Γοργοπόταμος

Γοργοπόταμος
Πηγές	Οίτη
Εκβολές	Σπερχειός
Χώρες Λεκάνης	Ελλάδα
Χώρα	Ελλάδα
Μήκος	15 χλμ
	wikidata (π • σ • ε )

Ο Γοργοπόταμος είναι ποταμός του νομού Φθιώτιδας δίνοντας το όνομά του στο ομώνυμο χωριό. Πηγάζει από την Οίτη και ρέει προς τον κάμπο του Σπερχειού, στον οποίο συμβάλλει, λίγο πριν τις εκβολές του Σπερχειού στον Μαλιακό κόλπο. Το συνολικό του μήκος είναι 8 χιλιόμετρα. Στην αρχαιότητα ο ποταμός κατέληγε κατ’ ευθείαν στον Μαλιακό κόλπο αλλά με τις συνεχείς προσχώσεις και την επέκταση του κάμπου της Λαμίας ενώθηκε τελικά με τον Σπερχειό.

Ο Γοργοπόταμος σχηματίζει βαθύ φαράγγι στην Οίτη, πάνω από το οποίο διέρχεται η σιδηροδρομική γραμμή του ΟΣΕ, από γέφυρα ύψους 30 μέτρων και μήκος 250. Στον Γοργοπόταμο ενώνονται και τα νερά του Φθιωτικού Ασωπού που ρέει ανάμεσα στην Οίτη και το Καλλίδρομο.

Η μάχη στο Δέμα (1821)

Τον Απρίλιο του 1821, ενώ η Επανάσταση είχε γενικευθεί στην Πελοπόννησο και τη Στερεά, κατήρχετο ισχυρή δύναμη Τούρκων και Αλβανών υπό τον Ομέρ Βρυώνη για να καταστείλει την εξέγερση. Τότε ο Δυοβουνιώτης με τετρακόσιους επαναστάτες κατέλαβε την γέφυρα του Γοργοποτάμου (περιοχή Δέμα), ενώ ταυτόχρονα ο Διάκος αυτή του Σπερχειού και ο Πανουργιάς άλλες διόδους προς την Άμφισσα. Οι εχθρικές δυνάμεις έφτασαν πριν οι οπλαρχηγοί προλάβουν να οχυρώσουν τις θέσεις τους. Ο Δυοβουνιώτης και ο Πανουργιάς αντιστάθηκαν γενναία αλλά αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν μπροστά από τις πολύ ισχυρότερες τουρκαλβανικές δυνάμεις. Από τους άνδρες του Δυοβουνιώτη σκοτώθηκαν πέντε, μεταξύ των οποίων και ο Μήτρος Βάγιας από τα Βάγια Βοιωτίας. Η αντίσταση αυτή, όπως και αυτές του Διάκου και του Πανουργιά, προκάλεσαν σημαντικές φθορές στον Ομέρ Βρυώνη ο οποίος αναγκάστηκε να επιστρέψει στην Λαμία και έπεισαν τους Τούρκους ότι οι επαναστάτες ήταν ένας υπολογίσιμος αντίπαλος. Από κάποιους συγγραφείς διατυπώθηκε η άποψη ότι ο Δυοβουνιώτης εγκατέλειψε τη θέση του και σ' αυτό οφείλεται και η περικύκλωση του Διάκου στην Αλαμάνα. Ο ιστορικός Γούδας θεωρεί λανθασμένη αυτή την άποψη.^[1] ^[2].

Η Ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου το 1942

Η Μάχη του Γοργοποτάμου έγινε στις 25 Νοεμβρίου 1942, μεταξύ αντιστασιακών οργανώσεων του ΕΔΕΣ και του ΕΛΑΣ που συνεργάστηκαν με συντονισμό Βρετανών σαμποτέρ, εναντίον κυρίως Ιταλικών και Γερμανικών δυνάμεων που υπεράσπιζαν τη Γέφυρα του Γοργοποτάμου. Το αποτέλεσμα ήταν η καταστροφή της γέφυρας και η διακοπή της σιδηροδρομικής επικοινωνίας επί έξι εβδομάδες. Θεωρείται μια σημαντική επιτυχία της Αντίστασης που έδρασε ενωμένη. Δεν είχε όμως στρατηγική σημασία για τον πόλεμο στη Β. Αφρική γιατί περίπου ένα μήνα νωρίτερα αυτός είχε κριθεί στη μάχη του Ελ Αλαμέιν.^[3]

Το 1982, με το νόμο 1285, η επέτειος της μάχης καθιερώθηκε ως ετήσιος Πανελλαδικός εορτασμός της Εθνικής Αντίστασης.^[4]

Νάρκη στο Γοργοπόταμο

Στις 29 Νοεμβρίου του 1964 περίπου 10.000 άτομα, κυρίως οπαδοί της Αριστεράς, συγκεντρώθηκαν στη σιδηροδρομική γέφυρα του Γοργοπόταμου, προκειμένου να παραστούν στην τελετή για τα 22 χρόνια από την ανατίναξή της από Βρετανούς κομάντος σε συνεργασία με δυνάμεις του ΕΔΕΣ και του ΕΛΑΣ. Η τελετή ήταν επεισοδιακή, καθώς αποδοκιμάστηκαν αξιωματικοί και πολιτικοί της Δεξιάς. Μετά την αναχώρηση των επισήμων και ενώ αποχωρούσε το πλήθος, η έκρηξη μίας νάρκης σκόρπισε τον θάνατο. Απολογισμός 13 νεκροί (ανάμεσά τους κι ένα κοριτσάκι 12 ετών, η Κική Λιακοπούλου από τον Δομοκό). Οι τραυματισμένοι έφτασαν τους 51, πολλοί ήταν σοβαρά, ενώ φέρετρα μεταφέρθηκαν στο Νοσοκομείο Λαμίας για να εναποτεθούν σ' αυτά οι νεκροί. Το πόρισμα των ανακριτικών αρχών μιλούσε για έκρηξη παλιάς αμερικανικής νάρκης του τύπου που εχρησιμοποιείτο από το στρατό κατά τον Εμφύλιο, η οποία είχε τοποθετηθεί εκεί πριν από πολύ καιρό. Ωστόσο στα χρόνια που ακολούθησαν δεν εξασθένησαν οι υποψίες περί εσκεμμένης ενέργειας^[5].

Παραπομπές

↑ Γούδας Αναστάσιος, Βίοι παράλληλοι των επί της αναγεννήσεως της Ελλάδος διαπρεψάντων ανδρών, 1876, τομ. Η', σελ. 247-249, 272-276.
↑ Δήμος Γοργοποτάμου, η μάχη στο Δέμα
↑ C.M. Woodhouse, “Turning Points in The Greek Resistance,” Byzantine and Modern Greek Studies 6, (1980), σ. 173. Αναφέρεται στο Stephen Shrader, "British Military Mission (BMM) to Greece, 1942-44", School of Advanced Military Studies, US Army Command and General Staff College, Fort Leavenworth, Kansas, 2008-09, σ. 26^{[νεκρός σύνδεσμος]}
↑ ΦΕΚ 115Α/20-09-1982, Νόμος 1285 «Για την αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης του Ελληνικού Λαού εναντίον των στρατευμάτων κατοχής 1941-1944»
↑ Νάρκη στο Γοργοπόταμο, Ιστορικό Λεύκωμα 1964, σελ. 82-83, Καθημερινή (1997)

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Συντεταγμένες: 38°51′22″N 22°25′3″E / 38.85611°N 22.41750°E / 38.85611; 22.41750

[1] Γούδας Αναστάσιος, Βίοι παράλληλοι των επί της αναγεννήσεως της Ελλάδος διαπρεψάντων ανδρών, 1876, τομ. Η', σελ. 247-249, 272-276.

[2] Δήμος Γοργοποτάμου, η μάχη στο Δέμα

[3] C.M. Woodhouse, “Turning Points in The Greek Resistance,” Byzantine and Modern Greek Studies 6, (1980), σ. 173. Αναφέρεται στο Stephen Shrader, "British Military Mission (BMM) to Greece, 1942-44", School of Advanced Military Studies, US Army Command and General Staff College, Fort Leavenworth, Kansas, 2008-09, σ. 26^{[νεκρός σύνδεσμος]}

[4] ΦΕΚ 115Α/20-09-1982, Νόμος 1285 «Για την αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης του Ελληνικού Λαού εναντίον των στρατευμάτων κατοχής 1941-1944»

[5] Νάρκη στο Γοργοπόταμο, Ιστορικό Λεύκωμα 1964, σελ. 82-83, Καθημερινή (1997)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]