδιος δεν κάνει καμία σχετική αναφορά[8]. Γεννήθηκε το 1611 στη συνοικία Ουνκαπάν της Κωνσταντινούπολης. Όσα παραδίδει ο ίδιος σχετικά με την καταγωγή του πατέρα του είναι αντιφατικά και σε ορισμένες περιπτώσεις απίθανα. Θεωρείται πιθανό πως η οικογένεια του πατέρα του καταγόταν από την Κιουτάχεια και εγκαταστάθηκε στην Κωνσταντινούπολη μετά την κατάκτησή της από τους Οθωμανούς. Ο πατέρας του ήταν χειροτέχνης κοσμημάτων στην Αυλή του Σουλτάνου. Η μητέρα του καταγόταν από τον Καύκασο και κατά τον Εβλιγιά Τσελεμπή ήταν συγγενής του Μελέκ Αχμέντ Πασά χωρίς να είναι σαφές το είδος της συγγένειάς του, πιθανώς αδελφός της[9]. Ο ίδιος παραδίδει ακόμα πως είχε έναν αδελφό και μία αδελφή. Για επτά χρόνια ήταν μαθητής στο μεντρεσέ του Χαμίντ Εφέντη στην Κωνσταντινούπολη και εκπαιδεύτηκε ακόμα ως αφηγητής του Κορανίου. Το 1636 διακρίθηκε με μία αφήγησή του κατά τη διάρκεια του «Λεϊλάτ αλ καντρ» («Νύχτα του Πεπρωμένου») και παρουσιάστηκε από τον σιλαχντάρ Μεχμέντ Αχμέντ Αγά ενώπιον του σουλτάνου, ο οποίος έδωσε εντολή να γίνει δεκτός στο παλάτι. Εκεί εκπαιδεύτηκε στην καλλιγραφία, στη μουσική και στην αραβική γραμματική.
Seyahatnâme - «Βιβλίο των ταξιδιών»
ΕπεξεργασίαΑφού περιηγήθηκε στην Κωνσταντινούπολη και έγραψε λεπτομερώς για κτίρια, αγορές, ήθη, έθιμα και πολιτισμό, από το 1640 μέχρι το 1676 ξεκίνησε τις περιηγήσεις του εκτός της Πόλης. Οι γραπτές του εντυπώσεις συγκεντρώθηκαν σε ένα δεκάτομο έργο, το «Seyahatnâme» (Σεγιαχατναμέ - «Βιβλίο των ταξιδιών») ή σύμφωνα με το χειρόγραφο της Βιέννης Tarikh-i Seyyah («Χρονικό του περιηγητή»). Εκεί περιλαμβάνονται εντυπώσεις από ταξίδια του στον ελλαδικό χώρο, τη Βαλκανική, την Αυστρία, τη Βόρειο Αφρική, την Ανατολία, την Περσία και το Κάιρο. Χρησιμοποιεί την καθομιλουμένη γλώσσα της εποχής.
Ο Εβλιγιά Τσελεμπί έχει σημειώσει μια συγκεκριμένη συνάντηση με την Καγιά Σουλτάν στο Βιβλίο των ταξιδιών του.Ένα ολόκληρο κεφάλαιο του βιβλίου είναι αφιερωμένο στην Καγιά Σουλτάν,από την εγκυμοσύνη της στο θάνατό της.
Η Καγιά Σουλτάν ήταν Οθωμανή Πριγκίπισσα,κόρη του Σουλτάνου Μουράτ Δ' και της Χασεκί Αϊσέ Σουλτάν και ανιψιά του Σουλτάνου Ιμπραήμ Α'.Ήταν εγγονή του Σουλτάνου Αχμέτ Α' και της Μαχπεϊκέρ Κιοσέμ Σουλτάν.
Αξιολόγηση του έργου του
ΕπεξεργασίαΤο έργο του Τσελεμπή τοποθετείται σε ένα είδος ελαφρύτερης λογοτεχνίας που πρωταρχικός σκοπός της δεν είναι η ιστορική αλήθεια. Παρόλο που πολλές φορές αναφέρεται διεξοδικά και με ακρίβεια, ειδικά στα γεγονότα στα οποία ήταν παρών, άλλες φορές αναμιγνύει μύθους με ιστορικά γεγονότα. Προσπαθεί να παρουσιάσει το έργο του με λογοτεχνικό τρόπο και γι' αυτό τοποθετεί πολλές φορές τον εαυτό του παρόντα σε γεγονότα.[10]. Στην εποχή του, το «Βιβλίο των ταξιδιών» εθεωρείτο καλή ψυχαγωγία για τις γυναίκες του χαρεμιού. Αντίθετα με την πρακτική των μεγάλων φιλολόγων της εποχής, ο Τσελεμπή έγραφε σε γλώσσα απλή, χρησιμοποιώντας επίσης τοπικές εκφράσεις, ενίοτε γλαφυρές [7]. Ορισμένες αφηγήσεις του θεωρούνται φανταστικές ή είναι βασισμένες σε άλλες πηγές. Χρησιμοποιώντας την φαντασία του περιέγραψε χώρες τις οποίες ποτέ δεν επισκέφτηκε [7]. Οι μελετητές του έργου του μπορούν σήμερα να ξεχωρίσουν το ψεύτικο από το αληθινό, έτσι το δεκάτομο έργο του παραμένει πολύτιμο για τις εκτενείς πληροφορίες που παρέχει γύρω από την κατάσταση που βρίσκονταν οι πόλεις και τα χωριά κατά την εποχή εκείνη, την ιστορία, τον πολιτισμό και τη γεωγραφία τους. Στο πρώτο τόμο του «Seyahatnâme» γίνεται περιγραφή της Κωνσταντινούπολης και θεωρείται από τους μελετητές καλή πηγή για να γνωρίσει κάποιος την οθωμανική πρωτεύουσα του 17ου αιώνα [7].
Παραπομπές
Επεξεργασία- ↑ 1,0 1,1 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. 121017610. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 (Αγγλικά) SNAC. w6z12vqc. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ 3,0 3,1 (Γαλλικά) Babelio. 173831.
- ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. 11890390X. Ανακτήθηκε στις 16 Οκτωβρίου 2015.
- ↑ CONOR.BG. 32317285.
- ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data
.bnf .fr /ark: /12148 /cb121017610. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015. - ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 Mantran Robert (Μετάφραση Γιάννης Αγγέλου) (2008). Η καθημερινή ζωή στην Κωνσταντινούπολη τον αιώνα του Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς (3η έκδοση). Ιπποκράτους 8 - Αθήνα: Εκδόσεις Δημ. Ν. Παπαδήμα. σελίδες 296–297. ISBN 978-960-206-205-0.
- ↑ Οδοιπορικό, σελ. 11
- ↑ Χρήστος Μυλονόπουλος, «Εβλιά Τσελεμπή», Ιστορία Εικονογραφημένη, τχ.75 (Σεπτέμβριος 1974), σελ.82
- ↑ Εβλιγιά Τσελεμπή (Μετάφραση Δ. Λούπης) (1994). Οδοιπορικό στην Ελλάδα (1688-1671) (1η έκδοση). Εκάτη. σελ. 366. ISBN 960-7437-07-1., σελ. 14-18
Πηγές
Επεξεργασία- "Ewliya Celebi", The Encyclopedia of Islam, Vol. II, E.J. Brill, Leiden: 1997, σ. 717
- Dankoff, Robert. An Ottoman mentality: the world of Evliya Çelebi, Brill, 2004
- Robert Mantran, επιμ. (1999). Η καθημερινή ζωή στην Κωνσταντινούπολη τον αιώνα του Σουλεϊμάν του μεγαλοπρεπούς. Αθήνα: Δημ. Ν. Παπαδήμας. σελίδες 296–297.
- Χρήστος Μυλονόπουλος, «Εβλιά Τσελεμπή», Ιστορία Εικονογραφημένη, τχ. 75 (Σεπτέμβριος 1974), σελ. 80-87
Βιβλιογραφία
Επεξεργασία- Νικηφόρος Μοσχόπουλος, «Η Ελλάς κατά τον Εβλιά Τσελεμπή», Επετηρίς Εταιρείας Βυζαντινών Σπουδών, τομ. 15 (1939), σελ. 145-181
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Επεξεργασία- Çelebi, Evliya (1834): Narrative of travels in Europe, Asia, and Africa, in the seventeenth century (1834), vol 1
- Çelebi, Evliya (1834): Narrative of travels in Europe, Asia, and Africa, in the seventeenth century (1834), vol 2