Αποκρυφισμός

Ο αποκρυφισμός είναι ένα συστηματικό σώμα γνώσης αποτελούμενο από θεωρία, πρακτική και τελετουργικές συνταγές, στηριζόμενο συνήθως σε ιεραρχικά μεταφυσικά συστήματα τα οποία προβλέπουν κάποια άυλη, πνευματική σφαίρα ύπαρξης και υπεραισθητές δυνάμεις. Στις εν λόγω πρακτικές συγκαταλέγονται η μαγγανεία, η μαγεία και η αλχημεία, συνήθως με στόχο τη χειραγώγηση των υπεραισθητών αυτών δυνάμεων. Ο αποκρυφισμός συνίσταται όχι σε μία ενιαία κοσμοαντίληψη μα σε ένα πλέγμα σχετιζόμενων θεωριών και πρακτικών, οι οποίες μπορούν να αναχθούν στη μεσογειακή θρησκευτική παράδοση της ελληνιστικής και της ρωμαϊκής εποχής, καθώς και της ύστερης Αρχαιότητας.

Σύμφωνα με τον Nicholas Goodrick-Clarke ο αποκρυφισμός (από τον λατινικό όρο οccult ή occultus, που σημαίνει το κρυμμένο, το μυστικό) προσδιορίζει τον δυτικό εσωτερισμό και αφορά μια επεξεργασμένη, μακραίωνη διανοητική και πρακτική παράδοση όπου συγχωνεύθηκαν στοιχεία του γνωστικισμού, του ερμητισμού, του νεοπλατωνισμού και της Καμπάλα. Ο αποκρυφισμός συνδυάζει τη συστηματικότητα μιας συμπαγούς μεταφυσικής θεώρησης, την επιστημονική αναζήτηση της γνώσης (χωρίς όμως την αξιοποίηση της επιστημονικής μεθόδου) και μία προσπάθεια ελέγχου της φύσης η οποία ανάγεται στον σαμανισμό, ενώ διαθέτει και θρησκευτικά χαρακτηριστικά παρεχόμενα κυρίως από τη μυστικιστική διάσταση των θρησκειών.

Θρησκευτικοί κύκλοι χρησιμοποιούν τον όρο ευρύτερα, αναφερόμενοι σε κάθε θρησκευτικού τύπου αναζήτηση εκτός των αποδεκτών ορίων των οργανωμένων θρησκειών. Κατά τον Μεσαίωνα, η ποινή για όποιον ασκούσε αποκρυφιστικές πρακτικές ήταν ο θάνατος σε δημόσια θέα, συνήθως πάνω στην πυρά ή αργός θάνατος σύμφωνα με την απόφαση της Ιεράς Εξέτασης. Ωστόσο, ο αποκρυφισμός αναβίωσε σε ευρωπαϊκούς κύκλους διανοούμενων κατά την Αναγέννηση, μέσω του αναγεννησιακού νεοπλατωνισμού και ερμητισμού και με θρυλούμενες ομάδες όπως οι Ροδόσταυροι. Παρόμοια αναβίωση συνέβη κατά τον 19ο αιώνα, στο πλαίσιο της συγκρότησης μίας αντιθετικιστικής και αντινεωτερικής τάσης μεταξύ των συντηρητικών ομάδων του δυτικού πληθυσμού (κυρίως από τις ανώτερες κοινωνικές τάξεις).

Τα αποκρυφιστικά κείμενα δεν πρέπει να συγχέονται με τα απόκρυφα, θρησκευτικούς τόμους οι οποίοι δεν συγκαταλέχθηκαν τελικά στον Κανόνα κάποιας οργανωμένης, επίσημης θρησκείας (π.χ. απόκρυφα Ευαγγέλια στον χριστιανισμό). Παραδείγματα αρχαίων αποκρυφιστικών κειμένων τα οποία επιβιώνουν στις μέρες μας είναι η ερμητική φιλολογία και τα λεγόμενα γριμόρια, χειρόγραφα μάγων-ιερέων και αλχημιστών.

Η σύγχρονη επιστήμη θεωρεί τον αποκρυφισμό μυθοπλασία, τις δοξασίες του ατεκμηρίωτες και τις πρακτικές όψεις του ως ψευδοεπιστήμη.

Βιβλιογραφία

• Walker, Benjamin (1980). Encyclopedia of the Occult, the Esoteric and the Supernatural. Νew York: Stein & Day. ISBN 0-8128-6051-9. 
• Bardon, Franz (1971). Initiation into Hermetics. Wuppertal: Ruggeberg.
• Fortune, Dion (2000). The Mystical Qabala. Weiser Books. ISBN 1-57863-150-5
• Gettings, Fred, Vision of the Occult, Century Hutchinson Ltd, 1987. ISBN 0-7126-1438-9
• Martin, W., Rische, J., Rische, K., & VanGordon, K. (2008). The Kingdom of the Occult. Nashville, TN: Thomas Nelson Publishing.
• Regardie, I., Cicero, C., & Cicero, S. T. (2001). The Tree of Life: An Illustrated Study in Magic. St. Paul, Minn: Llewellyn Publications.
• Rogers, L. W. (1909). Hints to Young Students of Occultism. Albany, N.Y.: The Theosophical Book Company.
• Shepard, Leslie (editor), Encyclopedia of Occultism & Parapsychology, Detroit, Mich. : Gale Research Co., 1978
• Spence, Lewis, Encyclopedia of Occultism and Parapsychology, 1920.
• Davis, R., True to His Ways: Purity & Safety in Christian Spiritual Practice (ACW Press, Ozark AL, 2006), ISBN 1-932124-61-6.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• www.esoterism.gr Ο Εσωτερισμός στην Ελλάδα
• Journal of Thelemic Studies - the first non-partisan, academic journal investigating the occult tradition of Thelema, founded by the infamous Aleister Crowley
• University of Amsterdam Center for Study of Western Esotericism
• University of Exeter Centre for the Study of Esotericism (EXESESO)
• ESSWE European Society for the Study of Western Esotericism, with many links to associated organizations, libraries, scholars etc.
• Joseph H. Peterson, Twilit Grotto: Archives of Western Esoterica (Esoteric Archives: Occult Literature)
• Asiya, Magical Athenaeum (Collection of occult works in PDF Format)
• eLibrary of ancient books on occultism, spiritism, spiritualism, séances, development of mediumship in the Western and Oriental Traditions. Many technical advice on ITC and EVP, and practical tips concerning the development of different forms of Mediumship provided by medium Maryse Locke.
• the MYSTICA.ORG An on-line encyclopedia of the occult