Βικιπαίδεια

Γώγος Μπακόλας

Ο Γεώργιος «Γώγος» Μπακόλας (1751-1823) γεννήθηκε στην Σκουληκαρία, ήταν Αρτινός οπλαρχηγός, Σαρακατσάνος στην καταγωγή, συγγενής των Κοντογιανναίων και του Καραϊσκάκη (εξάδελφος της μητέρας του Γεωργίου Καραϊσκάκη.[1][2].

Αμφιλεγόμενη ιστορική προσωπικότητα. Δολοφόνησε τον Κίτσο Μπότσαρη στην Άρτα το 1813.[1] Μετά την ήττα των Ελλήνων στη Μάχη του Πέτα (4 Ιουλίου 1822)[3], κατηγορήθηκε ως υπεύθυνος της μεγάλης εκείνης καταστροφής.[1] Επιπλέον, στο Κομπότι Άρτας το 1804, πρόδωσε τον Μάρκο Μποτσαρη επικεφαλής του Ελληνικού στρατεύματος και "έφραξε τον δρόμο μεγάλη εχθρική δύναμη και τον αναχαίτισε στην Πλάκα κοντά στην στενωπό των Πέντε Πηγαδιών".[4]

Βιογραφία

Επεξεργασία

Διορίστηκε αρματολός από τον Αλή Πασάς στο Ραδοβίζι των Τζουμέρκων. Με υποκίνηση του Αλή σκότωσε τον Κίτσο Μπότσαρη, πατέρα του Μάρκου Μπότσαρη Αργότερα, όμως, για να συμφιλιωθεί με τους Μποτσαραίους, αρραβώνιασε τον γιο του Ντούλα με την τετράχρονη κόρη του Μάρκου, Βασιλική.[1]

Όταν ξέσπασε η Επανάσταση του 1821, ενεπλάκη στον Αγώνα και μαζί με Ακαρνάνες οπλαρχηγούς. Τον Ιούνιο του 1821, ο Χουρσίτ Πασάς διέταξε τον Ισμαήλ Πασά Πλιάσα, με 4 χιλιάδες Τούρκους, να περάσει το Μακρυνόρος προκειμένου να καταστείλει την επανάσταση στη δυτική Στερά. Στο Μακρυνόρος, οι Έλληνες τον περίμεναν φυλάγοντας όλες τις διαβάσεις, με τον Μπακόλα να υπερασπίζει τη Λαγκάδα. Όμως, μετά από επιτυχές τέχνασμα των Τούρκων, το μεγαλύτερο μέρος των ελληνικών δυνάμεων συγκεντρώθηκε σε άλλο πέρασμα, αφήνοντας μόνο του τον Μπακόλα, με μόλις 100 άνδρες, απέναντι στο σύνολο των τουρκικών δυνάμεων. Ωστόσο, στις 18 Ιουνίου 1821, ο Μπακόλας, δείχνοντας στρατηγικές ικανότητες και ηρωϊκό θάρρος, νίκησε τους Τούρκους, οι οποίοι έχασαν 200 άνδρες.[5]

Στις 11 Σεπτεμβρίου 1821, μαζί με 350 άντρες και τον Ιωάννη Ραζικότσικα, νίκησε περίπου πολυαριθμότερους Τούρκους του Χασάν μπέη, οι οποίοι εκστράτευσαν από την Άρτα, στο χωριό Πέτα. Στη μάχη αυτή, ο Μπακόλας όχι μόνο απέκρουσε τους εχθρούς αλλά ηγήθηκε αντεπίθεσης, εξαναγκάζοντάς τους να υποχωρήσουν στην Άρτα.[5]

Ένα χρόνο αργότερα, πήρε μέρος στη Μάχη του Πέτα (4 Ιουλίου του 1822), όπου οι Έλληνες υπέστησαν βαριά ήττα. Θεωρήθηκε τότε υπαίτιος αυτής της ήττας[6], και κατηγορήθηκε από ιστορικούς της Επανάστασης, όπως ο Χρήστος Βυζάντιος, πως άφησε επίτηδες αφύλακτο ένα λόφο από όπου πέρασαν οι Τούρκοι[7].

Στη συνέχεια ο Μπακόλας, έχοντας ακούσει τις κατηγορίες εναντίον του, συνάντησε τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο, τον οποίο έπεισε για την αθωότητά του, όπως φαίνεται από επιστολή του τελευταίου προς τον Αθανάσιο Κανακάρη.[7] Ωστόσο, δεν μπόρεσε να αντιμετωπίσει την περιφρόνηση του κόσμου και, μετά από διάστημα απομόνωσης, αποσύρθηκε στα βόρεια, συμμαχώντας με τους Τούρκους, και υπηρετώντας τους έως τον θάνατό του[2][7]. Η απόφασή του αυτή σήμερα παραμένει ανεξήγητη και κατακριτέα, ενώ ενέτεινε και την εντύπωση της προδοσίας που είχε δημιουργηθεί την ημέρα της μάχης του Πέτα[7].

Δεν ξανασυμμετείχε στην Επανάσταση, γεγονός λυπηρό, αφού λόγω της μεγάλης επιρροής που διέθετε θα προσέφερε πολλά στην Επανάσταση.Εξ άλλου, Οι Τούρκοι τον χρησιμοποίησαν σε αρκετές εκστρατείες τους στη Δυτική Ελλάδα, επειδή γνώριζε καλά τον τόπο και τα πρόσωπα της περιοχής.[2] Ο γιός του Δημήτρης Μπακόλας, διαδέχθηκε τον πατέρα του στο αξίωμά του και υπηρετούσε και αυτός τους Τούρκους. Πρωτοστάτησε μάλιστα στην αντιμετώπιση εκστρατείας των Ελλήνων εναντίον της Άρτας, κωλυσιεργώντας στην αρχή και στη συνέχεια αμυνόμενος, μαζί με Τούρκους στρατιώτες, σε οχυρή θέση στη Σκουληκαριά, στις 3 Ιουνίου 1824. Μετά την ήττα του Δημήτρη Μπακόλα και των Τούρκων, οι Ραδοβιζιώτες τον αποκήρυξαν ως αρχηγό, αντικαθιστώντας τον με τον Κώστα Οικονόμου, και προσχώρησαν στην Επανάσταση.[8]

Υστεροφημία

Επεξεργασία

Στις 4 Ιουλίου 1822 έγινε μία από τις πιο οδυνηρές μάχες για τους επαναστατημένους Έλληνες στο χωριό Πέτα, λίγα χιλιόμετρα ανατολικά της Άρτας. Στη μάχη αναμετρήθηκαν Τούρκοι και Επαναστάτες με Φιλέλληνες.

Ο Γκούσταβ Φρίντριχ Χέρτσβεργκ ("ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ") αναφέρει: "Ο γενναίος ούτος και περί τα πολεμικά έμπειρος ανήρ ήτο εν τω βάθει της ψυχής αυτού σφοδρός εχθρός των Σουλιωτών και των φιλελλήνων, έπαιζε δε νυν διπλούν παίγνιον, κινδυνωδέστατον εν τη θέσει, ην ελάμβανε μεταξύ Τούρκων και Ελλήνων … Εν τη αμφιβόλω αυτού στάσει, εσκόπει προφανώς να προσχωρήσει εν τη στιγμή της κρίσεως εγκαίρως εις εκείνην την μερίδα, εις ην ήθελε τραπεί η του πολέμου τύχη".[9]

Κατά τον Δημήτριο Φωτιάδη[10] και άλλους ιστορικούς της εποχής[2], ο Γεώργιος Μπακόλας ήταν το εξιλαστήριο θύμα για να μην αποδοθούν ευθύνες στον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο[11], αν και ο τελευταίος σε επιστολή του, δεν επιρρίπτει καμία ευθύνη στον Μπακόλα, ούτε τον θεωρεί προδότη[12].

 
Επάργυρο τάσι εγχάρακτο με σαβάτι, ενυπόγραφο «1832 Γιάννη Mπακόλα». Ιστορικό Αρχείο «Ευγενίας Αντωνίου Σκιαθά»

Ούτε ο Σπυρίδων Τρικούπης φαίνεται να πιστεύει ότι ο Μπακόλας υπήρξε προδότης στη Μάχη του Πέτα και επισημαίνει ότι, μετά τον αιφνιδιασμό που υπέστη, πολέμησε σκληρά με τους άντρες του εναντίον των Τούρκων, ενώ ο Μακρυγιάννης τον χαρακτηρίζει «αθάνατο Γώγο»[7] και εξαίρει[13] τη γενναιότητα και το ήθος του ανδρός: «Ήταν τίμιος άνθρωπος και γενναίος πατριώτης κι΄αγαθός... Η πατρίς χάριτες χρωστάγει εις αυτό τον γενναίο άνδρα»[7].

Ο Κώστας Κρυστάλλης, στο πεζογράφημά του «Σκιαί του Άδου», για να καταδείξει το ασυγχώρητο των ατιμωτικών πράξεων και μετά θάνατο, αναφέρεται στον Μπακόλα: «Η άτιμη η προδοσιά του Γώγου του Μπακόλα».

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 «Γώγος Μπακόλας: Ο αγωνιστής του '21 που στιγματίστηκε ως προδότης». 
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Παπαγεωργίου, Στέφανος (1982). Το Αρχείο Γιαννάκη Ράγκου. Αθήνα: Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία της Ελλάδος. σελ. 11. 
  3. ↑ «Η ολέθρια μάχη του Πέτα που έβαλε σε κίνδυνο της επανάσταση. Ήταν απόφαση του Μαυροκορδάτου που θέλησε να γίνει στρατηγός ...». 
  4. ↑ «Μάρκος Μπότσαρης : Ο τρόμος του τουρκικού στρατού». 
  5. ↑ 5,0 5,1 Αλαμανή 1975, σελ. 160.
  6. ↑ Παπακώστας, 2011, σελ. 139
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 7,5 Σφυρόερας 1975, σελ. 268.
  8. ↑ Κούκκου 1975, σελ. 341.
  9. ↑ Μιχάλης Στούκας (18 Φεβρουαρίου 2017). «Η μάχη του Πέτα - Η πιο βαριά ελληνική ήττα κατά την Επανάσταση του 1821 - Γώγος Μπακόλας: Προδότης, καιροσκόπος, ανίκανος ή κατώτερος των περιστάσεων;». Πρώτο Θέμα. 
  10. ↑ Δημήτριος Φωτιάδης, Η Επανάσταση του 21, σελ. 212
  11. ↑ Παπακώστας, 2012, σελ. 156
  12. ↑ «ΓΩΓΟΣ ΜΠΑΚΟΛΑΣ». 
  13. ↑ Παπακώστας, 2011, σελ. 140-142

Πηγές

Επεξεργασία
  • Αλαμανή, Έφη (1975), Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Τόμος ΙΒ΄: Η Ελληνική Επανάσταση (1821 - 1832), Αθήνα: Εκδοτική Αθηνών, ISBN 978-960-213-108-4 
  • Κούκκου, Ελένη (1975), Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Τόμος ΙΒ΄: Η Ελληνική Επανάσταση (1821 - 1832), Αθήνα: Εκδοτική Αθηνών, σελ. 337-353, ISBN 978-960-213-108-4 
  • Σφυρόερας, Βασίλης (1975), Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Τόμος ΙΒ΄: Η Ελληνική Επανάσταση (1821 - 1832), Αθήνα: Εκδοτική Αθηνών, σελ. 212-286, ISBN 978-960-213-108-4 
  • Δημήτριος Φωτιάδης, Η επανάσταση του 21, εκδοτικός Βότση, 1977
  • Ελευθέριος Παπακώστας, «Γώγος Μπακόλας: Υπό το πρίσμα των πηγών της Ιστορίας. Μέρος Α'», Τζουμερκιώτικα Χρονικά. Δελτίο της Ιστορικής και Λαογραφικής Εταιρείας Τζουμέρκων, Έτος 12ο (Ιούνιος 2011), σελ. 134-143.
  • Ελευθέριος Παπακώστας, «Γώγος Μπακόλας: Υπό το πρίσμα των πηγών της Ιστορίας. Μέρος Β'», Τζουμερκιώτικα Χρονικά. Δελτίο της Ιστορικής και Λαογραφικής Εταιρείας Τζουμέρκων, Τεύχος 13ο (Ιούνιος 2012), σελ. 146-159.

Βιβλιογραφία

Επεξεργασία
  • Παπαγεωργίου, Στέφανος (1982). Το Αρχείο Γιαννάκη Ράγκου. Αθήνα: Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία της Ελλάδος
Ανακτήθηκε από "https://el.wiki.x.io/w/index.php?title=Γώγος_Μπακόλας&oldid=10843001"