Βικιπαίδεια

Αμαντέους

Κινηματογραφική ταινία του Μίλος Φόρμαν (1984)

Η κινηματογραφική ταινία Αμαντέους (αγγλικά: Amadeus) είναι δράμα εποχής, αμερικανικής παραγωγής 1984, σε σκηνοθεσία του Μίλος Φόρμαν. Το σενάριο της ταινίας, το οποίο έγραψε ο Πίτερ Σάφερ, είναι βασισμένο στο ομώνυμο θεατρικό του Σάφερ, που με τη σειρά του βασίστηκε στο θεατρικό έργο του Αλέξανδρου Πούσκιν Μότσαρτ και Σαλιέρι.

Αμαντέους
ΣκηνοθεσίαΜίλος Φόρμαν[1]
ΠαραγωγήΣολ Ζάεντς και Michael Haussman
ΣενάριοΠήτερ Σάφερ
Βασισμένο σεΑμαντέους (θεατρικό έργο)
ΠρωταγωνιστέςΦ. Μάρεϊ Έιμπραχαμ[1][2][3], Τομ Χουλς[1][2][4], Elizabeth Berridge[2][3][5], Σάιμον Κάλοου[2][3][6], Roy Dotrice[2][3][7], Κριστίν Έμπερσολ[2][3][7] και Τζέφρεϊ Τζόουνς[1][2][3]
ΜουσικήΒόλφγκανγκ Αμαντέους Μότσαρτ και Αντόνιο Σαλιέρι
ΦωτογραφίαΜίροσλαβ Όντρζιτσεκ
ΜοντάζΜάικλ Τσάντλερ
ΕνδυματολόγοςTheodor Pištěk
Εταιρεία παραγωγήςOrion Pictures
ΔιανομήOrion Pictures και Netflix
Πρώτη προβολή1984, 26  Οκτωβρίου 1984 (Γερμανία)[8], 19  Ιουλίου 2013 (Ουγγαρία)[9], 6  Σεπτεμβρίου 1984 (Γουέστγουντ)[10], 12  Σεπτεμβρίου 1984 (Νέα Υόρκη)[10] και 19  Σεπτεμβρίου 1984 (Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής)[10]
Διάρκεια161 λεπτά και 160 λεπτά[11]
ΠροέλευσηΗνωμένες Πολιτείες Αμερικής[12][13] και Τσεχοσλοβακία[11]
ΓλώσσαΑγγλικά[14]
δεδομένα (π • σ • ε )

Η ταινία προτάθηκε για 53 συνολικά βραβεία και κέρδισε 40, συμπεριλαμβανομένων και 8 Όσκαρ, μεταξύ των οποίων και Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας. Το Αμερικανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου κατέταξε την ταινία στην 53η θέση στoν κατάλογο με τις 100 καλύτερες ταινίες όλων των εποχών.[15] Το 2019 η ταινία χαρακτηρίστηκε από την Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου ως «πολιτιστικά, αισθητικά και ιστορικά σημαντική» και επιλέχθηκε να ενταχθεί στο Εθνικό Μητρώο Κινηματογράφου των Ηνωμένων Πολιτειών.[16]

Υπόθεση

Επεξεργασία
 
Ο πραγματικός Σαλιέρι.

Το 1823, ο συνθέτης Αντόνιο Σαλιέρι (Φάριντ Μάρεϊ Έιμπραχαμ), που βρίσκεται πια σε προχωρημένη ηλικία, αποπειράται να αυτοκτονήσει ζητώντας δυνατά για συγχώρεση εφόσον κατά τα λεγόμενά του ήταν υπαίτιος για το θάνατο του Βόλφγκανγκ Αμαντέους Μότσαρτ (Τομ Χαλς) το 1791. Ο συνθέτης εισάγεται σε τρελοκομείο και εκεί δέχεται την επίσκεψη ενός νεαρού ιερέα, ο οποίος προσπαθεί να τον εξομολογήσει. Ο Σαλιέρι είναι αρχικά διστακτικός, αλλά τελικά αρχίζει να διηγείται τα γεγονότα από την αρχή: τη γνωριμία του με τον Μότσαρτ, τη μεγάλη ιδιοφυΐα της μουσικής, την αντιπαλότητα μεταξύ των δυο συνθετών (ο Σαλιέρι ζήλευε το ταλέντο και την επιτυχία του Μότσαρτ, αν και ταυτόχρονα, ωστόσο, είναι πιθανότερο ότι ήταν τουλάχιστον αμοιβαίως σεβαστοί ομότεχνοι) και το σατανικό του σχέδιο το οποίο είχε ως αποτέλεσμα τον θάνατο του μεγάλου συνθέτη.

Διανομή Ρόλων

Επεξεργασία

Ο Κένεθ Μπράνα έγραψε στην αυτοβιογραφία του, με τίτλο Beginnings, ότι ήταν ένας από τους επικρατέστερους ηθοποιούς για το ρόλο του Μότσαρτ, αλλά έχασε το ρόλο όταν ο Φόρμαν αποφάσισε να προσλάβει μόνο Αμερικανούς ηθοποιούς.[17] Ο Τομ Χαλς που ανέλαβε τελικά το ρόλο χρησιμοποίησε τις κινήσεις του τενίστα Τζον ΜακΈνρο για τη σκιαγράφηση της απρόβλεπτης ευφυΐας του Μότσαρτ[18]. Πρώτη επιλογή για το ρόλο της Κοστάντσα, συζύγου του Μότσαρτ ήταν η ηθοποιός Μεγκ Τίλι, αλλά αναγκάστηκε να αποσυρθεί λόγω ατυχήματος που είχε μια μέρα πριν ξεκινήσουν τα γυρίσματα[18]. Η θέση της καλύφθηκε από την Ελίζαμπεθ Μπέριτζ. Ο Σάιμον Κάλοου που ερμήνευσε το ρόλο του Μότσαρτ στην θεατρική παράσταση στο Λονδίνο, ανέλαβε το ρόλο του Εμάνουελ Σίκαντενερ.

Γυρίσματα

Επεξεργασία

Η ταινία γυρίστηκε στην Πράγα, στο Κρόμεριζ και στη Βιέννη. Ο Φόρμαν μπόρεσε να γυρίσει σκηνές στο Θέατρο Count Nostitz στην Πράγα, όπου είχαν κάνει πρεμιέρα, δυο αιώνες πριν, οι όπερες Don Giovanni και La Clemenza di Tito.

Υποδοχή

Επεξεργασία

Η ταινία έλαβε ευνοϊκές κριτικές, καθώς και την αγάπη του κοινού. Παρόλα αυτά αποτελεί μια από τις τρεις ταινίες που βραβεύτηκαν με Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας που δεν κατάφεραν να φτάσουν στo top 5 στη λίστα του Box Office (οι άλλες δυο είναι Ο Άγγλος ασθενής (The English Patient, 1996) και The Hurt Locker (2009)).[19][20][21].

Βραβεία

Επεξεργασία

Η ταινία προτάθηκε για 11 βραβεία Όσκαρ το 1985, μεταξύ των οποίων και μιας διπλής υποψηφιότητας για τους πρωταγωνιστές της (Φάριντ Μάρεϊ Έιμπραχαμ και Τομ Χαλς) στην κατηγορία Α' Ανδρικός Ρόλος. Τη βραδιά των όσκαρ ο Έιμπραχαμ επικράτησε του Χαλς και η ταινία έλαβε τελικά 8 βραβεία όσκαρ, μεταξύ των οποίων και Καλύτερης Ταινίας και Σκηνοθεσίας για τον Φόρμαν, που βραβεύτηκε για δεύτερη φορά μετά την νίκη του για την ταινία Στη Φωλιά του Κούκου (One Flew Over the Cuckoo's Nest) το 1975.

Την βραδιά των βραβείων, η Ακαδημία είχε καλέσει τον Λόρενς Ολίβιε να παρουσιάσει το νικητή της κατηγορίας Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας. Ο Ολίβιε ευχαρίστησε την Ακαδημία για την πρόσκληση και αντί να ανακοινώσει πρώτα όλες τις υποψήφιες ταινίες, αποκάλυψε το όνομα της νικήτριας. Ο 78χρονος, τότε, ηθοποιός ήταν άρρωστος ήδη για κάμποσα χρόνια και η αιτία για την οποία ξέχασε να ανακοινώσει τις υποψήφιες ταινίας ήταν η αμνησία. Ένας απεσταλμένος της Ακαδημίας των Όσκαρ έσπευσε στη σκηνή όπου επιβεβαίωσε τη νίκη της ταινίας και έπειτα άφησε τον Ολίβιε να παραδώσει το βραβείο στον παραγωγό της.[22]. Ο παραγωγός Σολ Ζάεντς δήλωσε ότι ήταν μεγάλη του τιμή που παραλάμβανε το όσκαρ από τα χέρια του Ολίβιε και έπειτα συνεχάρη τις υπόλοιπες υποψήφιες ταινίες στην κατηγορία [23].

Ο Μωρίς Ζαρ, που έλαβε το όσκαρ για τη μουσική επένδυση της ταινίας του Ντέιβιντ Λιν, Το πέρασμα στην Ινδία, σχολίασε στον ευχαριστήριο λόγο του ότι ήταν τυχερός που ο Μότσαρτ δεν μπορούσε να είναι υποψήφιος εκείνη τη χρονιά[24].

Η ταινία έλαβε επίσης 4 Χρυσές Σφαίρες, μεταξύ των οποίων και Καλύτερης Δραματικής Ταινίας.

Βράβευση[25][26]:

  • Καλύτερης Ταινίας - Σολ Ζάεντς
  • Α’ Ανδρικού Ρόλου – Φάριντ Μάρεϊ Έιμπραχαμ
  • Σκηνοθεσίας - Μίλος Φόρμαν
  • Διασκευασμένου Σεναρίου - Πίτερ Σάφερ
  • Κοστουμιών - Θίοντορ Πίστεκ
  • Μακιγιάζ - Ντικ Σμιθ και Πολ ΛεΜπλανκ
  • Καλλιτεχνικής Διεύθυνσης - Κάρελ Τσέρνι και Πατρίτσια Φον Μπραντενστάιν
  • Ήχου - Μαρκ Μπέργκερ, Τόμας Σκοτ, Τοντ Μπέκελχαϊντ και Κρίστοφερ Νιούμαν

Υποψηφιότητα:

  • Α’ Ανδρικού Ρόλου – Τομ Χαλς
  • Φωτογραφίας – Μιροσλάβ Όντριτσεκ
  • Μοντάζ - Νένα Ντάνεβιτς και Μάικλ Τσάντλερ

Μετέπειτα εκδοχές

Επεξεργασία

Η ταινία κυκλοφόρησε το 1984 στους κινηματογράφους και είχε διάρκεια 161 λεπτών. Το 2002 ο Φόρμαν αποφάσισε να προτείνει την εκδοχή Director's Cut της ταινίας με 20 επιπλέον λεπτά ακυκλοφόρητου υλικού. Ο Φόρμαν, σε συνέντευξή του το 1995, είχε εξηγήσει τους λόγους για τους οποίους είχε αφαιρέσει αυτές τις σκηνές από την πρώτη προβολή της ταινίας, ενώ σε σχόλιο του στο DVD της εκδοχής Director's Cut του 2002 τόνισε:

Όταν ολοκληρώνεις μια ταινία, δεν έχεις ιδέα για το αν είναι πραγματικά καλή μέχρι την πρώτη της προβολή και την υποδοχή που θα λάβει. Δεν μπορεί κανείς να ξέρει αν πρόκειται να έχει επιτυχία στο Box-Office. Και η ταινία κυκλοφόρησε στην καρδιά της δεκαετίας του '80, με το MTV να κυριαρχεί στα μουσικά δρώμενα και επρόκειτο για μια τρίωρη ταινία εποχής, με κλασική μουσική, κοστούμια, περούκες και μακρόσυρτα ονόματα. Ας μην ξεχνάμε ότι καμιά μεγάλη εταιρία παραγωγής δεν ήθελε να τη χρηματοδοτήσει. Έτσι αποφασίσαμε να μην παίξουμε με την υπομονή του κοινού, αφαιρώντας οτίδηποτε δεν ήταν άμεσα συνδεδεμένο με την πλοκή. Η απόφαση πάρθηκε από κοινού με τον παραγωγό, καθώς ήθελα την καλύτερη δυνατή υποδοχή και συνάμα διαχρονικότητα για την ταινία. Εφόσον, λοιπόν επρόκειτο να κυκλοφορήσει σε DVD αποφάσισα να προσθέσω όλες τις σκηνές που είχα αφαιρέσει. Σε αυτή την περίπτωση δεν πρόκειται να αλλάξει κάτι αν η ταινία έχει διάρκεια τριών ωρών αντί για 2:40. Ήταν λοιπόν μια καλή ευκαιρία να παρουσιαστεί ακολουθώντας πιστά το αρχικό σενάριο:[27].

Επιρροές και διαχρονικότητα

Επεξεργασία

Η ταινία είχε τεράστια επιρροή στη μουσική σκηνή της δεκαετίας του 1980, που μαστιζόταν από συγκροτήματα (που αποκαλούνταν New Romantics, με κύρια παραδείγματα τους Duran Duran, τους Spandau Ballet και τον Adam And The Ants), τα μέλη των οποίων εμφανίζονταν φορώντας ρούχα εποχής. Παράδειγμα αποτελεί το τραγούδι Rock Me Amadeus του Αυστριακού τραγουδιστή Falco που κυκλοφόρησε το 1985 κάνοντας τεράστια επιτυχία. Αναφορά στην ταινία γίνεται στη γνωστή ταινία δράσης του 1993 Ο τελευταίος μεγάλος ήρωας (Last Action Hero) με πρωταγωνιστή τον Άρνολντ Σβαρτζενέγκερ, όπως επίσης και σε επεισόδιο των σειρών The Simpsons και How I Met Your Mother.

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 stopklatka.pl/film/amadeusz. Ανακτήθηκε στις 18  Απριλίου 2016.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 www.bbfc.co.uk/releases/amadeus-1984. Ανακτήθηκε στις 18  Απριλίου 2016.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 www.imdb.com/title/tt0086879/fullcredits. Ανακτήθηκε στις 18  Απριλίου 2016.
  4. ↑ www.filmaffinity.com/en/film491709.html. Ανακτήθηκε στις 18  Απριλίου 2016.
  5. ↑ www.siamzone.com/movie/m/1249. Ανακτήθηκε στις 18  Απριλίου 2016.
  6. ↑ www.allocine.fr/film/fichefilm_gen_cfilm=67.html. Ανακτήθηκε στις 18  Απριλίου 2016.
  7. ↑ 7,0 7,1 (Τσεχικά) Česko-Slovenská filmová databáze. 2001.
  8. ↑ (Αγγλικά) Internet Movie Database. www.imdb.com/title/tt0086879/releaseinfo. Ανακτήθηκε στις 14  Απριλίου 2017.
  9. ↑ nmhh.hu/dokumentum/198182/terjesztett_filmalkotasok_art_filmek_nyilvantartasa.xlsx.
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 (Αγγλικά) Internet Movie Database. www.imdb.com/title/tt0086879/releaseinfo. Ανακτήθηκε στις 25  Ιουνίου 2022.
  11. ↑ 11,0 11,1 amadeus-0.
  12. ↑ The American Film Institute Catalog of Motion Pictures. 56996. Ανακτήθηκε στις 26  Οκτωβρίου 2020.
  13. ↑ (Τσεχικά) Filmový přehled. 401253. Ανακτήθηκε στις 26  Οκτωβρίου 2020.
  14. ↑ The American Film Institute Catalog of Motion Pictures. 56996. Ανακτήθηκε στις 31  Οκτωβρίου 2020.
  15. ↑ 100 years, AFI website.
  16. ↑ «Ο πλήρης κατάλογος ταινιών του Εθνικό Μητρώο Κινηματογράφου των Η.Π.Α» (στα Αγγλικά). loc.gov. Ανακτήθηκε στις 25 Οκτωβρίου 2021. 
  17. ↑ Branagh, Kenneth (1990). Beginning . New York: Norton. σελίδες 105–109. ISBN 978-0-393-02862-1. OCLC 20669813. 
  18. ↑ 18,0 18,1 The Making of Amadeus. DVD. Warner Bros Pictures, 2001. 20 min.
  19. ↑ The English Patient weekend box office results, BoxOfficeMojo.com
  20. ↑ Amadeus weekend box office results, BoxOfficeMojo.com
  21. ↑ The Hurt Locker weekend box office results, BoxOfficeMojo.com
  22. ↑ Olivier, by Terry Coleman, 2005, p 484
  23. ↑ «Academy Awards Acceptance Speeches». Academy of Motion Picture Arts & Sciences. 25 Μαρτίου 1985. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Ιουλίου 2011. Ανακτήθηκε στις 24 Φεβρουαρίου 2011. 
  24. ↑ Sharon Waxman (March 21, 1999). «The Oscar Acceptance Speech: By and Large, It's a Lost Art». Washington Post. http://www.washingtonpost.com/wp-srv/style/movies/oscars/speeches.htm. 
  25. ↑ «The 57th Academy Awards (1985) Nominees and Winners». oscars.org. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Οκτωβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 13 Οκτωβρίου 2011. 
  26. ↑ «NY Times: Amadeus». NY Times. Ανακτήθηκε στις 1 Ιανουαρίου 2009. 
  27. ↑ A.V. Club Interview with Milos Forman April 24, 2002

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Επεξεργασία
Ανακτήθηκε από "https://el.wiki.x.io/w/index.php?title=Αμαντέους&oldid=10853670"