Διαταραχή πανικού

Η διαταραχή πανικού αποτελεί ψυχοπαθολογική οντότητα η οποία εντάσσεται στις αγχώδεις διαταραχές και όπως ορίστηκε από τον Donald Klein το 1962, χαρακτηρίζεται από ξαφνικές και μικρής διάρκειας, κρίσεις άγχους που ονομάζονται κρίσεις πανικού. Ακολουθεί συνήθως μια κατάσταση αναμονής των επόμενων κρίσεων και άγχος αναμονής (επίμονη ανησυχία ότι θα υπάρξουν περισσότερες κρίσεις), το οποίο τροφοδοτεί μια σειρά από συμπεριφορές αποφυγής, αγοραφοβικού και κλειστοφοβικού τύπου, οι οποίες με τη σειρά τους οδηγούν σε μία γενικευμένη κατάσταση εξάρτησης, περιορισμού και απογοήτευσης.

Διαταραχή πανικού
Ειδικότητα	ψυχιατρική
Συμπτώματα	palpitation και Κρίση πανικού
Ταξινόμηση
ICD-10	F41.0
ICD-9	300.01, 300.21
OMIM	167870
DiseasesDB	30913
MedlinePlus	000924
eMedicine	article/287913
MeSH	D016584

Ιστορικά στοιχεία

Κλινικές περιγραφές των συνθηκών, οι οποίες σήμερα θα εντασσόταν στα πλαίσια της διαταραχής πανικού, εμφανίζονται στην ιατρική βιβλιογραφία κατά το δεύτερο μισό του δεκάτου ενάτου αιώνα. Το 1871, ο Jacob Da Costa, ονόμασε ως «υπερευαίσθητη καρδιά», ένα σύνδρομο που είχε παρατηρήσει μεταξύ των στρατιωτών και το οποίο χαρακτηριζόταν από οξεία συμπτώματα του καρδιοαναπνευστικού και του αυτόνομου νευρικού συστήματος. Ο Krishaber είχε χαρακτηρίσει ως «εγκεφαλοκαρδιακή νευροπάθεια», μία διαταραχή που εμφανιζόταν ξαφνικά και συνοδευόταν από ιλίγγους, συμπτώματα του αυτόνομου νευρικού συστήματος και αίσθηση εξωπραγματικότητας. Το 1872, πρώτος ο Westphal χρησιμοποίησε τον όρο «αγοραφοβία» για να περιγράψει τον, αιφνίδιο και δίχως ουσιαστικό λόγο, φόβο που βίωναν ορισμένα άτομα κατά την παραμονή τους σε ανοιχτούς χώρους, πλατείες, δρόμους και θέατρα.

Η πρώτη συστηματική ταξινόμηση της διαταραχής πανικού και γενικότερα των διαταραχών άγχους, πραγματοποιήθηκε το 1894 από τον Σίγκμουντ Φρόυντ που επινόησε τον όρο «αγχώδης νεύρωση» για να περιγράψει μια σειρά κλινικών καταστάσεων που χαρακτηρίζονται από άγχος μαζί με φοβικά και υποχονδριακής φύσεως στοιχεία. Ο Φρόυντ, ο οποίος για πρώτη φορά συσχέτισε την αγοραφοβία με τις κρίσεις πανικού, έδωσε μια ακριβή περιγραφή των κλινικών πτυχών της αγχώδους νεύρωσης. Ο Φρούντ θεωρούσε το άγχος ως αποτέλεσμα μιας ψυχικής σύγκρουσης. Με βάση τις θεωρίες του Φρόυντ και τις περιορισμένες γνώσεις γύρω από την νευροβιολογία, η ιδανική θεραπεία της διαταραχής πανικού ήταν η ψυχανάλυση, της οποίας στόχος δεν ήταν η απομάκρυνση του άγχους αλλά ο χειρισμός του ώστε το ίδιο το άγχος να χρησιμεύσει ως οδηγός για τη διερεύνηση της εσωτερικής σύγκρουσης που το προκάλεσε.

Τη δεκαετία του '60, στοιχεία που προέκυψαν από έρευνες και κλινικο-φαρμακολογικές μελέτες άνοιξαν το δρόμο για τον εντοπισμό διαφόρων ανεξάρτητων διαταραχών, έξω από τα γενικά πλαίσια της νεύρωσης. Το 1962, ο Donald Klein παρατήρησε ότι η ιμιπραμίνη, είχε την ικανότητα να εμποδίζει τις κρίσεις πανικού, κάνοντας μια «φαρμακολογική τομή» ανάμεσα στη διαταραχή πανικού και τις άλλες εκδηλώσεις άγχους και αναγνώρισε την κεντρική θέση που κατείχαν στη ίδια διαταραχή, οι κρίσεις πανικού.

Κλινική εικόνα και συμπτώματα της κρίσης πανικού

Σαν κρίση πανικού περιγράφεται μια περιγεγραμμένη (με γνωστή αρχή και τέλος), σύντομη κατά κανόνα (συνηθέστερα διάρκειας μερικών λεπτών) περίοδος πολύ έντονου φόβου ή άγχους. Αρχίζει ξαφνικά και απροσδόκητα, κλιμακώνεται μέσα σε λίγα (10-20) λεπτά και χαρακτηρίζεται (πέραν του άγχους/φόβου) από οξέα σωματικά και ψυχικά συμπτώματα:

• Ταχυκαρδία

• Εφίδρωση

• Τρόμος

• Αίσθημα ζάλης

• Πόνος ή δυσφορία στο στήθος

• Δύσπνοια ή αίσθηση ότι δεν επαρκεί ο αέρας

• Ναυτία

• Αίσθηση αποξένωσης από το περιβάλλον

• Ρίγος ή αίσθημα ανόδου της θερμοκρασίας του σώματος, και

• Αίσθημα επικείμενου θανάτου ή/και φόβος ότι θα χαθεί ο έλεγχος του μυαλού.

Βιβλιογραφία

• Kaplan H.I., Sadock B J.: Panic disorder and agoraphobia. In: Kaplan and Sadok's synopsis of psychiatry. Lippingott Williams & Wilkins, 1999, pp. 594–602.
• American Psychiatric Association: Practice guideline for the treatment of patients with panic disorder. American Journal 155, 5 (suppl.) 1998.
• Psicopatologia e clinica psichiatrica, Cassano Giovanni B, Antonio Tundo, Editore: UTET, 2006, ISBN 8802071942.
• Marks I.M.: Fears, phobia, and rituals: panic, anxiety, and their disorders. Oxford University Press, New York, 1987.
• Shear M.K., Cassano G.B., Frank E. e coli.: The panic-agora-phobic spectrum: development, description and clinical significance. Psychiatric Clinics of North America 25, 739-756,2002.
• Faravelli C, Paionni A.: Panic disorder: clinical course, morbidity and comorbidity. In Griez E.J.L., Faravelli C., Nutt D., (Eds): Anxiety disorders: an introdution to clinical management and research. J. Wiley and Sons, Chichester, 2001, pp. 53–80
• Hollander E,Simeon D., Gorman J.M.: Anxiety diseases. In: Hales R.E, Yudofsky S.C., Talbott J.A. (Eds): The american psychiatric press textbook of psychiatry. Third Edition, American Press Inc. Washington D.C,, 1999, pp. 567–633