Αρδέννες (νομός)

Αρδέννες
; Σημαία	; Έμβλημα
	; Σφραγίδα
	;
Διοίκηση
Χώρα	Γαλλία
Περιοχή	Γκραντ Εστ
Δημιουργία νομού	4 Μαρτίου 1790
Πρωτεύουσα	Σαρλβίλ-Μεζιέρ
Υπονομαρχία	Ρετέλ; Σεντάν; Βουζιέ
Πρόεδρος του Γενικού Συμβουλίου	Νοέλ Μπουρζουά (LR)
Νομάρχης	Ζαν-Σεμπαστιάν Λαμοντάνι
Κωδικός νομού	08
ISO 3166-2	FR-08
Κωδικός NUTS	FR211
Δημογραφία
Πληθυσμός	267.204 (1 Ιανουαρίου 2022)
Πυκνότητα	52 κάτοικοι/km²
Δεδομένα
Έκταση	5.229 km²
Ζώνη ώρας	UTC+01:00 (επίσημη ώρα); UTC+02:00 (θερινή ώρα)
Υποδιαιρέσεις
Διαμερίσματα	4
Εκλογικές περιφέρειες	3
Καντόνια	19
Διακοινοτικότητες	8
Κοινότητες	449
Ιστότοπος
	https://cd08.fr/
	Σχετικά πολυμέσα
	δεδομένα

Συντεταγμένες: 49°34′43″N 4°35′12″E / 49.57861°N 4.58667°E / 49.57861; 4.58667

Οι Αρδέννες (γαλλικά: Ardennes) είναι γαλλικός νομός που βρίσκεται στη διοικητική περιοχή Γκραντ Εστ, στα βορειοανατολικά της Γαλλίας, στα σύνορα με το Βέλγιο. Ο νομός οφείλει το όνομά του στην περιοχή και τα δάση των Αρδεννών.

Πρωτεύουσα του νομού είναι η Σαρλβίλ-Μεζιέρ που μαζί με το Σεντάν είναι τα δύο κύρια αστικά κέντρα.

Το Εθνικό Ινστιτούτο Στατιστικής και Οικονομικών Μελετών (INSEE) και το Ταχυδρομείο του αποδίδουν τον κωδικό 08.

Οι κάτοικοι του νομού αναφέρονται ως Αρντενναί (ζ).^[3]

Από το 1960 έως το 2015, ο νομός ήταν μέρος της διοικητικής περιοχής Καμπανία-Αρδέννες, η οποία μαζί με τις πρώην περιοχές Λωρραίνη και Αλσατία από την 1 Ιανουαρίου 2016 συγκροτούν τη νέα περιοχή Γκραντ Εστ, ως αποτέλεσμα του νόμου σχετικά με την τροποποίηση των περιοχών που ψηφίστηκε το 2014.

Τοπωνυμία

Το τοπωνύμιο Αρδέννες προέρχεται από τους κελτικούς όρους ar, το οποίο σημαίνει το και den που σημαίνει Σκοτεινό. Ο όρος Αρντέν σήμαινε το δάσος, σκοτεινό ή πυκνό. Οι Ρωμαίοι ονόμαζαν την περιοχή Αρντουέννα (Arduenna). Αργότερα, κατά τον 6ο αιώνα το όνομα μετατράπηκε σε Αρντέννα.^[4]

Γεωγραφικά στοιχεία

Η κοιλάδα του ποταμού Μεζ στην κοινότητα Ρεβέν στα βόρεια του νομού

Θέση του νομού Αρδέννες στην περιοχή Γκραντ-Εστ

Ο νομός Αρδέννες είναι τμήμα της διοικητικής περιοχής Γκραντ-Εστ. Έχει έκταση 5.229 τετραγωνικά χιλιόμετρα και είναι ο μικρότερος από τους 4 νομούς που αποτελούσαν την πρώην περιοχή Καμπανία-Αρδέννες. Διοικητικά αποτελείται από 4 διαμερίσματα και περιλαμβάνει 449 κοινότητες. Ο πληθυσμός του νομού είναι 275.371 κάτοικοι (στην απογραφή του 2016).

Συνορεύει με τους γαλλικούς νομούς Αιν προς τα δυτικά, Μαρν προς τα νότια, Μεζ στα ανατολικά. Προς τα βόρεια συνορεύει με τη Βαλλωνική Περιοχή του Βελγίου, συγκεκριμένα από τα ανατολικά προς τα δυτικά: το Λουξεμβούργο (Βελγική επαρχία), την επαρχία Ναμύρ και την επαρχία του Αινώ.

Το βόρειο τμήμα του νομού διασχίζεται από την κοιλάδα του ποταμού Μεζ (Μεύσης) και τον ποταμό Σιέρ. Στην περιοχή αυτή του νομού συγκεντρώνεται η πλειοψηφία του πληθυσμού και των δραστηριοτήτων. Πρωτεύουσα του νομού είναι η Σαρλβίλ-Μεζιέρ που μαζί με το Σεντάν είναι τα δύο κύρια αστικά κέντρα, καθώς και ένα σύνολο μικρών πόλεων στα βόρεια του τμήματος (Πουάντ ντε Ζιβέ).

Ο νομός υπάγεται στην Ακαδημία της Ρενς και στη δικαιοδοσία του Εφετείου της Ρενς.

Ο νομός οφείλει το όνομά του σε μια τεράστια φυσική περιοχή, τις Αρδέννες, ένα οροπέδιο που τέμνεται βαθιά από τον ποταμό Μεζ και τους πολλούς παραποτάμους του. Οι Αρδέννες εκτείνονται στη Βαλλωνική Περιοχή του νότιου Βελγίου καθώς και στο Λουξεμβούργο έως τη Γερμανία (Άιφελ) και το βόρειο τμήμα του γειτονικού νομού Μεζ.

Σ' αυτό το τμήμα του ορεινού όγκου των Αρδεννών ρέει ο ποταμός Μεζ σε μια γραφική κοιλάδα. Διασχίζει το βόρειο τμήμα του νομού των Αρδεννών, και διαρρέει τις κοινότητες Σεντάν, Σαρλβίλ-Μεζιέρ και Ζιβέ. Έχει πολλούς παραπόταμους, οι κυριότεροι στο νομό είναι οι Σεμουά και Σιέρ.

Στα νότια του νομού όπου ρέει ο ποταμός Αιν βρίσκεται η μεγάλη πεδιάδα της Καμπανίας, που εκτείνεται στα νοτιοδυτικά στη σιτηροπαραγωγική περιοχή Πορσιάν, στα δυτικά στην περιοχή Τριεράς και προς τα ανατολικά στην Αργκόν.

Χάρτης του νομού.^[5]

Τοπία του νομού Αρδεννών
Χαρακτηριστικό τοπίο της Καμπανίας, στα νότια του νομού
Η κοιλάδα του Μεύση στο Ζιβέ, στα βορρά του νομού.
Φάρμα στα νοτιοδυτικά του νομού

Ιστορία

Η δημιουργία του νομού

Ο νομός Αρδέννες είναι ένας από τους αρχικά 83 νομούς (πλέον 101) που δημιουργήθηκαν κατά τη διάρκεια της Γαλλικής Επανάστασης στις 4 Μαρτίου 1790, σύμφωνα με το νόμο της 22ας Δεκεμβρίου 1789, με την κατάργηση των παλαιών επαρχιών. Δημιουργήθηκε από μέρος των πρώην επαρχιών Καμπανίας και Αργκόν, αρκετά πριγκιπάτα συμπεριλαμβανομένων εκείνων των Αρς και Σεντάν, κομητείες όπως η Ρετέλ και διάφορες περιοχές που επέστρεψαν στη Γαλλία από τις πρώην Ισπανικές Κάτω Χώρες τον 18ο αιώνα. Το 1793 τα σύνορα του νομού αυξήθηκαν λίγο με την προσθήκη γειτονικών περιοχών.

Από το 1960 έως το 2015, ο νομός ήταν μέρος της διοικητικής περιοχής Καμπανία-Αρδέννες, η οποία μαζί με τις πρώην περιοχές Λωρραίνη και Αλσατία από την 1 Ιανουαρίου 2016 συγκροτούν τη νέα περιοχή Γκραντ Εστ, ως αποτέλεσμα του νόμου σχετικά με την τροποποίηση των περιοχών που ψηφίστηκε το 2014.

Σύγχρονη ιστορία

Μετά την ήττα της Γαλλίας στη Μάχη του Βατερλώ στις 18 Ιουνίου 1815, η δεύτερη Συνθήκη του Παρισιού αφαίρεσε έδαφος από τις Αρδέννες που προσαρτήθηκε στις Κάτω Χώρες: Δουκάτο του Μπουγιόν, Κουβέν, Μαρίενμπουργκ, Φανιόλ και Φιλιπβίλ. Επιπλέον, ο νομός κατελήφθη από πρωσικά στρατεύματα από τον Ιούνιο του 1815 μέχρι τον Νοέμβριο του 1818.

Στις 2 Σεπτεμβρίου 1870 ο αυτοκράτορας της Γαλλίας Ναπολέων Γ΄ με 100.000 στρατιώτες αιχμαλωτίστηκαν κατά τη μάχη του Σεντάν, μάχη της Γαλλίας εναντίον των στρατευμάτων των πρωσικών κρατών, ένα συνασπισμό που διοικούνταν από τον Χέλμουτ φον Μόλτκε. Ο βασιλιάς της Πρωσίας Γουλιέλμος Α΄, μελλοντικός αυτοκράτορας της Γερμανικής Αυτοκρατορίας και ο Όττο φον Μπίσμαρκ παρακολούθησαν τη μάχη από τους λόφους πάνω από το Σεντάν. Η ήττα σήμανε το τέλος της Δεύτερης Αυτοκρατορίας και συγχρόνως τη γέννηση της Τρίτης Δημοκρατίας της Γαλλίας στις 4 Σεπτεμβρίου 1870.^[6]

Το δάσος της Αργκόν, Οκτώβριος 1915

Κατά τη διάρκεια των δύο παγκόσμιων πολέμων για στρατηγικούς λόγους, η περιοχή έγινε κάθε φορά το πέρασμα για τους εισερχόμενους στρατούς λόγω του στενού πλάτους του ποταμού Μεζ (Μεύσης) και της βαθιάς κοιλάδας του. Η ηγεσία του γαλλικού στρατού πίστευε ότι η περιοχή ήταν απόρθητη λόγω του εδάφους και των πυκνών δασών που υπάρχουν στο βόρειο τμήμα του νομού και έτσι παραμελήθηκε η οχύρωση της περιοχής. Κατά τη διάρκεια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου η μάχη των Αρδεννών (1914) διεξήχθη στο νομό και η Σαρλβίλ-Μεζιέρ έγινε έδρα του Γερμανού πρίγκιπα Γουλιέλμου.

Στο Βουζιέ και σε άλλα μέρη η Τσεχοσλοβακική Λεγεώνα πολέμησε υπό τον Τόμας Μάζαρικ, που αργότερα έγινε ο πρώτος πρόεδρος της Πρώτης Τσεχοσλοβακικής Δημοκρατίας. Κοντά στην ίδια πόλη σκοτώθηκε ο Ρολάν Γκαρός στις 5 Οκτωβρίου 1918 όταν το αεροπλάνο του καταρρίφθηκε από γερμανικά πυρά.

Ήταν ο μόνος γαλλικός νομός που κατελήφθη πλήρως κατά τη διάρκεια του Α' Παγκοσμίου πολέμου, εκτός από τη βόρεια Λωρραίνη (νομός Μοζέλ) και την Αλσατία, περιοχές που είχαν προσαρτηθεί στη Γερμανία από το 1871, μετά τον ατυχή για τη Γαλλία Γαλλοπρωσικό πόλεμο.

Κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, η κύρια προσπάθεια του γερμανικού στρατού επικεντρώθηκε και πάλι σ'αυτή την περιοχή και οι γερμανικές θωρακισμένες μονάδες εισέβαλαν από τις Αρδέννες βάσει του «Κίτρινου Σχεδίου» του στρατηγού Έριχ φον Μάνσταϊν.

Σε αυτό το νομό έληγε η οχυρωματική γραμμή Μαζινό: το τελευταίο οχυρό της γραμμής βρισκόταν περίπου 5 χιλιόμετρα από το Καρινιάν. Ο γαλλικός στρατός δεν θέλησε να συνεχίσει την αμυντική γραμμή κατά μήκος των συνόρων με το Βέλγιο, μια ουδέτερη και φιλική χώρα. Επιπλέον, πίστευαν ότι τα πυκνά δάση των Αρδεννών θα σταματήσουν το γερμανικό στρατό.

Μετά την ανακωχή του 1940, ο νομός Αρδεννών χαρακτηρίστηκε ως «απαγορευμένη ζώνη» (στην πραγματικότητα γερμανική περιοχή) σε όλη τη διάρκεια της ναζιστικής κατοχής.

Το 1944 στην περιοχή διεξήχθη η μάχη των Αρδεννών η τελευταία μεγάλης κλίμακας επίθεση του Γ΄ Ράιχ στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, μεταξύ 16 Δεκεμβρίου 1944 και 25 Ιανουαρίου 1945,η αρχή του τέλους της χιτλερικής Γερμανίας.

Διοικητική διαίρεση

Τα διοικητικά διαμερίσματα του νομού Αρδέννες

Ο νομός Αρδέννες χωρίζεται σε 4 διοικητικά διαμερίσματα, 19 καντόνια και 449 κοινότητες:

Διαμέρισμα	Καντόνια	Κοινότητες	Πληθυσμός Απογραφή 2016	Έκταση χμ²	Πυκνότητα Κάτ./χμ²	Κωδ. INSEE
Σαρλβίλ-Μεζιέρ	11	157	158.005	1.825,72	87	081
Ρετέλ	3	101	37.384	1.199,72	31	082
Σεντάν	5	73	58.136	792,24	73	083
Βουζιέ	2	118	21.846	1.412,18	15	084
Σύνολο νομού	19	449	275.371	5.229,86	53	08

Πόλεις

Χάρτης της περιοχής Γκραντ-Εστ με τις κυριότερες πόλεις. Ο νομός Αρδέννες στο βορρά

Οι κυριότερες πόλεις του νομού:

Πόλη	Πληθυσμός (2016)	Διαμέρισμα
Σαρλβίλ-Μεζιέρ	46.682	Σαρλβίλ-Μεζιέρ
Σεντάν	16.846	Σεντάν
Ρετέλ	7.662	Ρετέλ
Ζιβέ	6.755	Σαρλβίλ-Μεζιέρ
Ρεβέν	6.433	Σαρλβίλ-Μεζιέρ
Νουζονβίλ	5.887	Σαρλβίλ-Μεζιέρ
Μπονί-συρ-Μεζ	5.169	Σαρλβίλ-Μεζιέρ

Οικονομία

Η μεταλλουργία ήταν πάντα παρούσα στην κοιλάδα του Μεζ και του Σεμουά από την εποχή των Γαλατών έως τη δημιουργία του πρώτου εργοστασίου όπλων που δημιουργήθηκε στη Γαλλία το 1675 στη Σαρλβίλ. Η γεωγραφική θέση του νομού μεταξύ του Βορρά που του εξασφάλιζε τον άνθρακα για να αντικαταστήσει το ξύλο και της Ανατολής, από την οποία προμηθεύονταν μεταλλεύματα μέσω της σιδηροδρομικής γραμμή Καλαί-Βασιλεία, ήταν ευνοϊκή γι 'αυτόν.

Η οικονομία του νομού, βασιζόμενη παλαιότερα στη γεωργία (δασική εκμετάλλευση και κτηνοτροφία κυρίως και λιγότερο καλλιέργειες), έχει εδραιωθεί για περισσότερο από έναν αιώνα έως σήμερα στη βιομηχανία και στον τριτογενή τομέα, αν και το τμήμα του ενεργού πληθυσμού των Αρδεννών που εργάζονται στον τομέα αυτό είναι χαμηλότερο από τον εθνικό μέσο όρο της Γαλλίας. Στις αρχές του 19ου αιώνα, η περιοχή ήταν η πρώτη στη Γαλλία στις μεταλλουργικές εργασίες, χάρη στο κάρβουνο. Ποτέ δεν υπήρχε άνθρακας (μόνο ο σχιστόλιθος ήταν εκμεταλλεύσιμος) αλλά η μεταλλουργική βιομηχανία αναπτύχθηκε και ο σιδηρόδρομος επιτάχυνε την εκβιομηχάνιση στο τέλος του 19ου αιώνα κυρίως στις κοινότητες Σαρλβίλ, Σεντάν και Ρεβέν.

Μεταλλουργία γύρω στο 1900
Παλιά χαλυβουργία
Διαδικασία εξαγωγής μετάλλων
Άνοιγμα υψικαμίνου χάλυβα

Η κρίση της δεκαετίας του 1970 και της δεκαετίας του '80 προκάλεσε την πτώση της μεταλλουργικής δραστηριότητας στο νομό. Υπάρχουν ακόμη εταιρείες για τη σιδηροδρομική βιομηχανία (π.χ. TGV) ή για την αυτοκινητοβιομηχανία (Hanon Systems, GMC, PSA, Mercedes, μεταξύ άλλων), η Hermès μετακόμισε πρόσφατα στο Μπονί, η εταιρεία PSA εγκαταστάθηκε στην περιοχή. Σημειώνουμε την παρουσία πυρηνικού σταθμού, του πυρηνικού εργοστασίου Chooz, που υποστηρίζει ορισμένους αντιδραστήρες, οι οποίοι αρχικά ήταν οι πρώτοι αντιδραστήρες πεπιεσμένου ύδατος (PWR) της Γαλλίας. Η γεωργία έχει αυξηθεί σημαντικά με βιομηχανικές τεχνικές (σιτάρι, καλαμπόκι, ζαχαρότευτλα). Κατά τη δεκαετία του 2000, η ένωση ALE08 συνέβαλε να αναπτυχθούν στο νομό πολλές εγκαταστάσεις Αναερόβιας πέψης που συνδέονται με αγροκτήματα πολυκαλλιέργειας και την κτηνοτροφία.^[7]

Κάθε χρόνο, το Σεπτέμβριο, η Έκθεση του Σεντάν είναι μια μεγάλη εμπορική εκδήλωση (2η στην περιοχή) που προσελκύει περίπου 250.000 άτομα κάθε χρόνο.

Για την ανάπτυξη της τοπικής οικονομίας, το Εμπορικό επιμελητήριο των Αρδεννών έχει δημιουργήσει μία δικτυακή πύλη, την «Αγορά των Αρδεννών (Achat Ardennes), για την προώθηση του τοπικού εμπορίου. Εκεί παρουσιάζονται όλοι οι έμποροι των Αρδεννών, τα προϊόντα και οι υπηρεσίες τους.^[8]

Εκδηλώσεις-φεστιβάλ

Μεσαιωνικό φεστιβάλ στο Σεντάν

Μουσείο μαριονέτας στη Σαρλβίλ-Μεζιέρ

Στις Αρδέννες διοργανώνονται κάθε χρόνο πολλές εκδηλώσεις και φεστιβάλ, τα κυριότερα είναι:

Για περισσότερα από 40 χρόνια (η πρώτη φορά το 1961), διοργανώνεται στη Σαρλβίλ-Μεζιέρ το Παγκόσμιο Φεστιβάλ Κουκλοθέατρου (τώρα κάθε τρία χρόνια) με μεγάλη προσέλευση κοινού, στο φεστιβάλ του 2009 υπήρχαν περισσότεροι από 200.000 θεατές. Στην ίδια πόλη υπάρχει μουσείο μαριονέτας και μία σχολή: το Διεθνές Ινστιτούτο Κουκλοθεάτρου.

Το φεστιβάλ ροκ μουσικής Cabaret Vert είχε πάνω από 50.000 φεστιβάλ-επισκέπτες στο έβδομο φεστιβάλ το 2011 και αυτό γίνεται κάθε χρόνο στη Σαρλβίλ-Μεζιέρ καθιστώντας το 7ο μεγαλύτερο φεστιβάλ στη Γαλλία.^[9]

Το φεστιβάλ Les Ailleurs poétiques οργανώνει εκδηλώσεις τον Οκτώβριο σε ορισμένες κοινότητες στις Αρδέννες.

Στο Σεντάν πραγματοποιείται μεσαιωνικό φεστιβάλ κάθε χρόνο γύρω από το κάστρο του Σεντάν, που είναι το μεγαλύτερο κάστρο στην Ευρώπη. Πρόκειται για ένα γεγονός που συγκεντρώνει περισσότερους από 30.000 θεατές.^[10]

Στο Ρετέλ διοργανώνονται τα περίφημα φεστιβάλ της Αγίας Άννας που διοργανώνονται εδώ και 200 χρόνια.

Στο Μπονί-συρ-Μεζ υπάρχει το Παραδοσιακό φεστιβάλ Αιμόν που συγκεντρώνει περίπου 10.000 άτομα.

Αξιοθέατα-Τουρισμός

Το φρούριο του Σαρλεμόν στο Ζιβέ

Στο νομό Αρδέννες υπάρχουν πολλά αξιοθέατα που προσελκύουν πολλούς επισκέπτες κάθε χρόνο, όπως το κάστρο του Σεντάν (το πιο πολυσύχναστο αξιοθέατο στις Αρδέννες, με 60.000 επισκέπτες ανά έτος), ο οχυρωμένος χώρος του Σαρλεμόν στο Ζιβέ, το φρούριο του Ροκρουά κ.ά. Υπάρχουν επίσης πολλές οχυρωμένες εκκλησίες και μεσαιωνικές τοποθεσίες.^[11]

Ο πολιτιστικός τουρισμός εκδηλώνεται με πολλά μουσικά φεστιβάλ (το Cabaret Vert, το φεστιβάλ Douzy'k, το φεστιβάλ λαϊκής παράδοσης Αιμόν), όπως επίσης με μουσεία (όπως το Μουσείο των Αρδεννών) και κάστρα και με αυξανόμενο ενδιαφέρον για τη βιομηχανική κληρονομιά.

Το δάσος των Αρδεννών είναι πολύ δημοφιλής προορισμός, με τον «Πράσινο δρόμο», έναν ποδηλατόδρομο 21 χιλιομέτρων ^[12] κατά μήκος της κοιλάδας του ποταμού Μεζ,να συγκεντρώνει πολλούς επισκέπτες (πράσινος τουρισμός). Η δημιουργία του Φυσικού Περιφερειακού Πάρκου των Αρδεννών το 2011 συνεχίσει να αυξάνει αυτόν τον τύπο τουρισμού.