Αναζωογόνηση γλώσσας

Η αναζωογόνηση γλώσσας, που αναφέρεται επίσης ως αναβίωση της γλώσσας ή αναστροφή της μετατόπισης της γλώσσας, είναι μια προσπάθεια να σταματήσει ή να αντιστραφεί η παρακμή μιας γλώσσας ή να αναζωογονηθεί μια εξαφανισμένη. Στους εμπλεκόμενους μπορεί να περιλαμβάνονται ομάδες όπως γλωσσολόγοι, πολιτιστικές ή κοινοτικές ομάδες ή κυβερνήσεις. Μερικοί υποστηρίζουν ότι πρέπει να γίνεται διάκριση μεταξύ της αναζωογόνησης της γλώσσας (η επαναφορά μιας νεκρής γλώσσας χωρίς υπάρχοντες γηγενείς ομιλητές) και της αναζωογόνησης της γλώσσας (η διάσωση μιας γλώσσας "που πεθαίνει"). Έχει επισημανθεί, ότι έχει υπάρξει μόνο μια επιτυχημένη περίπτωση πλήρους αναβίωσης μίας γλώσσας, της εβραϊκής, με τη δημιουργία μίας νέας γενιάς γηγενών ομιλητών χωρίς προϋπάρχοντες γηγενείς ομιλητές ως μοντέλο.

Οι γλώσσες που στοχεύονται για γλωσσική αναζωογόνηση περιλαμβάνουν αυτές των οποίων η χρήση και η προβολή είναι πολύ περιορισμένη και γι'αυτό το λόγο απειλούνται με εξαφάνιση. Μερικές φορές, για την αναβίωση εξαφανισμένων γλωσσών μπορεί να χρησιμοποιηθούν διάφορες τακτικές αναζωογόνησης των γλωσσών. Αν και οι στόχοι της αναζωογόνησης της γλώσσας ποικίλλουν σε μεγάλο βαθμό από περίπτωση σε περίπτωση, συνήθως περιλαμβάνουν την προσπάθεια αύξησης του αριθμού των ομιλητών καθώς και της χρήσης μιας γλώσσας ή την προσπάθεια διατήρησης του τρέχοντος επιπέδου χρήσης για την προστασία της γλώσσας από εξαφάνιση ή γλωσσικό θάνατο .

Οι λόγοι για την αναζωογόνηση γλωσσών ποικίλλουν. Ο ΟΗΕ εκτιμά ότι περισσότερες από τις μισές από τις γλώσσες που ομιλούνται σήμερα έχουν λιγότερους από 10.000 ομιλητές και το ένα τέταρτο των ομιλούμενων γλωσσών έχει λιγότερους από 1.000 ομιλητές και ότι μέσα στα επόμενα εκατό χρόνια οι περισσότερες από αυτές τις γλώσσες θα εξαφανιστούν, αν δεν γίνουν κάποιες προσπάθειες για τη διατήρησή τους. Αυτοί οι αριθμοί αναφέρονται συχνά ως λόγοι για τους οποίους η αναζωογόνηση γλωσσών είναι απαραίτητη για τη διατήρηση της γλωσσικής πολυμορφίας. Όταν μια γλώσσα εκλαμβάνεται ως ένας μοναδικός «πολιτιστικός θησαυρός», ο πολιτισμός και η ταυτότητα αναφέρονται, επίσης, συχνά ως λόγοι για την αναζωογόνηση μίας γλώσσας. Μια κοινότητα βλέπει συχνά τη γλώσσα της ως ένα μοναδικό τμήμα του πολιτισμού της, η οποία τη συνδέει με τους προγόνους της ή με τη γη της, αποτελώντας ένα ουσιαστικό μέρος της ιστορίας και της αυτο-εικόνας της.

Η αναζωογόνηση μίας γλώσσας, επιπροσθέτως, συνδέεται στενά με το γλωσσολογικό πεδίο της γλωσσικής τεκμηρίωσης. Οι γλωσσολόγοι σε αυτό το πεδίο προσπαθούν να δημιουργήσουν πλήρη αρχεία γραμματικής, λεξιλογίου και γλωσσολογικών χαρακτηριστικών μίας γλώσσας. Συχνά αυτή η πρακτική μπορεί να οδηγήσει σε περισσότερη μέριμνα για την αναζωογόνηση μιας συγκεκριμένης υπό μελέτη γλώσσας. Επιπλέον, το έργο της τεκμηρίωσης αναλαμβάνεται συχνά έχοντας υπόψη τον στόχο της αναζωογόνησης.

Οι πέντε βαθμοί κινδύνου γλωσσών

Υγιής / ισχυρή

όλες οι γενιές χρησιμοποιούν γλώσσα σε διάφορες περιστάσεις

Αδύναμη / άρρωστη

ομιλείται από ηλικιωμένους, δεν χρησιμοποιείται πλήρως από τις νεότερες γενιές

Επαπειλούμενη / πεθαίνει

παραμένουν μόνο λίγοι ομιλητές (μη παιδιά), δεν χρησιμοποιείται πλέον ως μητρική γλώσσα από τα παιδιά

Νεκρή

δεν ομιλείται πλέον ως μητρική γλώσσα

Εξαφανισμένη

δεν ομιλείται πλέον και έχει ελάχιστα ή καθόλου γραπτά κείμενα

Μια άλλη κλίμακα για τον προσδιορισμό των βαθμών απειλής μίας γλώσσας χρησιμοποιείται σε ένα έγγραφο του 2003 («Γλωσσική Ζωτικότητα και Κίνδυνος») που ανέθεσε η UNESCO σε μία διεθνή ομάδα γλωσσολόγων. Οι γλωσσολόγοι δημιούργησαν μια κλίμακα με έξι βαθμούς για τη ζωτικότητα και την απειλή μίας γλώσσας, μεταξύ άλλων στόχων και προτεραιοτήτων. Πρότειναν, επίσης, εννέα παράγοντες (έξι από τους οποίους χρησιμοποιούν την κλίμακα έξι βαθμών) για τον «χαρακτηρισμό της συνολικής κατάστασης μίας γλώσσας σε κοινωνικό και γλωσσολογικό επίπεδο». Οι εννέα παράγοντες με τις αντίστοιχες κλίμακες τους είναι:

1. Διαγενεακή μετάδοση γλωσσών
   • ασφαλής: όλες οι γενιές χρησιμοποιούν τη γλώσσα
   • μη ασφαλής: ορισμένα παιδιά χρησιμοποιούν τη γλώσσα σε όλες τις περιστάσεις, όλα τα παιδιά χρησιμοποιούν τη γλώσσα σε ορισμένες περιστάσεις
   • σίγουρα απειλούμενη: λίγα παιδιά μιλούν τη γλώσσα, ομιλείται κυρίως από τη γονική γενιά και τους ηλικιωμένους
   • σοβαρά απειλούμενη: ομιλείται από παλαιότερες γενιές, δεν χρησιμοποιείται από τη γονική γενιά και τους νεότερους
   • άκρως απειλούμενη: παραμένουν λίγοι ομιλητές και προέρχονται κυρίως από τη γενιά των προπαππούδων
   • εξαφανισμένη: δεν υπάρχουν ζωντανοί ομιλητές
2. Απόλυτος αριθμός ομιλητών
3. Ποσοστό ομιλητών εντός του συνολικού πληθυσμού
   • ασφαλής: η γλώσσα ομιλείται από το 100% του πληθυσμού
   • μη ασφαλής: η γλώσσα ομιλείται από σχεδόν το 100% του πληθυσμού
   • σίγουρα απειλούμενο: η γλώσσα ομιλείται από την πλειοψηφία του πληθυσμού
   • σοβαρά απειλούμενη: η γλώσσα ομιλείται από λιγότερο από το 50% του πληθυσμού
   • άκρως απειλούμενη: η γλώσσα έχει πολύ λίγους ομιλητές
   • εξαφανισμένη: δεν υπάρχουν ζωντανοί ομιλητές
4. Τάσεις σε υπάρχοντες τομείς γλώσσας
   • καθολική χρήση (ασφαλής): ομιλείται σε όλους τους τομείς, για όλες τις λειτουργίες
   • πολύγλωσσική ισοτιμία (μη ασφαλής): πολλές γλώσσες (2+) ομιλούνται στους περισσότερους κοινωνικούς τομείς, για τις περισσότερες λειτουργίες
   • μειωμένοι τομείς (σίγουρα απειλούμενη): κυρίως ομιλείται σε οικιακούς τομείς και ανταγωνίζονται την κυρίαρχη γλώσσα, για πολλές λειτουργίες
   • περιορισμένοι ή επίσημοι τομείς (σοβαρά απειλούμενη): ομιλείται σε περιορισμένους κοινωνικούς τομείς, για πολλές λειτουργίες
   • εξαιρετικά περιορισμένοι τομείς (άκρως απειλούμενη): ομιλείται σε πολύ περιοριμένους τομείς, για ελάχιστες λειτουργίες
   • εξαφανισμένη: χωρίς τομείς, χωρίς λειτουργίες
5. Ανταπόκριση σε νέους τομείς και μέσα
   • δυναμική (ασφαλής): ομλείται σε όλους τους νέους τομείς
   • ισχυρή / ενεργή (μη ασφαλής): ομιλείται στους περισσότερους νέους τομείς
   • δεκτικοί (σίγουτα απειλούμενη): ομιλείται σε πολλούς νέους τομείς
   • αντιμετωπίσημη (σοβαρά απειλούμενη): ομιλείται σε ορισμένους νέους τομείς
   • ελάχιστη (εξαιρετικά απειλούμενη): ομιλείται σε ελάχιστους νέους τομείς
   • ανενεργή (εξαφανισμένή): δεν ομιλείται σε νέους τομείς
6. Υλικό για τη γλωσσική εκπαίδευση και τον αλφαβιτισμό
   • ασφαλής: καθιερωμένη ορθογραφία και εκτεταμένη πρόσβαση σε εκπαιδευτικό υλικό
   • μη ασφαλής: πρόσβαση σε εκπαιδευτικό υλικό, παιδιά που αναπτύσσουν αλφαβιτισμό, δεν χρησιμοποιείται από τη διοίκηση
   • σίγουρα απειλούμενη: υπάρχει πρόσβαση σε εκπαιδευτικό υλικό στο σχολείο, η γνώση της γλώσσα δεν προωθείται
   • σοβαρά απειλούμενη: υπάρχουν υλικά αλφαβιτισμού αλλά δεν περιλαμβάνονται στο σχολικό πρόγραμμα
   • άκρως απειλούμενη: η ορθογραφία είναι γνωστή και υπάρχει γραπτό υλικό
   • εξαφανισμένη: καμία γνωστή ορθογραφία
7. Κυβερνητικές και θεσμικές γλωσσικές συμπεριφορές και πολιτικές (συμπεριλαμβανομένου του επίσημου καθεστώτος και της χρήσης)
   • ίση υποστήριξη (ασφαλής): όλες οι γλώσσες προστατεύονται εξίσου
   • διαφοροποιημένη υποστήριξη (μη ασφαλής): προστατεύεται κυρίως για ιδιωτικούς τομείς
   • παθητική αφομοίωση (σίγουρα απειλούμενη): καμία ρητή πολιτική προστασίας, η χρήση της γλώσσας μειώνεται δημόσια
   • ενεργή αφομοίωση (σοβαρά απειλούμενη): η κυβέρνηση αποθαρρύνει τη χρήση της γλώσσας, καμία κυβερνητική προστασία της γλώσσας σε οποιονδήποτε τομέα
   • αναγκαστική αφομοίωση (άκρως απειλούμενη): η γλώσσα δεν αναγνωρίζεται ούτε προστατεύεται. η κυβέρνηση αναγνωρίζει μια άλλη επίσημη γλώσσα
   • απαγόρευση (εξαφάνιση): απαγορεύεται η χρήση γλώσσας
8. Οι στάσεις των μελών της Κοινότητας απέναντι στη δική τους γλώσσα
   • ασφαλής: η γλώσσα είναι σεβαστή, εκτιμάται και προωθείται από ολόκληρη την κοινότητα
   • μη ασφαλές: η συντήρηση της γλώσσας υποστηρίζεται από το μεγαλύτερο μέρος της κοινότητας
   • σίγουρα απειλούμενη: η διατήρηση της γλώσσας υποστηρίζεται από μεγάλο μέρος της κοινότητας. Οι υπόλοιποι είναι αδιάφοροι ή υποστηρίζουν την απώλεια γλώσσας
   • σοβαρά απειλούμενη: η διατήρηση της γλώσσας υποστηρίζεται από κάποιους στην κοινότητα, τα υπόλοιπα μέλη είναι αδιάφορα ή υποστηρίζουν την απώλεια γλώσσας
   • άκρως απειλούμενη: η διατήρηση της γλώσσας υποστηρίζεται από λίγα μόνο μέλη της κοινότητας. Τα υπόλοιπα μέλη είναι αδιάφορα ή υποστηρίζουν την απώλεια της γλώσσας
   • εξαφανισμένη: πλήρης απάθεια σχετικά με τη διατήρηση της γλώσσας, προτιμάται η κυρίαρχη γλώσσα
9. Ποσότητα και ποιότητα της τεκμηρίωσης.
   • υπερθετική (ασφαλής): εκτεταμένος ήχος, βίντεο, πολυμέσα και γραπτή τεκμηρίωση της γλώσσας
   • καλή (μη ασφαλές): υπάρχουν ήχοι, βίντεο, πολυμέσα και γραπτή τεκμηρίωση. Λίγα από το καθένα
   • επαρκής (σίγουρα απειλούμενη): υπάρχει κάποια τεκμηρίωση ήχου και βίντεο, επαρκής γραπτή τεκμηρίωση
   • αποσπασματική (σοβαρά απειλούμενη): υπάρχει ελάχιστη τεκμηρίωση ήχου και βίντεο σε χαμηλή ποιότητα, ελάχιστη γραπτή τεκμηρίωση
   • ανεπαρκής (άκρως επικίνδυνη): υπάρχει μόνο ελάχιστη γραπτή τεκμηρίωση
   • ατεκμηρίωτη (εξαφανισμένη): δεν υπάρχει τεκμηρίωση

Θεωρία

Ένα από τα πιο σημαντικά προκαταρκτικά βήματα για την αναζωογόνηση/ανάκτηση μίας γλώσσας περιλαμβάνει τον καθορισμό του βαθμού στον οποίο μία συγκεκριμένη γλώσσα έχει «μετατοπιστεί». Αυτό βοηθάει τα εμπλεκόμενα μέρη να βρουν τον καλύτερο τρόπο για να βοηθήσουν ή να αναζωογονήσουν τη γλώσσα.

Βήματα για την αντιστροφή της μετατόπισης γλώσσας

Υπάρχουν πολλές διαφορετικές θεωρίες ή μοντέλα που προσπαθούν να εκπονήσουν ένα σχέδιο για την αναζωογόνηση μίας γλώσσας. Ένα από αυτά παρέχεται από τον φημισμένο γλωσσολόγο Joshua Fishman. Το μοντέλο του Fishman για να αναβιώσουν απειλούμενες (ή σε ύπνωση) γλώσσες ή για να καταστούν βιώσιμες, αποτελείται από μια διαδικασία οκτώ σταδίων. Οι προσπάθειες πρέπει να επικεντρώνονται στα πρώτα στάδια της αποκατάστασης έως ότου αυτά σταθεροποιηθούν, πριν προχωρήσει κανείς στα μεταγενέστερα στάδια. Τα οκτώ στάδια είναι:

1. Απόκτηση της γλώσσας από ενήλικες, οι οποίοι ουσιαστικά ενεργούν ως μαθητευόμενοι γλωσσών (συνιστάται όταν οι περισσότεροι από τους υπόλοιπους ομιλητές της γλώσσας είναι ηλικιωμένοι και κοινωνικά απομονωμένοι από άλλους ομιλητές της γλώσσας).
2. Δημιουργήστε έναν κοινωνικά ολοκληρωμένο πληθυσμό ενεργών ομιλητών (ή χρηστών) της γλώσσας (σε αυτό το στάδιο είναι συνήθως καλύτερο να επικεντρωθείτε κυρίως στην ομιλούμενη γλώσσα παρά στη γραπτή γλώσσα).
3. Σε περιοχές όπου υπάρχει ένας ικανός αριθμός ατόμων που χρησιμοποιούν συνήθως τη γλώσσα, ενθαρρύνετε την άτυπη χρήση της γλώσσας μεταξύ ανθρώπων όλων των ηλικιακών ομάδων και εντός των οικογενειών και ενισχύστε την καθημερινή χρήση της μέσω της δημιουργίας τοπικών φορέων στη γειτονιά, στους οποίους η γλώσσα ενθαρρύνεται, προστατεύεται και (τουλάχιστον σε ορισμένες περιπτώσεις) χρησιμοποιείται αποκλειστικά.
4. Σε περιοχές όπου η προφορική ικανότητα στη γλώσσα έχει επιτευχθεί σε όλες τις ηλικιακές ομάδες, ενθαρρύνετε τον αλφαβητισμό στη γλώσσα, αλλά με τρόπο που δεν εξαρτάται από τη βοήθεια (ή την καλή θέληση) του κρατικού εκπαιδευτικού συστήματος.
5. Όπου το επιτρέπει το κράτος, και όπου το δικαιολογούν οι αριθμοί, ενθαρρύνετε τη χρήση της γλώσσας στην υποχρεωτική κρατική εκπαίδευση.
6. Όπου τα παραπάνω στάδια έχουν επιτευχθεί και σταθεροποιηθεί, ενθαρρύνετε τη χρήση της γλώσσας στο χώρο εργασίας.
7. Όταν τα παραπάνω στάδια έχουν επιτευχθεί και σταθεροποιηθεί, ενθαρρύνετε τη χρήση της γλώσσας στις υπηρεσίες τοπικής αυτοδιοίκησης και στα μέσα μαζικής ενημέρωσης.
8. Όταν τα παραπάνω στάδια έχουν επιτευχθεί και σταθεροποιηθεί, ενθαρρύνετε τη χρήση της γλώσσας στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, την κυβέρνηση κ.λπ.

Αυτό το μοντέλο αναζωογόνησης της γλώσσας στοχεύει να κατευθύνει τις προσπάθειες εκεί όπου είναι πιο αποτελεσματικές και να αποφύγει τη σπατάλη ενέργειας, προσπαθώντας να επιτύχει τα μεταγενέστερα στάδια ανάκαμψης, όταν τα προηγούμενα στάδια δεν έχουν επιτευχθεί. Για παράδειγμα, είναι πιθανώς χάσιμο χρόνου και πόρων να κάνετε εκστρατεία για τη χρήση μιας γλώσσας στην τηλεόραση ή σε κυβερνητικές υπηρεσίες, εάν καμία σχεδόν οικογένεια δεν συνηθίζει να χρησιμοποιεί τη γλώσσα.

Επιπλέον, ο Tasaku Tsunoda περιγράφει ένα εύρος διαφορετικών τεχνικών ή μεθόδων, τις οποίες οι ομιλητές μπορούν να χρησιμοποιήσουν στην προσπάθεια τους να αναζωογονήσουν μια γλώσσα, περιλαμβανομένων και τεχνικών για την αναβίωση εξαφανισμένων γλωσσών και τη διατήρηση αδύναμων. Οι τεχνικές που απαριθμεί συχνά περιορίζονται στην τρέχουσα ζωτικότητα της γλώσσας.

Ο Tasaku Tsunida ισχυρίζεται ότι η μέθοδος εμβάπτισης δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την αναζωογόνηση μιας εξαφανισμένης ή υπό εξαφάνιση γλώσσας. Αντίθετα, η μέθοδος δασκάλου-μαθητευόμενου για μετάδοση ένας προς έναν της γλωσσικής επάρκειας μπορεί να χρησιμοποιηθεί με υπό εξαφάνιση γλώσσες. Αρκετές άλλες μέθοδοι αναζωογόνησης, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που βασίζονται σε τεχνολογία, όπως ηχογραφήσεις ή πολυμέσα, μπορούν να χρησιμοποιηθούν για γλώσσες σε οποιαδήποτε κατάσταση βιωσιμότητας.

Η αποτελεσματικότητα μιας μεθόδου εξαρτάται από τη βιωσιμότητα της γλώσσας.

Μέθοδος	Βαθμός κινδύνου
	Αποδυνάμωση	Ετοιμοθάνατος	Νεκρός / εξαφανισμένος
Βύθιση	effective	ineffective	ineffective
Γειτονιά	effective	ineffective	ineffective
Δίγλωσσος	effective	ineffective	ineffective
Κύριος-μαθητευόμενος	effective	effective	ineffective
Συνολική φυσική απόκριση	effective	effective	ineffective
Τηλέφωνο	effective	effective	ineffective
Ραδιόφωνο	effective	effective	effective
ΠΟΛΥΜΕΣΑ	effective	effective	effective
Αμφίδρομη	effective	effective	effective
Φόρμουλα	effective	effective	effective
Τεχνητό pidgin	effective	effective	effective
ΟΝΟΜΑ ΤΟΠΟΘΕΣΙΑΣ	effective	effective	effective
Ανάκτηση	effective	effective	effective
Υιοθεσία	effective	effective	effective

Παράγοντες στην επιτυχή αναζωογόνηση της γλώσσας

Ο David Crystal, στο βιβλίο του Language Death, υποστηρίζει ότι η αναζωογόνηση μίας γλώσσας είναι πιθανότερο να είναι επιτυχής εάν οι ομιλητές της:

• αυξήσουν το γόητρο της γλώσσας στην κυρίαρχη κοινότητα,
• αυξήσουν τον πλούτο και το εισόδημά τους,
• αυξήσουν τη νόμιμη δύναμή τους στα μάτια της κυρίαρχης κοινότητας,
• έχουν ισχυρή παρουσία στο εκπαιδευτικό σύστημα,
• μπορούν να γράψουν τη γλώσσα,
• μπορούν να χρησιμοποιήσει την ηλεκτρονική τεχνολογία.

Στο βιβλίο της, Endangered Languages: An Introduction, η Sarah Thomason σημειώνει την επιτυχία των προσπαθειών αναβίωσης της σύγχρονης εβραϊκής γλώσσας και τη σχετική επιτυχία της αναζωογόνησης της γλώσσας Μαορί στη Νέα Ζηλανδία (βλ. Συγκεκριμένα παραδείγματα παρακάτω). Ένας αξιοσημείωτος παράγοντας που μοιράζονται αυτά τα δύο παραδείγματα είναι ότι τα παιδιά μεγάλωσαν μέσα στα ανάλογα περιβάλλοντα. Στην περίπτωση των Εβραϊκών, ήταν σε πρώιμες συλλογικές κοινότητες που ονομάζονται κιμπούτς. Για τη γλώσσα Μάορι στη Νέα Ζηλανδία αυτό έγινε μέσω μίας φωλιάς γλώσσας.

Αναγέννηση γλωσσολογίας

Ο Γκίλαντ Τσούκερμαν προτείνει το "Revival Linguistics" ως ένα νέο γλωσσικό πεδίο σπουδών και πρότυπο.

Συγκεκριμένα παραδείγματα

Η πλήρης αναζωογόνηση μιας νεκρής γλώσσας (με την έννοια ότι δεν υπάρχουν πλέον γηγενείς ομιλητές) και μετατροπή της σε μια πλήρως αυτοσυντηρούμενη κοινότητα πολλών εκατομμυρίων ομιλητών πρώτης γλώσσας έχει συμβεί μόνο μία φορά, στην περίπτωση της Εβραϊκής Γλώσσας, που τώρα είναι η εθνική γλώσσα του Ισραήλ. Σε αυτήν την περίπτωση, υπήρχε ένα μοναδικό σύνολο ιστορικών και πολιτιστικών χαρακτηριστικών που διευκόλυνε την αναβίωση. (Βλέπε: Εβραϊκή αναζωογόνηση). Τα εβραϊκά, τα οποία ήταν κάποτε σε μεγάλο βαθμό λειτουργική γλώσσα, αποκαταστάθηκαν ως μέσο καθημερινής επικοινωνίας από τους Εβραίους που μεταναστεύαν στο σημερινό κράτος του Ισραήλ και στα παλαιστινιακά εδάφη, ξεκινώντας από τον 19ο αιώνα. Είναι το πιο διάσημο και επιτυχημένο παράδειγμα αναζωογόνησης γλώσσας. Ωστόσο, η σιωνιστική ενθάρρυνση των Εβραϊκών έχει βάλει σε κίνδυνο το μέλλον των Γίντις και των Ισπανοεβραϊκών.

Σε μια παρόμοια εξέλιξη, οι λογοτεχνικές γλώσσες χωρίς γηγενείς ομιλητές απολάμβαναν μεγάλο κύρος και πρακτική χρησιμότητα ως lingua francas, έχοντας συχνά εκατομμύρια άπταιστων ομιλητών ταυτόχρονα. Σε πολλές τέτοιες περιπτώσεις, η μείωση της χρήσης της λογοτεχνικής γλώσσας, μερικές φορές απότομα, συνοδεύτηκε αργότερα από έντονη ανανέωση. Αυτό συνέβη, για παράδειγμα, με την αναβίωση των Κλασικών Λατινικών κατά την Αναγέννηση και την αναβίωση των Σανσκριτικών στους πρώτους αιώνες μετά Χριστόν. Ένα ανάλογο φαινόμενο στις σύγχρονες αραβόφωνες περιοχές είναι η διευρυμένη χρήση της λογοτεχνικής γλώσσας (Σύγχρονα Τυπικά Αραβικά, μια μορφή της κλασικής αραβικής του 6ου αιώνα μ.Χ.). Αυτή διδάσκεται σε όλους τους μορφωμένους ομιλητές και χρησιμοποιείται σε ραδιοφωνικές εκπομπές, επίσημες συζητήσεις κ.λπ.

Επιπλέον, οι λογοτεχνικές γλώσσες έχουν ανέλθει, κάποιες φορές, στο επίπεδο των κύριων γλωσσών πολύ μεγάλων γλωσσικών κοινοτήτων. Ένα παράδειγμα είναι η τυπική ιταλική γλώσσα, η οποία δημιουργήθηκε ως λογοτεχνική γλώσσα προερχόμενη από τη γλώσσα της Φλωρεντίας του 13ου αιώνα, ειδικά όπως χρησιμοποιήθηκε από σημαντικούς Φλωρεντίνους συγγραφείς, όπως ο Δάντης, ο Πετράρχης και ο Βοκάκιος. Αυτή η γλώσσα για αρκετούς αιώνες υπήρχε, κυρίως, ως λογοτεχνικό μέσο, με λίγους γηγενείς ομιλητές. Ακόμα και το 1861, παραμονές της ιταλικής ενοποίησης, η γλώσσα μετρούσε μόνο 500.000 ομιλητές περίπου (πολλοί από τους οποίους μη γηγενείς), από ένα συνολικό πληθυσμό π. 22,000,000. Η συνεπακόλουθη επιτυχία της γλώσσας επιτεύχθει μέσω της συνειδητής ανάπτυξης, όπου οι ομιλητές οποιασδήποτε από τις πολυάριθμες ιταλικές γλώσσες διδάσκονταν τα τυπικά ιταλικά ως δεύτερη γλώσσα και στη συνέχεια τη μετέφεραν στα παιδιά τους, τα οποία την έμαθαν ως πρώτη γλώσσα.  Φυσικά αυτό έγινε εις βάρος των τοπικών ιταλικών γλωσσών, οι περισσότερες από τις οποίες βρίσκονται πλέον σε κίνδυνο. Σε παρόμοιες περιστάσεις υπήρξε επιτυχία για την άνω γερμανική γλώσσα, την τυπική τσεχική γλώσσα, την ισπανική γλώσσα της Καστίλλης και άλλες γλώσσες.

Ασία

Στην Ινδία υπήρξε αναβίωση των σανσκριτικών. Στην απογραφή του 2001 στην Ινδία, 14.135 άτομα δήλωσαν τα σανσκριτικά ως μητρική τους γλώσσα. Αυξήθηκε σε 24.821 άτομα στην απογραφή του 2011 στην Ινδία. Τα σανσκριτικά σημείωσαν αύξηση πάνω από 70% σε μια δεκαετία λόγω της Σανσκριτικής Αναγέννησης. Αναπτύχθηκαν επίσης πολλά χωριά, όπου μιλάνε σανσκριτικά. Ωστόσο, οι ομιλητές της σανσκριτικής εξακολουθούν να αντιπροσωπεύουν μόλις 0,00198% του συνολικού πληθυσμού της Ινδίας.

Η γλώσσα Ainu των αυτόχθονων πληθυσμών Αϊνού της βόρειας Ιαπωνίας είναι επί του παρόντος υπό εξαφάνιση, αλλά καταβάλλονται προσπάθειες για την αναβίωσή της. Μια έρευνα του Χοκαΐντο Αϊνού το 2006 έδειξε ότι μόνο το 4,6% των ερωτηθέντων Αϊνού ήταν σε θέση να συνομιλήσουν στα ή να "μιλήσουν λίγο" Αϊνού. Από το 2001, τα Αϊνού δεν διδάχθηκαν σε κανένα δημοτικό ή δευτεροβάθμιο σχολείο στην Ιαπωνία, αλλά προσφέρθηκαν σε πολλά γλωσσικά κέντρα και πανεπιστήμια στο Χοκαΐντο, καθώς και στο Πανεπιστήμιο Chiba του Τόκιο.

Στην Κίνα, η γλώσσα Μαντσού είναι μια από τις πιο απειλούμενες γλώσσες, με ομιλητές να υπάρχου, πλέον, μόνο σε τρεις μικρές περιοχές της Μαντζουρίας. Ορισμένοι θιασώτες προσπαθούν να αναζωογονήσουν τη γλώσσα των προγόνων τους χρησιμοποιώνταςτα διαθέσιμα λεξικά και εγχειρίδια, και ακόμη και περιστασιακές επισκέψεις στην αυτόνομη κομητεία Καπκάλ Ξίμπε στο Σιντζιάνγκ, όπου η συγγενής γλώσσα Ξίμπε εξακολουθεί να ομιλείται εγγενώς.

Στις Φιλιππίνες, μια παραλλαγή των ισπανικών (Φιλιππινέζικα Ισπανικά) που βασίστηκε κυρίως στα ισπανικά του Μεξικού ήταν η lingua franca της χώρας από τον ισπανικό αποικισμό το 1565 και ήταν μία από τις επίσημες γλώσσες μαζί με τα Φιλιππινέζικα (τυποποιημένα ταγκαλόγκ) και τα αγγλικά μέχρι το 1987, οπότε με την επικύρωση ενός νέου συντάγματος, τα ισπανικά ορίστηκαν εκ νέου ως εθελοντική γλώσσα. Ως αποτέλεσμα της απώλειας της θέσης ως επίσημης γλώσσας και των χρόνων περιθωριοποίησης της σε επίσημο επίπεδο κατά τη διάρκεια αλλά και μετά τον αμερικανικό αποικισμό, η χρήση των ισπανικών μεταξύ του συνολικού πληθυσμού μειώθηκε δραματικά και σχεδόν εξαφανίστηκε, με τους εναπομείναντες γηγενείς ομιλητές να είναι ως επί το πλείστον ηλικιωμένοι. Ωστόσο, αυτή τη στιγμή παρατηρείται μια αργή αναζωογόνηση της χρήσης των ισπανικών λόγω της κυβερνητικής προώθησης στο παρελθό υπό τη διοίκηση της πρώην Προέδρου Γκόρια Αρόγιο. Ειδικότερα, το ψήφισμα αριθ. 2006-028 επανέφερε τα ισπανικά ως υποχρεωτικό μάθημα στα δευτεροβάθμια σχολεία και στα πανεπιστήμια. Τα αποτελέσματα ήταν άμεσα καθώς η ζήτηση εργασίας για τους ισπανόφωνους έχει αυξηθεί από το 2008. Tο Ινστιτούτο Θερβάντες στη Μανίλα ανακοίνωσε ότι από το 2010 ο αριθμός των Φιλιππινέζων ισπανόφωνων με εγγενείς ή μη εγγενείς γνώσεις ανέρχεται σε περίπου 3 εκατομμύρια (συμπεριλαμβανομένων εκείνων που μιλούν την ισπανική κρεόλ Τσαβακάνο). Εκτός από τις κυβερνητικές προσπάθειες, τα ισπανικά έχουν επίσης δει μια μικρή αναβίωση ενδιαφέροντος από τα μέσα ενημέρωσης, χάρη στην εισαγωγή τηλενουβέλων και μουσικής από τη Λατινική Αμερική .

Η πρωτοβουλία αναζωογόνησης του Κόντρα Κριστάνγκ στη Σιγκαπούρη επιδιώκει να αναζωογονήσει την άκρως απειλούμενη γλώσσα Κριστάνγκ κρεόλ.

Στην Ταϊλάνδη υπάρχει ένα πρόγραμμα αναζωογόνησης της γλώσσας Τσονγκ με επικεφαλής τον Σουβιλάι Πρεμσριράτ. 

Αφρική

Η παρακμή της κοπτικής γλώσσας άρχισε όταν η αραβική γλώσσα έγινε η κυρίαρχη γλώσσα στην Αίγυπτο. Με σκοπό την αναβίωση της κοπτικής γλώσσας, ο Πάπας Σενούδα ο Γ' ίδρυσε τον Δεκέμβριο του 1976 το Ινστιτούτο Κοπτικής Γλώσσας στον Ορθόδοξο Κοπτικό Καθεδρικό Ναό του Αγίου Μάρκου στο Κάιρο.

Αυστραλασία

Αυστραλία

Ο ευρωπαϊκός αποικισμός της Αυστραλίας και η επακόλουθη ζημία που υπέστησαν οι ιθαγενείς κοινότητες είχαν καταστροφικές συνέπειες στις αυτόχθονες γλώσσες, ιδίως στα νότια και νοτιοανατολικά της χώρας, αφήνοντας μερικές χωρίς ζωντανούς παραδοσιακούς εγγενείς ομιλητές. Ορισμένες κοινότητες ιθαγενών στη Βικτώρια και σε άλλες περιοχές προσπαθούν τώρα να αναβιώσουν αυτές τις γλώσσες. Το έργο διευθύνεται συνήθως από μια ομάδα γηραιών και άλλων μορφωμένων ανθρώπων, με τους εργαζόμενους γλώσσας της κοινότητας να διενεργούν το μεγαλύτερο μέρος της έρευνας και της διδασκαλίας. Αυτοί αναλύουν τα δεδομένα, αναπτύσσουν ορθογραφικά συστήματα και λεξιλόγιο και προετοιμάζουν πηγές και οι αποφάσεις λαμβάνονται με συνεργασία. Ορισμένες κοινότητες απασχολούν γλωσσολόγους ενώ υπάρχουν και άλλοι γλωσσολόγοι που εργάζονται ανεξάρτητα, όπως ο Luise Hercus και ο Πίτερ Κ Όστιν .

Το έργο Πέρταμε είναι ένα παράδειγμα στην Κεντρική Αυστραλία. Το Πέρταμε, από τα νότια της Άλις Σπρινγκς, κατά μήκος του ποταμού Φίνκε, είναι μια διάλεκτος στην ομάδα γλωσσών του Arrernte. Έως το 2018 είχαν απομείνει μόνο 20 άπταιστοι ομιλητές και το Pertame Project επιδιώκει να διατηρήσει και να αναβιώσει τη γλώσσα, με επικεφαλής τον Pertame πρεσβύτερο Christobel Swan.

Για τη γλώσσα Ντιγιάρι στη βόρεια περιοχή της Νότιας Αυστραλίας υπάρχει σε εξέλιξη ένα ενεργό πρόγραμμα, με υλικό διαθέσιμο για διδασκαλία στα σχολεία και στην ευρύτερη κοινότητα.

Νέα Ζηλανδία

Μία από τις καλύτερες περιπτώσεις σχετικής επιτυχίας στην αναζωογόνηση γλώσσας είναι η περίπτωση των Μάορι, επίσης γνωστή ως te reo Māori. Είναι η προγονική γλώσσα των ιθαγενών Μαορί της Νέας Ζηλανδίας και ένα μέσο για πεζογραφική αφήγηση, τραγουδισμένη ποίηση και γενεολογική αφήγηση. Η ιστορία του λαού Μαορί διδάσκεται στη γλώσσα Μάορι σε ιερά σπίτια μάθησης μέσω της προφορικής μετάδοσης. Ακόμα και όταν τα Μάορι έγιναν γραπτή γλώσσα, η προφορική παράδοση διατηρήθηκε.

Όταν ξεκίνησε ο ευρωπαϊκός αποικισμός, θεσπίστηκαν πολλοί νόμοι για να προωθήσουν τη χρήση της αγγλικής γλώσσας σε σχέση με τα Μάορι μεταξύ των αυτόχθονων ανθρώπων. Ο Νόμος περί Εκπαίδευσης του 1847 επέβαλε τη σχολική διδασκαλία στα Αγγλικά και ίδρυσε οικοτροφεία για να επιταχύνει την αφομοίωση των νέων Μαορί στον ευρωπαϊκό πολιτισμό. Ο νόμος για τα εγγενή σχολεία του 1858 απαγόρευσε να ομιλούνται στα σχολεία τα Μάορι. Οι αποικιακοί άρχοντες προώθησαν επίσης τη χρήση της αγγλικής γλώσσας στα σπίτια των Μαορί, πείθοντας πολλούς γονείς ότι τα παιδιά τους δεν θα έβρισκαν δουλειά αν δεν μιλούσαν Αγγλικά.

Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1970, μια ομάδα νέων Μαορί, οι Ngā Tamatoa, αγωνίστηκε με επιτυχία για να διδάσκονται τα Μάορι στα σχολεία. Επίσης, ιδρύθηκαν Kohanga Reo, σχολεία προσχολικής ηλικίας με γλώσσα Μάορ, που ονομάζονται φωλιές γλωσσών. Η έμφαση δόθηκε στη διδασκαλία της γλώσσας στα παιδιά σε νεαρή ηλικία, μια πολύ αποτελεσματική στρατηγική για την εκμάθηση γλωσσών. Η Επιτροπή Γλώσσας Μαορί ιδρύθηκε το 1987, οδηγώντας σε αρκετές εθνικές μεταρρυθμίσεις με στόχο την αναζωογόνηση των Μάορι. Αυτές περιλαμβάνουν προγράμματα πολυμέσων που μεταδίδονται στα Μάορι, προπτυχιακά προγράμματα κολλεγίων που διδάσκονται στα Μάορι και την καθιέρωση της ετήσιας εβδομάδας γλώσσας Μάορι. Κάθε iwi, ή φυλή, δημιούργησε ένα πρόγραμμα γλώσσας που ανταποκρίνεται στις συγκεκριμένες περιστάσεις της. Από το 1996 αυτές οι προσπάθειες έχουν οδηγήσει σε μια σταθερή αύξηση των παιδιών που διδάσκονται στα Μάορι στο σχολείο, δημιουργώντας έναν σημαντικό αριθμό άπταιστων ομιλητών και καθιστώντας τα Μάορι εξέχοντα και χρήσιμα στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων. Το πρόγραμμα ήταν τόσο επιτυχημένο, ώστε παρόμοια προγράμματα βασίστηκαν σε αυτό.

Ευρώπη

Κατά τον 19ο και στις αρχές του 20ού αιώνα στην Ευρώπη, η χρήση τόσο των τοπικών γλωσσών όσο και των διδασκόμενων γλωσσών μειώθηκε, καθώς οι κεντρικές κυβερνήσεις των διαφόρων κρατών επέβαλαν τη καθομιλουμένη γλώσσα τους ως πρότυπο σε όλη την εκπαίδευση και για την επίσημη χρήση (αυτό συνέβη στο Ηνωμένο Βασίλειο, στη Γαλλία, στην Ισπανία, στην Ιταλία και στην Ελλάδα και σε κάποιο βαθμό, στη Γερμανία και στην Αυστροουγγαρία). 

Τις τελευταίες δεκαετίες, ο τοπικός εθνικισμός και τα κινήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων έχουν δημιουργήσει ένα πιο πολυπολιτισμικό πρότυπο πολιτικής στα ευρωπαϊκά κράτη. Η έντονη καταδίκη των παλαιότερων πρακτικών καταστολής των περιφερειακών γλωσσών εκφράστηκε με τη χρήση όρων όπως το "γλωσσοκτόνο". Οι εκστρατείες έχουν αυξήσει το προφίλ των τοπικών γλωσσών σε τέτοιο βαθμό που σε ορισμένες ευρωπαϊκές περιοχές, οι τοπικές γλώσσες έχουν αποκτήσει το καθεστώς των επίσημων γλωσσών, μαζί με την εθνική γλώσσα. Η δράση του Συμβουλίου της Ευρώπης στον τομέα αυτό (βλέπε Ευρωπαϊκό Χάρτη για τις Περιφερειακές ή Μειονοτικές Γλώσσες) έρχεται σε αντίθεση με την πρακτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης να χορηγεί επίσημο καθεστώς σε ένα περιορισμένο αριθμό επίσημων γλωσσών (βλ γλώσσες της Ευρωπαϊκής Ένωσης). Επί του παρόντος, επίσημες προσπάθειες αναζωογόνησης γλωσσών που απειλούνται, όπως η προώθηση της Ουαλικής, της Γαλικιανής, της Βάσκικής και των Καταλανικών στις αντίστοιχες εγγενείς περιοχές τους, έχουν σημειώσει διαφορετικούς βαθμούς επιτυχίας.

Ιρλανδικά

Μία από τις πιο γνωστές ευρωπαϊκές προσπάθειες αναζωογόνησης γλώσσας αφορά στην ιρλανδική γλώσσα. Ενώ τα αγγλικά κυριαρχούν στο μεγαλύτερο μέρος της Ιρλανδίας, τα ιρλανδικά, μια κελτική γλώσσα, εξακολουθούν να ομιλούνται σε ορισμένες περιοχές που ονομάζονται Γκάλετχτ, αλλά βρίσκονται σε σοβαρή παρακμή. Οι προκλήσεις που αντιμετώπισε η γλώσσα τους τελευταίους αιώνες περιλαμβάνουν τον αποκλεισμό από σημαντικούς τομείς, την κοινωνική δυσφήμιση της γλώσσας, τον θάνατο ή τη μετανάστευση πολλών Ιρλανδών ομιλητών κατά τη διάρκεια του Μεγάλου Ιρλανδικού Λιμού τη δεκαετίας του 1840 και τη συνεχιζόμενη έκτοτε μετανάστευση. Ωστόσο, από τα μέσα του 19ου αιώνα έγιναν προσπάθειες για την αναζωογόνηση της ιρλανδικής γλώσσας, οι οποίες συνδέθηκαν με την επιθυμία για πολιτική ανεξαρτησία της Ιρλανδίας. Η σύγχρονη προσπάθεια αναζωογόνηση της ιρλανδικής γλώσσας αφορούσε κυρίως στη διδασκαλία της ιρλανδικής ως υποχρεωτικής γλώσσας στα γενικώς αγγλόφωνα σχολεία. Αλλά η αποτυχία διδασκαλίας των ιρλανδικών με αποτελεσματικό και ελκυστικό τρόπο σημαίνει (όπως σημειώνει ο γλωσσολόγος Άντριου Κάρνι) ότι οι μαθητές δεν αποκτούν την απαιτούμενη ευχέρεια για τη διαρκή βιωσιμότητα της γλώσσας και αυτό οδηγεί σε πλήξη και δυσαρέσκεια. Το 2006 ο Κάρνι σημείωσε επίσης την έλλειψη μέσων ενημέρωσης στα Ιρλανδικά, αλλά αυτό δεν ισχύει πλέον.

Η παρακμή των Γκάλετχτ και η αποτυχία της κατευθνόμενης από το κράτος αναζωογόνησης της γλώσσας έχουν αντιμετωπιστεί από ένα αστικό κίνημα αναβίωσης. Αυτό βασίζεται σε μεγάλο βαθμό σε ένα ανεξάρτητο σχολικό σύστημα που βασίζεται στην κοινότητα, γνωστό γενικά ως Gaelscoileanna. Αυτά τα σχολεία διδάσκουν εξ ολοκλήρου στα ιρλανδικά και ο αριθμός τους αυξάνεται, με περισσότερα από τριάντα τέτοια σχολεία να υπάρχουν μόνο στο Δουβλίνο. Αποτελούν ένα σημαντικό στοιχείο στη δημιουργία ενός δικτύου αστών ιρλανδών ομιλητών (γνωστών ως Gaeilgeoirí), οι οποίοι τείνουν να είναι νέοι σε ηλικία, καλά μορφωμένοι και μεσαίας τάξης. Είναι πλέον πιθανό ότι αυτή η ομάδα έχει αποκτήσει σημαντική μάζα, γεγονός που αντικατοπτρίζεται στην αύξηση των μέσων ενημέρωσης που εκπέμπουν στα ιρλανδικά. Η τηλεόραση που εκπέμπει στην ιρλανδική γλώσσα έχει σημειώσει ιδιαίτερη επιτυχία. Έχει υποστηριχθεί, ότι οι Gaeilgeoirí τείνουν να είναι καλύτερα μορφωμένοι από τους μονογλωσσικούς ομιλητές Αγγλικών και απολαμβάνουν υψηλότερη κοινωνική θέση. Αντιπροσωπεύουν τη μετάβαση των Ιρλανδών σε έναν σύγχρονο αστικό κόσμο συνοδευόμενη από αύξηση του κύρους.

Σκωτική Γαελική Γλώσσα

Υπάρχουν επίσης ενεργές προσπάθειες αναζωογόνησης της συγγενικής γλώσσας Σκωτικής Γαελικής, η οποία καταργήθηκε μετά το σχηματισμό του Ηνωμένου Βασιλείου, και εισήλθε σε περαιτέρω παρακμή λόγω των εκκαθαρίσεων των Χάιλαντ. Επί του παρόντος, τα γαελικά ομιλούνται ευρέως μόνο στα Δυτικά Νησιά και σε ορισμένες σχετικά μικρές περιοχές των Χάιλαντς και των Νήσων. Η μείωση όσων μιλούν Σκωτικά Γαελικά με ευχέρεια έχει επιβραδυνθεί. Ωστόσο, το κέντρο του πληθυσμού έχει μετατοπιστεί σε ομιλητές L2 (δεύτερης γλώσσας) σε αστικές περιοχές, ειδικά στη Γλασκόβη.

Μανξ

Μια άλλη κελτική γλώσσα, η Μανξ, έχασε τον τελευταίο εγγενή της ομιλητή το 1974 και κηρύχθηκε εξαφανισμένη από την UNESCO το 2009, αλλά δεν έπεσε ποτέ σε πλήρη αχρηστεία. Η γλώσσα διδάσκεται τώρα σε σχολεία πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, συμπεριλαμβανομένου και ως μέσου διδασκαλίας στο Bunscoill Ghaelgagh, χρησιμοποιείται σε ορισμένες δημόσιες εκδηλώσεις και ομιλείται ως δεύτερη γλώσσα από περίπου 1800 άτομα. Οι προσπάθειες αναζωογόνησης περιλαμβάνουν ραδιοφωνικές εκπομπές στα Μανξ και χρήση στα κοινωνικά μέσα και διαδικτυακούς πόρους. Η κυβέρνηση Μανξ συμμετείχε επίσης στην προσπάθεια δημιουργίας οργανώσεων όπως το Ίδρυμα Κλρονομιάς Μανξ (Πολιτισμός Vannin) και η θέση του Λειτουργού Γλωσσών Μανξ. Η κυβέρνηση κυκλοφόρησε μια επίσημη Στρατηγική για τη Γλώσσα Μανξ για το 2017-2021.

Κορνουαλική Γλώσσα

Έχουν γίνει πολλές προσπάθειες αναζωογόνησης της γλώσσας της Κορνουάλης, τόσο ιδιωτικά όσο και κάποιες στο πλαίσιο της Συνεργασίας Κορνουαλικής Γλώσσας. Ορισμένες από τις δραστηριότητες περιλάμβαναν μετάφραση των χριστιανικών κειμένων, μια λέσχη βάρδων, και την προώθηση της λογοτεχνίας της Κορνουάλης στα σύγχρονα Κορνουαλικά, συμπεριλαμβανομένων μυθιστορημάτων και ποίησης.

Καλό

Οι Ρομά φτάνοντας στην Ιβηρική χερσόνησο ανέπτυξαν μια Ιβηρική διάλεκτο Ρομανί. Με την πάροδο του χρόνου, τα Ρομανί έπαψαν να είναι πλήρης γλώσσα και έγιναν Caló, μία αργκό που αναμιγνύει την Ιβηρορομανική γραμματική και το λεξιλόγιο Ρομανί. Με την εγκατάσταση των Ρομά σε ένα μέρος και την υποχρεωτική διδασκαλία στις επίσημες γλώσσες, τα Κάλο χρησιμοποιούνται όλο και λιγότερο. Καθώς τα Ιβηρικά Ρομανί έχουν εξαφανιστεί και τα Κάλο κινδυνεύουν, ορισμένοι προσπαθούν να αναζωογονήσουν τη γλώσσα. Ο Ισπανός πολιτικός Juan de Dios Ramírez Heredia προωθεί τη γλώσα Romanò-Kalò, μια παραλλαγή της Διεθνούς Ρομά, εμπλουτισμένη με λέξεις Caló. Ο στόχος του είναι να επανενώσει τις ρίζες Caló και Romani.

Λιβωνική Γλώσσα

Η λιβωνική γλώσσα - μια φινλανδική γλώσσα, η οποία κάποτε ομιλείτο στο ένα τρίτο περίπου της σύγχρονης λετονικής επικράτειας - πέθανε τον 21ο αιώνα με το θάνατο της τελευταίας εγγενούς ομιλήτριας Γκριζέλντα Κριστίνα στις 2 Ιουνίου 2013. Σήμερα υπάρχουν περίπου 210 άτομα, που ζουν κυρίως στη Λετονία, οι οποίοι αυτοπροσδιορίζονται ως Λιβώνιοι και μιλούν τη γλώσσα στο επίπεδο A1- A2 σύμφωνα με το Κοινό Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Αναφοράς για τις Γλώσσες και περίπου 20 έως 40 ατόμων που μιλούν τη γλώσσα στο επίπεδο B1 και άνω. Σήμερα όλοι οι ομιλητές μαθαίνουν τα λιβωνικά ως δεύτερη γλώσσα. Υπάρχουν διάφορα προγράμματα που εκπαιδεύουν τους Λετονούς για την πολιτιστική και γλωσσική κληρονομιά των Λιβωνίων και το γεγονός ότι οι περισσότεροι Λετονείς έχουν κοινή Λιβωνική καταγωγή.

Τα προγράμματα που αξίζει να αναφερθούν περιλαμβάνουν:

• Livones.net με εκτενείς πληροφορίες σχετικά με τη γλώσσα, την ιστορία και τον πολιτισμό
• Το Ινστιτούτο Livonian του Πανεπιστημίου της Λετονίας που πραγματοποιεί έρευνα σχετικά με τη λιβωνική γλώσσα, άλλες φινλανδικές γλώσσες στη Λετονία και παρέχει ένα εκτεταμένο λεβονικό-λετονικό-εσθονικό λεξικό με αποκλίσεις / συζεύξεις
• Virtual Livonia παρέχει πληροφορίες σχετικά με τη λιβωνική γλώσσα και ειδικά τη γραμματική της
• Mierlinkizt: Ετήσια καλοκαιρινή κατασκήνωση για τα παιδιά, για να διδαχθούν τη λιβονική γλώσσα, τον πολιτισμό κλπ
• Līvõd Īt (λιβωνική ένωση)

Η λιβωνική γλωσσική και πολιτιστική κληρονομιά περιλαμβάνεται στον πολιτιστικό κανόνα της Λετονίας και η προστασία, αναζωογόνηση και ανάπτυξη των λιβωνικών ως γηγενής γλώσσας διασφαλίζεται από τον λετονικό νόμο.

Βόρεια Αμερική

Ένας αυξανόμενος αριθμός γηγενών φυλών της Βορείου Αμερικής προσπαθεί τα τελευταία χρόνια να ξαναζωντανέψει τις γλώσσες τους. Για παράδειγμα, υπάρχει μια εφαρμογή για Apple iPhone / iPod για τη γλώσσα Halq'emeylem της ευρύτερης περιοχής του Βανκούβερ του Καναδά. Επιπλέον, υπάρχουν εφαρμογές (συμπεριλαμβανομένων φράσεων, λιστών λέξεων και λεξικών) σε πολλές μητρικές γλώσσες από τις γλώσσες Cree, Τσερόκι και Chickasaw, έως τις Λακότα, Ojibway και Oneida, Massachusett, Ναβάχο και Gwich'in.

Τα Wampanoag, μια γλώσσα που ομιλείται από την ομόνυμη φυλή στη Μασαχουσέτη, υποβλήθηκε σε πρόγραμμα αναζωογόνησης γλωσσας με επικεφαλής την Τζέσι Λι Ντο Μπιρντ, μία εκπαιδευμένη γλωσσολόγο. Τα μέλη της φυλής χρησιμοποιούν τα εκτεταμένα γραπτά αρχεία που υπάρχουν στη γλώσσα τους, συμπεριλαμβανομένης μιας μετάφρασης της Βίβλου και νομικών εγγράφων, προκειμένου να μάθουν και να διδάξουν τα Wampanoag. Το έργο έχει σαν αποτέλεσμα παιδιά να μιλούν άπταιστα τη γλώσσα για πρώτη φορά σε πάνω από 100 χρόνια Επιπλέον, επί του παρόντος γίνονται προσπάθειες αναβίωσης της γλώσσας Chochenyo της Καλιφόρνια, η οποία είχε εξαφανιστεί.

Tlingit

Όπως και άλλες γηγενείς γλώσσες, τα Τλινκίτ κινδυνεύουν σοβαρά. Λιγότεροι από 100 άπταιστα ομιλόντες Γέροντες εξακολουθούν να υπάρχουν. Από το 2013 έως το 2014, η ακτιβίστρια γλώσσας, συγγραφέας και δασκάλα, Sʔímlaʔxw Michele K. Johnson από το Έθνος Syilx, προσπάθησε να διδάξει δύο ελπιδοφόρους μαθητές των Τλινγκίτ στο Γιούκον. Οι μέθοδοι της περιλάμβαναν τη δημιουργία σχολικών βιβλίων, το αναλυτικό πρόγραμμα και την αξιολόγηση ταινιών. Ο στόχος ήταν να βοηθήσει στη δημιουργία ενηλίκων ομιλητών που βρίκονται σε γονεϊκή ηλικία, έτσι ώστε και αυτοί να μπορούν να αρχίσουν να διδάσκουν τη γλώσσα.

Νότια Αμερική

Τα Kichwa είναι η παραλαγή της γλώσσας Κετσούα που ομιλείται στο Εκουαδόρ και είναι μια από τις πιο διαδεδομένες γηγενείς γλώσσες στη Νότια Αμερική. Παρά το γεγονός αυτό, τα Kichwa είναι μια επαπειλούμενη γλώσσα, κυρίως λόγω της επέκτασης των Ισπανών στη Νότια Αμερική. Μια κοινότητα αρχέτυπων ομιλητών Kichwa, οι Λαγκούνας, ήταν μια από τις πρώτες αυτόχθονες κοινότητες που γύρισαν στην ισπανική γλώσσα. Σύμφωνα με τον Κινγκ, αυτό οφείλεται στην αύξηση του εμπορίου και των επιχειρήσεων με τη μεγάλη ισπανόφωνη κοντινή πόλη. Οι Λαγκούνας ισχυρίζονται ότι δεν ήταν για σκοπούς πολιτιστικής αφομοίωσης, δεδομένου ότι εκτιμούν πολύ την πολιτιστική τους ταυτότητα. Ωστόσο, μόλις έγινε αυτή η επαφή, η γλώσσα για τους Λαγκούνας μετατοπίστηκε από γενιά σε γενιά, σε διγλωσσία kichwa και ισπανικών και τώρα υπάρχει ουσιαστικά ισπανική μονογλωσσία. Τα συναισθήματα των Λαγκούνας έχουν απόσταση από τη χρήση της γλώσσας, καθώς τα περισσότερα μέλη των Λαγκούνας μιλούν αποκλειστικά Ισπανικά και γνωρίζουν μόνο λίγες λέξεις στα Kichwa.

Οι προοπτικές για την αναζωογόνηση της γλώσσας Kichwa δεν είναι πολύ καλες, καθώς οι γονείς εξαρτώνται από την εκπαίδευση για αυτόν τον σκοπό, γεγονός που δεν είναι τόσο αποτελεσματικό όσο η συνεχής γλωσσική έκθεση στο σπίτι. Η σχολική εκπαίδευση στην κοινότητα Λαγκούνας, παρόλο που έχει συνειδητή εστίαση στη διδασκαλία των Kichwa, αποτελείται κυρίως από παθητική αλληλεπίδραση, ανάγνωση και γραφή στη γλώσσα Kichwa. Εκτός από τις προσπάθειες που γίνονται στο επίπεδο της βάσης της κοινότητας, εθνικές οργανώσεις αναζωογόνησης των γλωσσών, όπως το CONAIE (Συνομοσπονδία Γηγενών Εθνοτήτων του Εκουαδόρ), εστιάζουν την προσοχή τους στα μη ισπανόφωνα γηγενή παιδιά, τα οποία αποτελούν μια μεγάλη μειονότητα στη χώρα. Μια άλλη εθνική πρωτοβουλία, το Πρόγραμμα Δίγλωσσης Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης (PEBI), ήταν αναποτελεσματικό στην αναζωογόνηση της γλώσσας, επειδή η διδασκαλία γινόταν στα Kichwa και τα ισπανικά διδάσκονταν ως δεύτερη γλώσσα σε παιδιά που ήταν σχεδόν αποκλειστικά ισπανόφωνα μονογλωσσικά. Αν και ορισμένες τεχνικές φαίνονται αναποτελεσματικές, ο Κένταλ Α. Κινγκ παρέχει διάφορες προτάσεις:

1. Έκθεση και απόκτηση της γλώσσας σε νεαρή ηλικία.
3. Ακραίες τεχνικές βύθισης στη γλώσσα.
5. Πολλαπλές και ποικίλες προσπάθειες προσέγγισης ενηλίκων.
7. Ευελιξία και συντονισμός στο σχεδιασμό και την εφαρμογή
9. Απευθείας αντιμετώπιση διαφορετικών ποικιλιών της γλώσσας.
11. Οι σχεδιαστές να τονίζουν ότι η αναζωογόνηση της γλώσσας είναι μια μακρά διαδικασία
13. Συμμετοχή όσο το δυνατόν περισσότερων ανθρώπων
15. Οι γονείς να χρησιμοποιούν τη γλώσσα με τα παιδιά τους
17. Οι σχεδιαστές και υποστηρικτές να πλησιάζουν το πρόβλημα από όλες τις κατευθύνσεις.

Τρέχουσες προσπάθειες αναζωογόνησης

Σε όλον τον κόσμο συνεχίζονται οι προσπάθειες αναζωογόνησης γλωσσών. Οι ομάδες αναζωογόνησης γλωσσών χρησιμοποιούν τις σύγχρονες τεχνολογίες για να αυξήσουν την επαφή με τις γηγενείς γλώσσες και να καταγράψουν τις παραδοσιακές γνώσεις.

Στο Μεξικό η γλώσσα της φυλής των Μιξτέκων περιστρέφεται σε μεγάλο βαθμό γύρω από την αλληλεπίδραση μεταξύ του κλίματος, της φύσης και της σημασίας αυτών για τον βιοπορισμό των ανθρώπων. Το πρόγραμμα LINKS (Τοπικές και Γηγενείς Γνώσεις) της Ουνέσκο χρησιμοποιήθηκε πρόσφατα σε ένα έργο για τη δημιουργία ενός γλωσσαρίου με τους όρους και τις φράσεις των Μιξτέκων που σχετίζονται με το κλίμα. Η Ουνέσκο πιστεύει ότι η παραδοσιακή γνώση των Μιξτέκων μέσω της βαθιάς σχέσης τους με τα καιρικά φαινόμενα μπορεί να προσφέρει πληροφορίες για τους τρόπους αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής. Πρόθεσή τους είναι να δημιουργήσουν το γλωσσάρι για να «διευκολύνουν τις συζητήσεις μεταξύ των εμπειρογνωμόνων και των κατόχων των παραδοσιακών γνώσεων».

Στον Καναδά, το πρόγραμμα Wapikoni Mobile ταξιδεύει σε γηγενείς κοινότητες και παρέχει μαθήματα για τη δημιουργία ταινιών. Οι επικεφαλείς του προγράμματος ταξιδεύουν σε ολόκληρο τον Καναδά με κινητές μονάδες οπτικοακουστικής παραγωγής και με στόχο να παρέχουν στους γηγενείς νεαρής ηλικίας έναν τρόπο σύνδεσης με τον πολιτισμό τους μέσω ενός κινηματογραφικού θέματος της επιλογής τους. Το πρόγραμμα Wapikona υποβάλλει τις ταινίες του σε εκδηλώσεις σε όλο τον κόσμο σε μία προσπάθεια διάδοσης γνώσεων για τον γηγενή πολιτισμό και τη γλώσσα.

Το 10% των νέων στο Rapa Nui (Νησί του Πάσχα) μαθαίνει τη μητρική τους γλώσσα. Η υπόλοιπη κοινότητα έχει υιοθετήσει τα ισπανικά για να επικοινωνεί με τον έξω κόσμο και να υποστηρίζει την τουριστική της βιομηχανία. Μέσω μιας συνεργασίας μεταξύ της UNESCO και της Χιλιανής Corporación Nacional de Desarrollo Indigena (Εθνικής Εταιρίας για την Ανάπτυη Γηγενών), δημιουργήθηκε το Τμήμα Γλώσσας και Πολιτισμού Ράπα Νούι στο Σχολείο Lorenzo Baeza Vega. Από το 1990, το τμήμα έχει δημιουργήσει κείμενα πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης στη γλώσσα Ράπα Νούι. Το 2017 δημιουργήθηκε και το Nid Rapa Nui, μια μη κυβερνητική οργάνωση, που αποσκοπεί στη δημιουργία σχολείου που θα διδάσκει μαθήματα εξ ολοκλήρου στα Ράπα Νούι.

Κριτική

Ο Τζον ΜακΧόρτερ ισχυρίζεται ότι τα προγράμματα αναζωογόνησης των γηγενών γλωσσών δεν θα είναι σχεδόν ποτέ αποτελεσματικά σε μεγάλο βαθμό εξαιτίας των πρακτικών δυσκολιών που υπάρχουν. Υποστηρίζει, επίσης, ότι ο θάνατος μιας γλώσσας δεν σημαίνει απαραίτητα τον θάνατο ενός πολιτισμού. Η γηγενής έκφραση εξακολουθεί να είναι δυνατή ακόμη και όταν η αρχική γλώσσα έχει εξαφανιστεί, όπως γίνεται με τις ομάδες γηγενών της Αμερικής και όπως αποδεικνύεται από τη ζωτικότητα του άφρο-αμερικανικού πολιτισμού στις Ηνωμένες Πολιτείες, μεταξύ ανθρώπων που δεν μιλούν τη γλώσσα Γιορούμπα αλλά τα αγγλικά. Υποστηρίζει ότι ο θάνατος της γλώσσας είναι, ειρωνικά, ένα σημάδι ότι μέχρι τώρα απομονωμένοι λαοί μεταναστεύουν και μοιράζονται χώρο: «Η διατήρηση διαφορετικών γλωσσών στο πέρασμα των γενεών συμβαίνει μόνο εν μέσω ασυνήθιστα επίμονης αυτο-απομόνωσης - όπως αυτή των Άμις - ή του βάναυσου διαχωρισμού».

Ο Κέναν Μαλίκ έχει υποστηρίξει επίσης ότι είναι "παράλογο" να προσπαθούμε να διατηρήσουμε όλες τις γλώσσες του κόσμου, καθώς ο γλωσσικός θάνατος είναι φυσικός και σε πολλές περιπτώσεις αναπόφευκτος, ακόμη και όταν υπάρξει παρέμβαση. Υποστηρίζει ότι ο θάνατος μίας γλώσσα βελτιώνει την επικοινωνία διασφαλίζοντας ότι περισσότεροι άνθρωποι μιλούν την ίδια γλώσσα, γεγονός που μπορεί να ωφελήσει την οικονομία και να μειώσει τις συγκρούσεις.

Η προστασία των μειονοτικών γλωσσών από την εξαφάνιση συχνά δεν απασχολεί τους ομιλητές της κυρίαρχης γλώσσας. Αρκετές φορές, υπάρχει προκατάληψη και σκόπιμη δίωξη των μειονοτικών γλωσσών, με σκοπό να καταστεί δυνατή η κατάχρηση του πολιτιστικού και οικονομικού κεφαλαίου των μειονοτικών ομάδων. Σε άλλες περιπτώσεις, οι κυβερνήσεις κρίνουν ότι το κόστος των προγραμμάτων αναζωογόνησης και δημιουργίας διαφορετικού γλωσσικού υλικού είναι πολύ μεγάλο για να αναληφθεί.

Δείτε επίσης

• Κατηγορία: ακτιβιστές γλωσσών
• Απειλούμενες γλώσσες
• Γλωσσική τεκμηρίωση
• Γλωσσική φωλιά
• Γλωσσικός σχεδιασμός
• Γλωσσική πολιτική
• Γλωσσικός καθαρισμός
• Μειονοτική γλώσσα
• Τοπική γλώσσα
• Έργο Rosetta
• Ιερή γλώσσα
• Απόκτηση δεύτερης γλώσσας
• Γλώσσα θησαυρού
• Γλώσσες σε απογραφές

Ψηφιακά έργα και αποθετήρια

• Το ζωντανό αρχείο των αυτόχθονων γλωσσών - περιέχει έργα σε απειλούμενες γλώσσες της Βόρειας Επικράτειας της Αυστραλίας

Οργανισμοί

• Ίδρυμα για απειλούμενες γλώσσες
• Η διατήρηση της γλώσσας
• Pūnana Leo, σχολές γλωσσών της Χαβάης
• Δίκτυο πόρων για γλωσσική πολυμορφία
• Πολιτισμός Vannin, οργάνωση Manx Gaelic
• SIL International

Τόπος αγώνων

• Λίστες γλωσσών που απειλούνται με εξαφάνιση
• Κατάλογος απειλούμενων γλωσσών με εφαρμογές για κινητά
• Λίστες εξαφανισμένων γλωσσών
• Κατάλογος ρυθμιστικών γλωσσών
• Κατάλογος ανανεωμένων γλωσσών

Περαιτέρω ανάγνωση

• Grenoble, LA και Whaley, LJ (1998). Γλώσσες που απειλούνται με εξαφάνιση: Απώλεια γλώσσας και ανταπόκριση στην κοινότητα . Cambridge University Press. ((ISBN 0-521-59712-9) )
• Nettle, D. and Romaine, S. (2000). Εξαφανισμένες φωνές . Πανεπιστημιακός Τύπος της Οξφόρδης. ((ISBN 0-19-515246-8) )
• Reyhner, J. (επιμ.) (1999). Αναζωογόνηση γηγενών γλωσσών . Φλάγκσταφ, Αζ : Πανεπιστήμιο Βόρειας Αριζόνα, Κέντρο Αριστείας στην Εκπαίδευση. ((ISBN 0-9670554-0-7) )
• Bastardas-Boada, A. (2019). Από τη μετάβαση στη γλώσσα στην αναζωογόνηση και βιωσιμότητα της γλώσσας. Μια προσέγγιση πολυπλοκότητας στη γλωσσική οικολογία . Βαρκελώνη: Edicions de la Universitat de Barcelona. ((ISBN 978-84-9168-316-2) )

Eξωτερικοί σύνδεσμοι

Οργανισμοί

• First Languages Australia
• Enduring Voices Proect Αρχειοθετήθηκε 2015-04-02 στο Wayback Machine., National Geographic
• Living Tongues Institute for Endangered Languages
• Hans Rausing Endangered Languages Project Αρχειοθετήθηκε 2012-07-29 στο Wayback Machine.
• Google Endangered Languages Project
• Fourth International 3L Summer School
• Resource Network for Linguistic Diversity
• World Oral Literature Project, Voices of Vanishing Worlds

Καναδάς

• «RPM YouTube Playlist – "Revitalization"». RPM.fm. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Ιουλίου 2012. Ανακτήθηκε στις 8 Αυγούστου 2012. 

Ηνωμένες Πολιτείες

• Τεκμηρίωση απειλούμενων γλωσσών, τεκμηρίωση απειλούμενων γλωσσών (DEL) (αρχειοθετημένο πρόγραμμα) Εθνικό Ίδρυμα Επιστημών
• Κοινωνία για την προώθηση των αυτόχθονων γλωσσών των Ηνωμένων Πολιτειών Αρχειοθετήθηκε 2012-02-27 στο Wayback Machine., (Savius.org)
• Προγράμματα που σχετίζονται με την αναζωογόνηση της Αλάσκας Native Language (ANL)
• «The Young Ancestors, Camino Verite Films». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Απριλίου 2018. Ανακτήθηκε στις 8 Αυγούστου 2012. 
• Patia Stephens (2006). «Language 911: UM helps rescue fading indigenous voices». Vision, Research, Scholarship & Innovation, The University of Montana. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2011-12-30. https://web.archive.org/web/20111230055517/http://www.umt.edu/urelations/Vision/2007/13language.htm. Ανακτήθηκε στις 2012-08-08. 

Καλιφόρνια

• Υποστηρικτές για την επιβίωση γηγενών γλωσσών στην Καλιφόρνια
• Ινστιτούτο γηγενών γλωσσών
• Ζήστε Γλώσσα Συμμαχία σας (Λάιλα) «Είναι η επιθυμία της ζωντανή γλώσσα Συμμαχία σας για να ακούσουν και να μιλήσουν τις παραδοσιακές γλώσσες της Tolowa, Karuk, Yurok, Χούπα, Tsnungwe, Wiyot, Mattole και Wailaki .»
• Marisa Agha (2012-03-18). «Language preservation helps American Indian students stick with college». The Sacramento Bee. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2015-10-10. https://web.archive.org/web/20151010033611/http://www.csusm.edu/air/NewsArticles/2012_articles/language_preservation_helps_american_indian_students_stick_with_college.pdf. Ανακτήθηκε στις 2012-08-08. 

Τεχνολογίες

• Ηχογράφηση του ηλικιωμένου / εγγενούς ομιλητή σας, πρακτικές συμβουλές φωνητικής εγγραφής για μη επαγγελματίες
• Εκμάθηση γηγενών γλωσσών στο Nintendo
• Γλώσσες που απειλούνται με μήνυμα κειμένου Αρχειοθετήθηκε 2017-05-25 στο Wayback Machine.
• Εφαρμογές συνομιλίας για απειλούμενες γλώσσες της First Nations
• DOBES Τεκμηρίωση απειλούμενων γλωσσών

Τεχνικές

• Εκπαίδευση Kawaiisu Language and Cultural Center
• Δείκτες σχετικά με τον τρόπο εκμάθησης της γλώσσας σας (μετακινηθείτε για σύνδεση στη σελίδα)
• Κάντε μόνοι σας γραμματική και ανάγνωση στη γλώσσα σας, παρουσιάσεις Breath of Life 2010
• Κυνηγοί γλωσσών
• Πού είναι τα κλειδιά σας
• Lost Words - Το ντοκιμαντέρ Αρχειοθετήθηκε 2014-06-27 στο Wayback Machine., καλύπτει την επιταχυνόμενη εκμάθηση δεύτερης γλώσσας του Dr. Stephen Greymorning