Δωδεκαδάκτυλο

Το δωδεκαδάκτυλο (λανθασμένα αποκαλούμενο και "ο δωδεκαδάκτυλος") είναι το πρώτο τμήμα του λεπτού εντέρου στα ανώτερα σπονδυλωτά. Βρίσκεται μετά το στόμαχο και προηγείται της νήστιδας. Είναι το μέρος που λαμβάνει χώρα η χημική πέψη της τροφής. Στο δωδεκαδάκτυλο καταλήγει τόσο το παγκρεατικό υγρό, το οποίο περιέχει ένζυμα για τη διάσπαση των ενώσεων της τροφής και διττανθρακικό νάτριο για να αυξήσει το pH του όξινου διαλύματος που έρχεται από το στομάχι, όσο και η χολή. Στον άνθρωπο έχει μήκος 25 εκατοστά και είναι το βραχύτερο τμήμα του λεπτού εντέρου.

Η θέση του δωδεκαδάκτυλου

Περιγραφή

Το δωδεκαδάκτυλο έχει σχήμα κατά προσέγγιση C και περιβάλλει την κεφαλή του παγκρέατος. Δεν περιβάλλεται ολόκληρο από περιτόναιο, το οποίο σταθεροποιεί το δωδεκαδάκτυλο στο οπίσθιο τοίχωμα της κοιλιάς, και θεωρείται μερικώς οπισθοπεριτοναϊκό. Αποτελείται από τέσσερεις μοίρες, την άνω, την κατιούσα, την κάτω ή οριζόντια και την ανιούσα. Καταλήγει στη νηστιδοδωδεκαδακτυλική καμπή.

Το πρώτο τμήμα της άνω μοίρας ονομάζεται λήκυθος ή δωδεκαδακτυλικός βολβός και ξεκινάει αμέσως μετά τον πυλωρό, το τελευταίο τμήμα του στομάχου. Αποτελεί τα πρώτα 2 εκατοστά της άνω μοίρας και καλύπτεται από μεσεντέριο. Τα υπόλοιπα τρία εκατοστά της άνω μοίρας είναι προσκολλημένα στο οπίσθιο τοίχωμα της κοιλιάς. Βρίσκεται δεξιά του σπονδύλου Ο1 και πίσω από το ήπαρ και τη χοληδόχο κύστη. Προσδένεται με το ήπαρ με τον ηπατοδωδεκαδακτυλικό σύνδεσμο, ο οποίος είναι τμήμα του ελάσσονος επιπλόου.

Η κατιούσα μοίρα έχει φορά προς τα κάτω και βρίσκεται δεξιά της κεφαλής του παγκρέατος και της κάτω κοίλης φλέβας, με την οποία είναι παράλληλη. Στην κατιούσα μοίρα εκβάλλει ο χοληφόρος πόρος και οι κύριοι παγκρεατικοί πόροι. Στο σημείο της εκβολής παρατηρείται μια προπέτεια του τοιχώματος η οποία ονομάζεται μείζων δωδεκαδακτυλική θηλή. Έχει μήκος 7-10 εκατοστά και είναι η μακρύτερη μοίρα του δωδεκαδακτύλου. Είναι εξ ολοκλήρου οπισθοπεριτοναϊκή.

Η κάτω ή οριζόντια μοίρα του δωδεκαδακτύλου έχει φορά προς τα αριστερά και περνάει μπροστά από την κάτω κοίλη φλέβα, την αορτή και τον σπόνδυλο Ο3 και χιάζεται με την άνω μεσεντέρια αρτηρία και φλέβα. Είναι και αυτή εξ ολοκλήρου οπισθοπεριτοναϊκή.

Η ανιούσα μοίρα έχει φορά προς τα πάνω, προς το σώμα του παγκρέατος και φτάνει στη νηστιδοδωδεκαδακτυλική καμπή, στο επίπεδο του σπονδύλου Ο2. Η καμπή υποστηρίζεται από ένα λεπτό σκελετικό μυ που στηρίζεται στο διάφραγμα και ονομάζεται κρεμαστήρας μυς του δωδεκαδακτύλου ή σύνδεσμος του Treitz. Η σύσπαση του μυ βοηθά τη ροή των εντερικών περιεχομένων προς τη νήστιδα.

Πηγές

• Κέιθ Μουρ (2013). Κλινική Ανατομία. Broken Hill - Π.Χ. Πασχαλίδης. σελίδες 278–286. ISBN 9789963716074.