Αποπραγματοποίηση

Η αποπραγματοποίηση είναι η παραμόρφωση της αντίληψης του εξωτερικού κόσμου έτσι ώστε να φαίνεται περίεργος ή μη πραγματικός. Άλλα συμπτώματα περιλαμβάνουν την αίσθηση ότι από το περιβάλλον κάποιου λείπει ο αυθορμητισμός, τα συναισθήματα και το βάθος^[1]. Είναι ένα ψυχοδιασπαστικό σύμπτωμα πολλών καταστάσεων, όπως ψυχιατρικών και νευρολογικών διαταραχών. Επίσης είναι παρενέργεια πολλών φαρμάκων, μπορεί όμως να προκληθεί και από έλλειψη ύπνου ή και από άγχος.

Η αποπροσωποποίηση είναι μια εμπειρία στην οποία κάποιος νιώθει ότι ο εαυτός του δεν είναι πραγματικός, ενώ στην αποπραγματοποίηση κάποιος νιώθει ότι ο εξωτερικός κόσμος δεν είναι αληθινός. Αν και υποστηρίζεται ότι οι δύο διαταραχές είναι ίδιες, ωστόσο υπάρχουν αποδείξεις που δείχνουν ότι στην κάθε διαταραχή υπάρχει διαφορετικός νευροβιολογικός μηχανισμός.

Περιγραφή

Η αποκόλληση της αποπραγματοποίησης μπορεί να περιγραφεί από αυτούς που βιώνουν την κατάσταση ως μια άυλη ουσία η οποία τους διαχωρίζει από τον εξωτερικό κόσμο, σαν μια ομίχλη, ένα τζάμι ή ένα πέπλο. Αυτοί που πάσχουν από αυτή την διαταραχή μπορεί να παραπονεθούν επίσης πως ό,τι βλέπουν έχει έλλειψη ζωηράδας και συναισθηματικού χρωματισμού. Η συναισθηματική αντίδραση στην αναγνώριση αγαπημένων προσώπων μπορεί να μειωθεί σημαντικά. Αισθήματα προμνησίας (déjà vu) είναι συχνά. Μέρη γνωστά στο άτομο μπορεί να δίνουν την εντύπωση ότι τα βλέπει για πρώτη φορά, ή μπορεί να φαίνονται περίεργα και εξωπραγματικά, και να δίνεται σημασία σε λεπτομέρειες του περιβάλλοντος που κανονικά θα περνούσαν απαρατήρητες. Τέτοιες αντιληπτικές ανωμαλίες μπορεί να επεκταθούν και σε άλλες αισθήσεις όπως στη γεύση, στην ακοή και στην όσφρηση.

Ακόμα ένα σύμπτωμα αυτής της κατάστασης είναι η συχνή ανησυχία ή οι περίεργες σκέψεις από τις οποίες δεν μπορεί να απαλλαγεί κάποιος. Η αποπραγματοποίηση προκαλείται σταδιακά μαζί με το αυξημένο άγχος αλλά συνειδητοποιείται ως διαφορετική και μη κανονική αντίληψη του περιβάλλοντος ξαφνικά, συνήθως μετά από μια κρίση πανικού, και είναι συχνά δύσκολο ή και αδύνατο να αγνοηθεί μέχρι να λάβει ο πάσχων κάποια θεραπεία. Οι πάσχοντες μπορεί να βιώνουν μεγάλη ανησυχία ως προς το αίτιο της αποπραγματοποίησης. Είναι συχνά δύσκολο να δεχτούν ότι ένα τόσο ενοχλητικό και περίεργο σύμπτωμα προκαλείται από το άγχος, και αυτός που το βιώνει μπορεί συχνά να πιστεύει πως έχει προκληθεί από κάποια πολύ πιο σοβαρή ψυχιατρική ή οργανική πάθηση, κάτι που μπορεί να αυξήσει το άγχος και να χειροτερέψει τη διαταραχή.

Τα άτομα που αισθάνονται την αποστασιοποίηση από τα εξωτερικά γεγονότα, συνήθως βιώνουν μια σύγκρουση-διχασμό ανάμεσα στα εσωτερικά τους συναισθήματα για το ''έξω''.

Αυτός ο συναισθηματικός διχασμός συναντάται σε άτομα που θέλοντας να αντιπαρατεθούν ίσως σε μια ομοιογενή συμπεριφορά των μαζών δίχως ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και αυθεντικότητα, αδυνατούν να βρούν τρόπους προσωπικής διαφοροποίησής τους από την ''κουλτούρα'' της μάζας, να διαχειριστούν την αίσθηση της διαφορετικότητάς τους και τη συγκρουσιακή αίσθηση που αυτή συνεπάγεται. Η αδυναμία αντιμετώπισης προυποθέτει προσωπική και εξατομικευμένη αναγνώριση των τρόπων και πράξεων που θα οδηγήσουν στο να τοποθετηθεί το άτομο συναισθηματικά στον κοινωνικό ιστό. Οι τρόποι αντιμετώπισης προυποθέτουν εσωτερική ενδοσκόπηση των λόγων και αιτιών που αισθάνεται έτσι καθώς και η ενδεχόμενη ανάλυσή τους από το ίδιο το άτομο, έως ότου δημιουργηθεί μια καθαρή εικόνα αιτίου (π.χ. πρότυπα ομορφιάς, fitness lifestyle) και αποτελέσματος (αίσθηση χάους, μοναξιάς, αποπροσανατολισμού και ομιχλώδης παρατήρησης της πραγματικότητας).

Αίτια

Η αποπραγματοποίηση μπορεί να ακολουθεί μερικές νευρολογικές διαταραχές σαν την επιληψία, την ημικρανία και κάποιον τραυματισμό, ψυχικο η φυσικο^[2].

Η κάνναβη, τα παραισθησιογόνα, τα αντικαταθλιπτικά και η νικοτίνη μπορεί να προκαλέσουν αισθήματα που μοιάζουν με την αποπραγματοποίηση, ειδικά όταν λαμβάνονται σε μεγάλες ποσότητες. Η αποπραγματοποίηση μπορεί επίσης να εμφανιστεί ως σύμπτωμα στέρησης μετά από την απότομη διακοπή της χρήσης του αλκοόλ ή των βεζοδιαζεπινών.

Η αποπραγματοποίηση μπορεί να είναι σύμπτωμα μερικών σοβαρών υπνικών διαταραχών ή ψυχικών διαταραχών όπως αποπροσωποποίηση, διπολική διαταραχή, σχιζοφρένεια ή και κάποιων αγχωτικών διαταραχών.

Αναφορές

↑ American Psychiatric Association (2004) Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders DSM-IV-TR (Text Revision). American Psychiatric Association. ISBN 0-89042-024-6.
↑ Lambert MV, Sierra M, Phillips ML, David AS (2002). «The spectrum of organic depersonalization: a review plus four new cases». The Journal of neuropsychiatry and clinical neurosciences 14 (2): 141–54. PMID 11983788. https://archive.org/details/sim_journal-of-neuropsychiatry-and-clinical-neurosciences_spring-2002_14_2/page/141.

Δείτε επίσης

Αποπροσωποποίηση

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Λεξιλογικός ορισμός του αποπραγματοποίηση στο Βικιλεξικό

[DSM-IV-TR-1] American Psychiatric Association (2004) Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders DSM-IV-TR (Text Revision). American Psychiatric Association. ISBN 0-89042-024-6.

[pmid11983788-2] Lambert MV, Sierra M, Phillips ML, David AS (2002). «The spectrum of organic depersonalization: a review plus four new cases». The Journal of neuropsychiatry and clinical neurosciences 14 (2): 141–54. PMID 11983788. https://archive.org/details/sim_journal-of-neuropsychiatry-and-clinical-neurosciences_spring-2002_14_2/page/141.

[1]

[2]