Βιβιανίτης

Ο βιβιανίτης (αγγλ. vivianite) είναι ένυδρο φωσφορικό ορυκτό του σιδήρου. Έλαβε το όνομά του το 1817 προς τιμήν του Τζον Χένρι Βίβιαν (John Henry Vivian, 1785–1855), Ουαλού ορυκτολόγου, ο οποίος τον πρωτοεντόπισε.

Βιβιανίτης

Βιβιανίτης. Προέλευση: Potosi, Βολιβία
Γενικά
Κατηγορία	Φωσφορικά. Ομάδα βιβιανίτη
Χημικός τύπος	Fe2+3(PO4)2 . 8H2Ο
Ορυκτολογικά χαρακτηριστικά
Πυκνότητα	2,69 gr/cm3
Χρώμα	Άχρουν ή ανοικτοπράσινο. Λόγω οξειδώσεων πράσινο, γαλαζοπράσινο, μπλε, μαύρο
Σύστημα κρυστάλλωσης	Μονοκλινές
Κρύσταλλοι	Πρισματικοί επιμηκυσμένοι κατά [100].
Υφή	Συμπαγής, γαιώδης, σε επιφλοιώσεις
Διδυμία	Μετάθεσης/ολίσθησης Τ(010)
Σκληρότητα	1,5 - 2
Σχισμός	Τέλειος κατά {010}
Θραύση	Ινώδης
Λάμψη	Υαλώδης, μαργαριτώδης σε σχισμογενείς επιφάνειες, αλαμπής (γαιώδεις υφές)
Γραμμή κόνεως	Λευκή ταχέως μετατρεπόμενη σε μπλε ή καστανό
Πλεοχρωισμός	Χ=μπλε, σκούρο μπλε, Υ=ανοικτό κιτρινοπράσινο Ζ=κιτρινοπράσινο, ελαιοπράσινο
Διαφάνεια	Διαφανής έως ημιδιαφανής

Εμφάνιση, παραγενέσεις

Αποτελεί δευτερογενές ορυκτό που σχηματίζεται στις ζώνες οξείδωσης μεταλλικών αποθέσεων και σε γρανιτικούς πηγματίτες. Συχνά αντικαθιστά το οργανικό υλικό σε απολιθούμενα οστά ή όστρακα. Απαντάται, επίσης, σε λιμναία ιζήματα και σπανιότερα εντός σπηλαίων.

Σχηματίζει ομάδα ορυκτών (ομάδα βιβιανίτη), η οποία περιλαμβάνει τα ορυκτά:

• Ανναβεργίτης (Annabergite)
• Αρουπίτης (Arupite)
• Μπαρασίτης ή Μπαρισίτης (Barićite)
• Ερυθρίτης (Erythrite)
• Χερνεσίτης (Hörnesite)
• Κετιγκίτης (Köttigite)
• Βιβιανίτης

Ορυκτά με τα οποία σχετίζεται είναι ο σιδηροπυρίτης, ο πυρροτίτης, ο μεταβιβιανίτης, ο σιδηρίτης, ο σφαλερίτης και ο χαλαζίας.

Ο βιβιανίτης είναι πολύ φωτοευαίσθητο ορυκτό. Ο σίδηρος στην αρχική του σύσταση είναι δισθενής (Fe⁺²), με την επίδραση, όμως, φωτεινής ακτινοβολίας μετατρέπεται σε τρισθενή (Fe⁺³), με αποτέλεσμα την αλλοίωση του χρώματος του ορυκτού (βλ. σχετική βιβλιογραφία). Για το λόγο αυτό οι συλλέκτες ορυκτών (από τους οποίους είναι περιζήτητος, ιδιαίτερα στις διαφανείς μορφές του) οφείλουν να τον διατηρούν σε αδιαφανείς θήκες, καθώς η επί μακρόν έκθεσή του σε φως οδηγεί στην αμαύρωση και την απώλεια της διαφάνειάς του.

Ανευρίσκεται σε πολλές περιοχές της Γης. Σημαντικές είναι οι εμφανίσεις του στη Ρωσία (περιοχές Μόσχας, χερσονήσου Κόλα και χερσονήσου Ταμάν), στην Ουκρανία (περιοχή Κερτς, Κριμαία), στη Σλοβακία, στην Ιταλία, (αρκετές περιοχές), στο Μεξικό, στη Βολιβία, στη Βραζιλία, στο Καμερούν και στην Ιαπωνία. Υπάρχει, επίσης, σχεδόν σε όλες τις Πολιτείες των ΗΠΑ με αξιοσημείωτες εμφανίσεις στο Αϊντάχο, τη Γιούτα και το Κολοράντο.

Δεν έχει αναφερθεί ύπαρξή του στην Ελλάδα.

Πηγές

• Handbook of Mineralogy
• Mindat.org
• Galleries.com
• Webmineral.com

Δείτε επίσης

• Κατάλογος ορυκτών

Βιβλιογραφία

• James Dwight Dana, Manual of Mineralogy and Lithology, Containing the Elements of the Science of Minerals and Rocks, READ BOOKS, 2008 ISBN 1443742244
• Alfredo Petrov, A Scientific Study of the Absorption of Evil by Vivianite
• Frederick H. Pough, Roger Tory Peterson, Jeffrey (PHT) Scovil, A Field Guide to Rocks and Minerals, Houghton Mifflin Harcourt, 1988 ISBN 039591096X
• Walter Schumann, R. Bradshaw, K. A. G. Mills, Handbook of Rocks, Minerals and Gemstones, Houghton Mifflin Harcourt, 1993 ISBN 0395511372