Αντώνης Μόλλας
Ο Αντώνης Παπούλιας ή Μόλλας[2] (12 Ιουνίου 1871 - 29 Δεκεμβρίου 1948)[3] ήταν Έλληνας καραγκιοζοπαίκτης. Θεωρείται ο θεμελιωτής της σύγχρονης τέχνης του ελληνικού θεάτρου σκιών.[2]
| Αντώνης Μόλλας | |
|---|---|
| Γενικές πληροφορίες | |
| Γέννηση | Αντώνης Παπούλιας 1871 ή 1881[1] Αθήνα |
| Θάνατος | 29 Δεκεμβρίου 1948 ή 1949[1] Αθήνα |
| Χώρα πολιτογράφησης | Ελλάδα |
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Ομιλούμενες γλώσσες | Ελληνικά |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | Θέατρο σκιών καραγκιοζοπαίκτης |
Βιογραφικό σημείωμα
ΕπεξεργασίαΓεννήθηκε στην Αθήνα, δίπλα στο Στάδιο. Στο Μετς είχε τον μπερντέ του ο Ρουμελιώτης καραγκιοζοπαίκτης Γιάννης Ρούλιας.[4] Ο Μόλλας γνωρίστηκε μαζί του και μαθήτευσε κοντά του.[5] Είχε ως βάση του το κέντρο κυρίως της Αθήνας, και συγκεκριμένα την περιοχή του Ζαππείου, την πλατεία της Δεξαμενής και την περιοχή της Λεωφ. Αλεξάνδρας.[6] Δημιούργησε την πασίγνωστη φιγούρα του Ομορφονιού και τη λιγότερο αναγνωρίσιμη σήμερα του Πεπόνια (Χαλήλ Εφέντης).[7]
Ο Μόλλας στις παραστάσεις του χρησιμοποιούσε επταμελές μουσικό σύνολο[5] και συνεργάστηκε με σπουδαίους τραγουδιστές του Καραγκιόζη της εποχής του, όπως ο Μήτσος Κουτσούρης και ο Κώστας Καράμπαλης, ο οποίος ήταν και λαϊκός ζωγράφος και σκηνοθέτης του Καραγκιόζη.[8] Εισήγαγε σημαντικές καινοτομίες στη σκηνική παρουσίαση των έργων του, εμφανίζοντας τεχνολογικά επιτεύγματα της εποχής του, όπως φιγούρες αεροπλάνων και υποβρυχίων. Ήταν, επίσης, ο πρώτος καραγκιοζοπαίκτης που χρησιμοποίησε ηλεκτρικό ρεύμα ως πηγή φωτισμού.
Στο θεματικό, υφολογικό επίπεδο, με τον Μόλλα ο ελληνικός Καραγκιόζης μετασχηματίστηκε από καθαρά παραδοσιακό, προφορικό πολιτισμικό προϊόν σε λαϊκό θέαμα που διείσδυσε στο χώρο των μικροαστών και της «μαζικής» κουλτούρας.[9] Εκδίδοντας τις ιστορίες του Καραγκιόζη σε φυλλάδια, υποχρεώθηκε να εξευγενίσει τη γλώσσα, ενώ η αναγραφή πως απαγορευόταν «η δημοσίευσις και η παράστασις» χωρίς άδεια, που συνόδευε τα τυπωμένα κείμενα, επισφράγισε την οριστική υποχώρηση του κυρίαρχου έως τότε προφορικού στοιχείου στον Καραγκιόζη.[10]
Ο Μόλλας υπήρξε από τους πρωτεργάτες, το 1924, της ίδρυσης του «Πανελλήνιου Σωματείου Καραγκιοζοπαιχτών»,[11] του οποίου διετέλεσε πρόεδρος για πολλά χρόνια. Το ρεπερτόριό του έφτασε να περιλαμβάνει πάνω από 100 έργα.[5]
Πέθανε στις 29 Δεκεμβρίου 1948 και κηδεύτηκε την προπαραμονή της Πρωτοχρονιάς.[12]
Εργογραφία
Επεξεργασία- Α. Μόλλας, «Ο Καραγκιόζης και το θέατρον των σκιών», στο: Καΐμης, Τζούλιο (1937). Η ιστορία και η τέχνη του Καραγκιόζη (pdf). Αθήνα: Τυπογραφείο του “Κύκλου”. Ανακτήθηκε στις 18 Απριλίου 2016.
- Α. Μόλλας, «Ο Κατσαντώνης», στο: Γιώργος Ιωάννου, επιμ. (1972). Ο Καραγκιόζης. Γ΄. Αθήνα: Ερμής. (Επανέκδοση, Αθήνα: Βιβλιοπωλείο της Εστίας, 1996. ISBN 960-05-0600-0).
- Α. Μόλλας, «Η πείνα του Καραγκιόζη» (απόσπ. από το Χάνι του Μπαρμπαγιώργου, 1925), στο: «Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας (Α΄ Γυμνασίου). Βιβλίο μαθητή (εμπλουτισμένο)». Ψηφιακό Σχολείο - Διαδραστικά Σχολικά Βιβλία. Ανακτήθηκε στις 30 Μαρτίου 2016.
- Farces et facéties de Karaghiozis. Le château des fantômes (στα Γαλλικά). Εισαγωγή: Laure Pécher. Μετάφραση: Marie Gaulis. Γενεύη: Zoe. 2005. ISBN 9782881825361. Περιλαμβάνονται τα έργα του Μόλλα «Εις τον πύργον των φαντασμάτων» και «Ο γάμος του Μπαρμπα-Γιώργου», καθώς και «Ο Καραγκιόζης και οι επτά δράκοι» του Μ. Ξάνθου.
Τριάντα ιστορίες του Μόλλα κυκλοφόρησαν το 1925 σε αυτοτελή φυλλάδια, στη σειρά «Βιβλιοθήκη του Καραγκιόζη» του εκδότη Δ. Δελή.[13] Ένα έργο δημοσιεύθηκε από τον Roussel (1921) και άλλο ένα, μεταθανάτια, από την κόρη του Μόλλα-Γιοβάνου (1981).
Παραπομπές
Επεξεργασία- ↑ 1,0 1,1 1,2 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. 15039874d. Ανακτήθηκε στις 6 Ιουνίου 2024.
- ↑ 2,0 2,1 Σωτ. Σπαθάρης (2010), σελ. 172.
- ↑ Σπαθάρειο Μουσείο.
- ↑ Σωτ. Σπαθάρης (2010), σελ. 165.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 Γιοβάνος
- ↑ Ευγ. Σπαθάρης (1996), σελ. 216.
- ↑ Σωτ. Σπαθάρης (2010), σελ. 172, 201-205.
- ↑ Σωτ. Σπαθάρης (2010), σελ. 112, 172, 185.
- ↑ Ποταμιάνος (2015), σελ. 8-10.
- ↑ Πουλής (1996), σελ. 178.
- ↑ Σωτ. Σπαθάρης (2010), σελ. 168.
- ↑ "Μια απώλεια της λαϊκής τέχνης Αντώνιος Μόλλας", εφ. Έθνος, φύλλο 6ης Ιανουαρίου 1949, σελ. 3.
- ↑ «Βιβλιοθήκη του Καραγκιόζη. Αντώνιος Μόλλας». Sudoc - Abes. Ανακτήθηκε στις 10 Μαΐου 2016.
Βιβλιογραφία
Επεξεργασία- Γιοβάνος, Αντώνης. «Ο Αντώνης Μόλλας». Ο κόσμος του Καραγκιόζη. Εργαστήρι Παράθυρο. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Οκτωβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 17 Απριλίου 2016.
- Ποταμιάνος, Νίκος (2015). «Το μικροαστικό κοινό, το λαϊκό μυθιστόρημα και ο μετασχηματισμός του Καραγκιόζη στις αρχές του 20ού αιώνα». Στο: Κωνσταντίνα Γεωργιάδη, επιμ. Για μια επιστημονική προσέγγιση του Καραγκιόζη. Ηράκλειο: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης. σελίδες 151-170 [σσ.1-12]. ISBN 978-960-524-441-5. Ανακτήθηκε στις 15 Μαΐου 2016.
- Πουλής, Κωνσταντίνος (1996). «Η παρακμή της προφορικής παράδοσης στη σύγχρονη Ελλάδα: Ρεμπέτικο τραγούδι και Θέατρο Σκιών» (pdf). Δοκιμές 4 (Φθινόπωρο): σελ. 173-188. http://pandemos.panteion.gr/index.php?lang=el&op=record&type=&q=&page=0&pid=iid:8468. Ανακτήθηκε στις 2016-11-01.
- Σπαθάρης, Ευγένιος (1996). «Για τα ηρωικά έργα του ελληνικού θεάτρου σκιών» (pdf). Δοκιμές 4 (Φθινόπωρο): σελ. 205-221. http://pandemos.panteion.gr/index.php?op=record&lang=el&pid=iid:8472. Ανακτήθηκε στις 2016-11-01.
- Σπαθάρης, Σωτήρης (2010) [1960]. Απομνημονεύματα και Η τέχνη του καραγκιόζη. Αθήνα: Άγρα. σελ. 172. ISBN 978-960-325-921-3.
- Σπαθάρειο Μουσείο (25 Φεβρουαρίου 2013). «Ο Καραγκιόζης του Μόλλα». Αρχαιολογία και Τέχνη. Ανακτήθηκε στις 23 Απριλίου 2016.
Πρόσθετη βιβλιογραφία
Επεξεργασία- Roussel, Louis (1921). Karagheuz ou Un théâtre d'ombres à Athènes (pdf). A΄-Β΄. Αθήνα: Imprimerie de la cour royale A. Raftanis. Ανακτήθηκε στις 15 Μαΐου 2016. Στον πρώτο τόμο περιλαμβάνεται το έργο του Μόλλα «Λίγο απ' όλα ή Όλα τα νησιά επί σκηνής» (Τ' αρραβωνιάσματα του Καραγκιόζη), καθ' υπαγόρευσιν του ίδιου το 1918 (δίγλωσση μορφή).
- Ιερωνυμίδης, Μιχάλης (2003). Ο αθηναϊκος Καραγκιόζης του Αντώνη Μόλλα. Αθήνα: Χρήστος Δαρδανός. ISBN 9789603801351.
- Καΐμης, Τζούλιο (1990) [1935]. Καραγκιόζης, ή Η αρχαία κωμωδία στην ψυχή του θεάτρου σκιών. Αθήνα: Γαβριηλίδης. ISBN 978-0003362060.
- Μόλλα-Γιοβάνου, Αρετή (1981). Ο καραγκιοζοπαίχτης Αντώνης Μόλλας. Η κόρη του θυμάται. Αθήνα: Κέδρος. ISBN 978-0000415752. Περιλαμβάνει το έργο «Οι δώδεκα λίρες ή Το ψέμα», από υπαγόρευση του Μόλλα προς την κόρη του το 1940.
- Μόλλας, Δημήτρης (2002). Ο Καραγκιόζης μας. Ελληνικό θέατρο σκιών. Αθήνα: Σύγχρονη Εποχή. ISBN 960-224-900-5.