Δημήτρης Ψαθάς
Ο Δημήτρης Ψαθάς (Τραπεζούντα, 21 Οκτωβρίου 1907 - Αθήνα, 13 Νοεμβρίου 1979) ήταν Έλληνας χρονογράφος, δημοσιογράφος και θεατρικός συγγραφέας με δεκάδες έργα στο ενεργητικό του.
| Δημήτρης Ψαθάς | |
|---|---|
 | |
| Γέννηση | 21 Οκτωβρίου 1907 Τραπεζούντα |
| Θάνατος | 13 Νοεμβρίου 1979 Αθήνα |
| Επάγγελμα/ ιδιότητες | συγγραφέας, δημοσιογράφος, σεναριογράφος[1] και θεατρικός συγγραφέας |
| Υπηκοότητα | Ελλάδα |
| Αξιοσημείωτα έργα | Μαντάμ Σουσού |
| Τέκνα | Μαρία Ψαθά |
| δεδομένα () | |
Τα περισσότερα από τα θεατρικά του έργα έχουν γίνει κινηματογραφικές ταινίες με τεράστια επιτυχία. Τα έργα του γνώρισαν τη διεθνή αναγνώριση και μεταφράστηκαν στα αγγλικά, τα γαλλικά, τα ρωσικά, τα ρουμανικά και τα τουρκικά, και παίχτηκαν σε πολλές χώρες του κόσμου. Υπήρξε σύμβουλος της Εταιρείας Ελλήνων Θεατρικών Συγγραφέων, καθώς και μέλος της Ενώσεως Συντακτών Ημερησίων Εφημερίδων Αθηνών (ΕΣΗΕΑ).
Εργοβιογραφία
ΕπεξεργασίαΟ Δημήτρης Ψαθάς έχει καταγωγή από την Τένεδο, αλλά γεννήθηκε στην Τραπεζούντα του Πόντου τον Οκτώβριο του 1907. Το 1923, με τη Μικρασιατική Καταστροφή, εγκαταστάθηκε στην Αθήνα, όπου ολοκλήρωσε τις σπουδές του και αφιερώθηκε στη δημοσιογραφία, το ευθυμογράφημα και το θέατρο.
- Το 1925 ξεκινάει τα πρώτα δημοσιογραφικά του βήματα από τις σελίδες της εφημερίδας Ελεύθερον Βήμα.
- Το 1935 αρχίζει να γράφει στην εφημερίδα Αθηναϊκά Νέα στιγμιότυπα από τα δικαστήρια με το ψευδώνυμο «Ο μάρτυς».
- Το 1937 αναλαμβάνει το χρονογράφημα στην ίδια εφημερίδα (που μετά την Κατοχή μετονομάστηκε σε Τα Νέα), όπου παρέμεινε για σαράντα περίπου χρόνια, δίνοντας με πάθος την καθημερινή του παρουσία μέσα από τη στήλη του μαχητικού του χρονογραφήματος «Εύθυμα και Σοβαρά», που δέσποζε στην πρώτη σελίδα. Την ίδια χρονιά κυκλοφορεί το πρώτο χιουμοριστικό του βιβλίο «Η Θέμις έχει Κέφια» με θέμα τα ευτράπελα των δικαστηρίων.
- Το 1938 κυκλοφορεί το επόμενο Η Θέμις έχει Νεύρα.
- Το 1940 γράφει το πρώτο θεατρικό του έργο, Το Στραβόξυλο.
- Το 1941 κυκλοφορεί σε βιβλίο η θρυλική Μαντάμ Σουσού[2], ενώ την ίδια χρονιά γράφει και παρουσιάζει στο θέατρο την κωμωδία του Ο Εαυτούλης μου.
- Το 1942 ανεβαίνει στη σκηνή η θεατρική «Μαντάμ Σουσού».
- Το 1942-1943 γράφει τα μονόπρακτα Ο Νευρικός Κύριος (γνωστό ως «Η τσάντα και το τσαντάκι»), Η γαλάζια χελώνα και το Ιφιγένεια εν... Μαύροις (που κυκλοφορούν σε βιβλίο με τον τίτλο «Ο Νευρικός Κύριος και άλλα σκέτς»).
- Το 1943 παρουσιάζει την κωμωδία Οι ελαφρόμυαλοι.
- Το 1945 κυκλοφορούν τα βιβλία του Χειμώνας του 41, Αντίσταση και Το χιούμορ μιας εποχής, όπου απεικονίζει με τον δικό του χιουμοριστικό τρόπο τη δραματική περίοδο της ιταλογερμανικής κατοχής.
- Το 1946 γράφει την κωμωδία του Ο Φον Δημητράκης.
- Το 1950-1951 ταξιδεύει στην Αμερική, την Αγγλία, τη Γαλλία, την Τουρκία, την Αίγυπτο και περιλαμβάνει τις ταξιδιωτικές του εντυπώσεις σε τρία βιβλία: Κάτω απ' τους ουρανοξύστες (1950), Στη χώρα των μυλόρδων (1951) και Παρίσι, Σταμπούλ και άλλα εύθυμα ταξίδια (1951)[3].
- Το 1953 γράφει την κωμωδία Ζητείται ψεύτης, το 1954 την κωμωδία Μικροί Φαρισαίοι, ενώ το 1956 κυκλοφορεί το χιουμοριστικό μυθιστόρημα του Οικογένεια Βλαμμένου, μία σάτιρα των ηθών της εποχής. Ακολουθούν οι κωμωδίες του Ένας βλάκας και μισός (1956), Προς Θεού μεταξύ μας (1957), Φωνάζει ο κλέφτης (1958), Εταιρεία Θαυμάτων (1959), Η Μαίρη τα λέει όλα (1960), Εξοχικόν κέντρον Ο Έρως (1960), Εμπρός να γδυθούμε (1962), Η Χαρτοπαίχτρα (1963), Ξύπνα Βασίλη (1965), Ο αχόρταγος (1966), Ο κουτσομπόλης (1968), Προίκα μου αγαπημένη (1968), Οι ατίθασοι (1970), Ο αφελής (1973), Το ανθρωπάκι (1974).
Τελευταία του βιβλία ήταν το «Σε ήχο πλάγιο» (1973) και το «Μαίηντ ιν Αμέρικα».
Μετά τον θάνατό του κυκλοφόρησαν επιλογές χρονογραφημάτων του σε τρία βιβλία: Στο καρφί και στο πέταλο (1999), Στου κουφού την πόρτα (2001) και Το εύθυμο καρνέ (2002).
Ο Δημήτρης Ψαθάς έγραψε επίσης και ένα ιστορικό χρονικό 500 σελίδων, συγκλονιστικό ντοκουμέντο από τη ζωή, τους διωγμούς και την αντίσταση του ελληνισμού της ιδιαίτερης πατρίδας του, με τον τίτλο Γη του Πόντου (1966).
Τα θεατρικά του έργα -κωμωδίες- παίχτηκαν απ΄ όλους σχεδόν τους θιάσους της Αθήνας και με τους καλύτερους Έλληνες ηθοποιούς. Σπουδαιότερα εξ αυτών ήταν: «Το στραβόξυλο» (1940), «Ο εαυτούλης μου» (1941), «Οι ελαφρόμυαλοι» (1942), «Μαντάμ Σουσού» (1942), «Σκίτσα της εποχής» (1944), «Φον Δημητράκης» (1947), «Η ζωή μου είναι ωραία» (1952), «Ζητείται ψεύτης» (1953), «Μικροί Φαρισαίοι» (1954), «Ο φαύλος κύκλος» (1954), «Ένας βλάκας και μισός» (1956), «Προς Θεού μεταξύ μας» (1957), «Φωνάζει ο κλέφτης» (1958), «Εταιρεία θαυμάτων» (1959), «Η Μαίρη τα λέει όλα» (1960), «Εξοχικόν κέντρον ο Έρως» (1960), «Εμπρός να γδυθούμε» (1962), «Η χαρτοπαίχτρα» (1963), «Ξύπνα Βασίλη» (1965), ο «Αχόρταγος» (1966), ο «Κουτσομπόλης» (1968), «Προίκα μου αγαπημένη» (1968), «Οι ατίθασοι» (1970), «Ο αφελής» (1973), «Το ανθρωπάκι» (1974) κ.ά.
Κινηματογραφικές μεταφορές
Επεξεργασία- 1948 «Μαντάμ Σουσού», σενάριο Νίκου Τσιφόρου και σκηνοθεσία Τάκη Μουζενίδη, με πρωταγωνιστές τη Μαρίκα Νέζερ και τον Βασίλη Λογοθετίδη.
- 1952 «Το στραβόξυλο», σενάριο - σκηνοθεσία Χρήστος Αποστόλου, πρωταγωνιστής ο Βασίλης Αργυρόπουλος.
- 1959 «Να πεθερός, να μάλαμα» σενάριο - σκηνοθεσία Μάριος Νούσιας, με πρωταγωνιστές τους Ντίνο Ηλιόπουλο και Βασίλη Διαμαντόπουλο.
- 1959 «Ένας βλάκας και μισός», σενάριο και σκηνοθεσία του Γιάννη Δαλιανίδη με πρωταγωνιστή τον Χρήστο Ευθυμίου.
- 1961 «Ζητείται ψεύτης» σενάριο - σκηνοθεσία Γιάννης Δαλιανίδης.
- 1962 «Ο ατσίδας», σενάριο - σκηνοθεσία Γιάννη Δαλιανίδη.
- 1962 «Εταιρεία θαυμάτων», σενάριο - σκηνοθεσία Στέφανος Στρατηγός, πρωταγωνιστής ο Δημήτρης Παπαμιχαήλ.
- 1964 «Ο εαυτούλης μου», σενάριο - σκηνοθεσία Ορέστης Λάσκος.
- 1965 «Φωνάζει ο κλέφτης», σε σενάριο και σκηνοθεσία Γιάννη Δαλιανίδη.
- 1965 «Η χαρτοπαίχτρα», σενάριο - σκηνοθεσία Γιάννη Δαλιανίδη.
- 1967 «Ο αχόρταγος» σε σενάριο Λάζαρου Μοντανάρη και σκηνοθεσία Ντίμη Δαδήρα και πρωταγωνιστή τον Γιάννη Γκιωνάκη.
- 1969 «Το στραβόξυλο» δεύτερη κινηματογραφική μεταφορά του ομώνυμου έργου, σε σενάριο Ντίνου Δημόπουλου και σκηνοθεσία Ορέστη Λάσκου. Μεγάλη προσωπική επιτυχία του Γιάννη Γκιωνάκη.
- 1969 «Ξύπνα Βασίλη», σενάριο και σκηνοθεσία Γιάννη Δαλιανίδη.
- 2010 «Ζητείται ψεύτης», σε σενάριο και σκηνοθεσία Ιεροκλή Μιχαηλίδη, και πρωταγωνιστή τον ίδιο και τον Οδυσσέα Παπασπηλιόπουλο.
Μεταφορές έργων του στην τηλεόραση
Επεξεργασία- Μαντάμ Σουσού (1972)
- Η Θέμις έχει κέφια (1975)
- Μαντάμ Σουσού (1986) [4]
Αναγνώριση
Επεξεργασία- Γραμματόσημο με τη μορφή του Ψαθά εκδόθηκε το 2015 στην αναμνηστική σειρά γραμματοσήμων των ΕΛΤΑ «100 χρόνια από την ίδρυση της ΕΣΗΕΑ».
Παραπομπές
Επεξεργασία- ↑ Ανακτήθηκε στις 20 Ιουνίου 2019.
- ↑ «Μαντάμ Σουσού από το ΚΘΒΕ στο Κέντρο Πολιτισμού Ελληνικός Κόσμος». CultureNow.gr. 21 Μαΐου 2012. Ανακτήθηκε στις 9 Απριλίου 2020.
- ↑ Encyclopedia of Modern Greek Literature.
- ↑ «Μαντάμ Σουσού (1986) - retroDB». www.retrodb.gr. Ανακτήθηκε στις 17 Δεκεμβρίου 2022.
Πηγές
Επεξεργασία- «Δημήτρης Ψαθάς». Σαν Σήμερα .gr. Ανακτήθηκε στις 9 Απριλίου 2020.
- "Who's Who 1979", σ.766
- Καλλίτσα Τσιάκα - Γιαννοπούλου, Ο χρονογράφος Δημήτρης Ψαθάς, Πλάτων, τόμος 52 (2001-2002), σελ. 275-278
- Δημήτρη Ψαθά, Μαντάμ Σουσού, Εργοβιογραφία του Δημήτρη Ψαθά (της Λένας Κ. Νίτσου), εκδόσεις Μαρίας Δ. Ψαθά (2014)
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Επεξεργασία
Αφιέρωμα στον Δημήτρη Ψαθά (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)
