Αλληγορία
Αλληγορία είναι οτιδήποτε στον προφορικό ή γραπτό λόγο που εμπεριέχει υπαινιγμό και γενικά κρύβει νοήματα διαφορετικά από εκείνα που φαίνεται ότι δηλώνει.[1] Συναντάται σε ευρεία χρήση στους αρχαίους λαούς, καθώς και στη χριστιανική Παλαιά και Καινή Διαθήκη. Στην αρχαία Ελλάδα χρησιμοποιούνταν για παιδαγωγικούς κυρίως σκοπούς, στην Ακαδημία του Πλάτωνα.[2] Ακόμη, στη λαϊκή παράδοση, στη ζωγραφική και στη λογοτεχνία κατά τον Μεσαίωνα και στους μετέπειτα χρόνους υπάρχουν πάμπολλα παραδείγματα αλληγορικών εκφάνσεων.
Λειτουργία
ΕπεξεργασίαΗ αλληγορία έχει σκοπό να δώσει μια επεξηγηματική εικόνα σε μια έννοια ή ιδέα, η οποία έτσι μπορεί να γίνει κατανοητή από το ευρύ κοινό. Ο δημιουργός της αλληγορίας προσπαθεί να κάνει ορατή την αφηρημένη έννοια, αποβλέποντας πάντα σε ένα διδακτικό αποτέλεσμα. Έτσι, για παράδειγμα, η γυναίκα Γιουστίτια που είναι τυφλή και κρατά ζυγαριά και ξίφος συμβολίζει τη δικαιοσύνη, και ένας σκελετός με δρεπάνι συμβολίζει τον θάνατο.
Ερμηνεία
ΕπεξεργασίαΕίναι η μέθοδος[3] κατά την οποία ο ερευνητής (τυμβωρύχος) αναζητεί παράλληλα με το δήλο νόημα του κειμένου κάποιο συμβολικό νόημα (ακόμα κι αν αυτό δεν υπάρχει). Για παράδειγμα ο Ιντιάνα Τζόουνς, στην κινηματογραφική ταινία δράσης Ο Ιντιάνα Τζόουνς και η τελευταία σταυροφορία, κατάφερε με την αλληγορία να εντοπίσει την τοποθεσία του Αγίου Δισκοπότηρου.
Εκφάνσεις
ΕπεξεργασίαΘρησκεία
Επεξεργασία_-_Saint-Trophime%27s_cloister_facade_-_Google_Art_Project.jpg)
- Στην Παλαιά Διαθήκη οι ψαλμοί και οι προφητείες είναι πλήρεις συμβολικών εικόνων και σημείων, μέσω των οποίων εγένετο γνωστή η βούληση του Θεού. Παράδειγμα ο Ησαΐας, ο οποίος κατ' εντολή του Κυρίου πορεύεται γυμνός και ανυπόδητος για να προαναγγείλει την επικείμενη αιχμαλωσία των Αιγυπτίων[4] από τους Ασσύριους.
- Το βιβλίο Άσμα ασμάτων του Σολομώντα,[5] στην Παλαιά Διαθήκη, είναι μια θρησκευτική αλληγορία.
- Στην Καινή Διαθήκη, στο Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιον έχουμε την ερμηνεία του Ιησού για την παραμονή του προφήτου Ιωνά,[Σημ 1] επί τριήμερο στη κοιλία του κήτους, ως προεικόνιση της τριήμερης ταφής του.
- Η Αποκάλυψη του Ιωάννη, στην Καινή Διαθήκη. Ένα διαχρονικό βιβλίο[6], η μελέτη του οποίου απετέλεσε πηγή έμπνευσης ζωγράφων, μουσουργών, καλλιτεχνών και ποιητών σε παγκόσμια κλίμακα.
- Θαυμάσιο παράδειγμα αλληγορίας και ταυτόχρονα ένας από τους θησαυρούς της ρομανικής γλυπτικής είναι η παράσταση στο τύμπανο της δυτικής πύλης του γοτθικού ναού του Αγίου Τροφίμου στην πόλη Αρλ της νότιας Γαλλίας. Εδώ παρουσιάζεται η ιστορία της Αποκάλυψης, σύμφωνα με τον Ευαγγελιστή Ιωάννη και το Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο. Ο Ενθρονισμένος Χριστός Παντοκράτωρ κάθεται στο μέσον του τυμπάνου (αέτωμα) με τα σύμβολα των Ευαγγελιστών γύρω του. Ο άγγελος είναι ο Ευαγγελιστής Ματθαίος, το λιοντάρι ο Ευαγγελιστής Μάρκος, ο ταύρος ο Ευαγγελιστής Λουκάς, και ο αετός ο Ευαγγελιστής Ιωάννης, ενώ οι απόστολοι τον κοιτούν από κάτω.
- Οι απόστολοι παραπάνω έδωσαν τρόφιμα στους φτωχούς, απλούς ανθρώπους.
Αρχαιότητα
Επεξεργασία- Σύμφωνα με τον Ηρακλείδη τον Ποντικό, πολυγραφότατο συγγραφέα του 4ου π.Χ αιώνα, η αλληγορία είναι: «ὁ γὰρ ἄλλα μὲν ἀγορεύων τρόπος, ἕτερα δὲ ὧν λέγει σημαίνων, ἐπωνύμως ἀλληγορία καλεῖται».[7] Έτσι, με αυτόν τον ορισμό, οι μύθοι του Αισώπου[8] αποτελούν εύστοχο παράδειγμα αλληγορικής διήγησης.
- Στο έργο του Πλάτωνα Πολιτεία. Στο βιβλίο 7 αναφέρεται η «Αλληγορία του Σπηλαίου».[9]
Παιδική λογοτεχνία
ΕπεξεργασίαΥπάρχουν πάμπολλα παραδείγματα. Μερικά ενδεικτικά παραμύθια με αλληγορική σημασία, με διαφορετική πάντα ερμηνεία σε κάθε μυθολογία είναι:
- Η Κοκκινοσκουφίτσα, όπου η νεαρή είναι η Βασίλισσα του Μάη και το σκουφάκι της είναι το κόκκινο φως της αυγής. Ο κακός λύκος συμβολίζει τον ήλιο που καταπίνει την αυγή[10] σύμφωνα με ελληνορωμαϊκούς μύθους. Κατά τη σκανδιναβική μυθολογία, ο κακός λύκος συμβολίζει τη νύχτα και το σκοτάδι του χειμώνα.
- Η Σταχτοπούτα, όπου κυριαρχεί ο συμβολισμός της στάχτης. Μοναξιά, ταπείνωση και δυστυχία συντροφεύουν την εφήμερη ζωή του ανθρώπου, σε ένα μέρος όπου δεν υπάρχει το φως της εξευγενισμένης πνευματικής του φύσης.[11]
Σύγχρονη λογοτεχνία
ΕπεξεργασίαΧαρακτηριστικό παράδειγμα αλληγορικού έργου της σύγχρονης λογοτεχνίας είναι η νουβέλα Η φάρμα των ζώων του Τζωρτζ Όργουελ.[12] Πρόκειται για μια αλληγορική φανταστική ιστορία, στην οποία τα ζώα μιας φάρμας, μη ανεχόμενα τη σκληρή αντιμετώπιση του ανθρώπου-αφέντη, επαναστατούν. Το μεγαλύτερο μέρος του βιβλίου αναφέρεται στα τεκταινόμενα μετά την επανάσταση και τη διαμόρφωση της κοινωνίας των ζώων της φάρμας, κατά την ανεξαρτησία τους από τους ανθρώπους. Σύμφωνα με τον Όργουελ, στο βιβλίο αντανακλώνται τα γεγονότα που οδήγησαν στη Ρωσική Επανάσταση του 1917, και ακολούθως στη σταλινική περίοδο της Σοβιετικής Ένωσης.[13]
Ζωγραφική
Επεξεργασία
Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο πίνακας Η άνοιξη, επίσης γνωστή ως Η αλληγορία της άνοιξης, του Σάντρο Μποττιτσέλλι. Πρόκειται για μια αλληγορία που αναφέρεται στην αρμονία του φυσικού κόσμου, περιλαμβάνοντας όμως πολλές μυθικές μορφές. Έχουν διατυπωθεί κατά καιρούς πολλές ερμηνείες.[14]
Γλυπτική
Επεξεργασία
Το Άγαλμα της Ελευθερίας (γαλλικά: La Liberté éclairant Le Monde), είναι μια ιδέα του Γάλλου ιστορικού Εντουάρ ντε Λαμπουλέ, ο οποίος πρότεινε να κατασκευαστεί ένα μνημείο προς τιμήν της γαλλοαμερικανικής φιλίας. Εικονίζει την ελευθερία ως γυναικεία μορφή να κρατά στο υψωμένο δεξί της χέρι έναν αναμμένο πυρσό και στο αριστερό μια πλάκα που αναγράφεται η ημερομηνία «4 Ιουλίου 1776», ημέρα ανεξαρτησίας των Ηνωμένων Πολιτειών. Βρίσκεται στο λιμάνι της Νέας Υόρκης.
Δείτε επίσης
ΕπεξεργασίαΠαραπομπές
Επεξεργασία- ↑ «Τόμος 1, σελίδα 192». Υπερλεξικό Νεοελληνικής Γλώσσας. Αθήνα: Εκδόσεις Παγουλάτου. 1985. σελ. 532. ISBN 960-7208-01-3.
- ↑ Υδρία Cammbridge Ήλιος (1991). «Τόμος 1, σελίδα 204». Αθήνα: Εκδόσεις Τέσσερα Έψιλον. σελ. 340. ISBN 960-7190-01-7. Missing or empty
|title=(βοήθεια) - ↑ «Τόμος 2, σελίδα 188». Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαίδεια. Αθήνα: Αθ. Μαρτίνος. 1963. σελ. 1250.
- ↑ Πανελλήνιο Εκπαιδευτικό Δίκτυο. «ΠΑΛΑΙΑ ΔΙΑΘΗΚΗ». users.sch.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Αυγούστου 2015.
- ↑ Σολομών. «Παλαιά Διαθήκη, Άσμα ασμάτων». users.sch.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Σεπτεμβρίου 2013.
- ↑ Αρχιμανδρίτης Τιμόθεος Κιλίφης (2002). «σελίδα 19». Η Αποκάλυψη του Ιωάννη. Αθήνα: Γιώργος Παπανικολάου Α.Β.Ε.Ε. σελ. 130.
- ↑ «Τόμος 2, σελίδα 186». Θρησκευτική και Ηθική Εγκυπλοπαίδεια. Αθήνα: Αθ. Μαρτίνος. 1963. σελ. 1250.
- ↑ Αίσωπος (1993). Αίσωπος Μύθοι, μετάφραση Αγνή Λιάπα. Αθήνα: Εξάντας, Αρχαίοι συγγραφείς. σελ. 240.
- ↑ Κυριάκος Σ. Κατσιμάνης (2001). «σελίδα 100». Πλάτων και Αριστοτέλης-Φιλοσοφική ερμηνεία επιλεγμένων κειμένων. Αθήνα: Gutenberg. σελ. 337. ISBN 960-01-0881-1.
- ↑ Τζ. Σ. Κούπερ (1983). «σελίδα 170». Ο Θαυμαστός κόσμος των παραμυθιών. Αθήνα: Εκδόσεις Θυμάρι. σελ. 184.
- ↑ Τζ. Σ. Κούπερ (1983). «σελίδα 23». Ο Θαυμαστός κόσμος των παραμυθιών. Αθήνα: Εκδόσεις Θυμάρι. σελ. 184.
- ↑ Όργουελ, Τζωρτζ. Η φάρμα των ζώων. Αθήνα: εκδόσεις "γράμματα". σελ. 176.
- ↑ http://www.bbc.co.uk/learningzone/clips/george-orwells-animal-farm-historical-context-pt-1-3/8177.html Αρχειοθετήθηκε 2012-01-03 στο Wayback Machine. BBC Learning Zone, Animal Farm
- ↑ Μπέκετ, Γουέντυ (1995). «σελίδα 95». Ο Κόσμος της Ζωγραφικής. Αθήνα: Εκδόσεις Πατάκη. σελίδες 404. ISBN 960-360-463-1.
Σημειώσεις
Επεξεργασία- ↑ 40 ὥσπερ γὰρ ἦν Ἰωνᾶς ἐν τῇ κοιλίᾳ τοῦ κήτους τρεῖς ἡμέρας καὶ τρεῖς νύκτας, οὕτως ἔσται ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου ἐν τῇ καρδίᾳ τῆς γῆς τρεῖς ἡμέρας καὶ τρεῖς νύκτας.