Αλβανοί της Βόρειας Μακεδονίας

Οι Αλβανοί της Δημοκρατίας της Βόρειας Μακεδονίας είναι η δεύτερη μεγαλύτερη εθνική κοινότητα, μετά τους Σλαβομακεδόνες, στη Βόρεια Μακεδονία. Από τους 2.022.547 πολίτες της Δημοκρατίας της Βόρειας Μακεδονίας, οι 509.083 ή το 25.2% είναι Αλβανοί σύμφωνα με την τελευταία απογραφή του 2002. Η Αλβανική κοινότητα ζει κυρίως στο βορειοδυτικό τμήμα της χώρας. Οι μεγαλύτερες Αλβανικές κοινότητες υπάρχουν στους δήμους του Τέτοβου (70,3% του συνολικού πληθυσμού), του Γκόστιβαρ (66,7%), της Δίβρης (58,1%), της Στρούγκας (56,8%), του Κίτσεβου (54,5%), του Κουμάνοβου (25.8%%) και των Σκοπίων (20.4%).

Η Ανεπίσημη Σημαία των Αλβανών της Βόρειας Μακεδονίας (αποτελείται από την Σημαία της Βόρειας Μακεδονίας με το επίσημο εθνικό Εθνόσημο της Αλβανίας, τον δικέφαλο αετό.

Οι Αλβανοί της Βόρειας Μακεδονίας (2002). Το πορτοκάλι υποδηλώνει αλβανική πλειονότητα (πάνω από 50%), το κίτρινο αλβανική μειονότητα (20-50%), το πράσινο αλβανική μειονότητα (10-20%) και το γαλάζιο 0-10% Αλβανούς.

Πληθυσμός

Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία των απογραφών (που διεξάγονται κάθε 10 χρόνια), οι Αλβανοί ανέρχονταν στο 19% του συνολικού πληθυσμού το 1953. Ο πληθυσμός μειώθηκε σε 13% το 1961, αλλά αυξήθηκε και πάλι το 1971 στο 17%. Έφτασε το 19,7% το 1981 και 21% το 1991. Κατά την ταπογραφή του 2002, ο πληθυσμός της Αλβανών ήταν 25,2%. Στις αρχές της δεκαετίας του 1990 που η περιοχή δηλώνει την απόσχιση της από τη Γιουγκοσλαβία, ορισμένοι Αλβανοί ισχυρίστηκαν ότι αντιπροσωπεύουν το 30% του πληθυσμού και απαίτησαν ένα κατάλληλο μερίδιο εξουσίας.

Ωστόσο, ο ευρέως αποδεκτός αριθμός των Αλβανών στη Βόρεια Μακεδονία είναι σύμφωνα με την απογραφή που διεξήχθη με διεθνή επιτήρηση το 2002. Σύμφωνα με τα στοιχεία της απογραφής, οι Αλβανοί αντιπροσωπεύουν περίπου το 25,2% του συνολικού πληθυσμού. Η απογραφή του 2012 δεν διεξήχθη.

Ο πληθυσμός των Αλβανών στη χώρα είναι σε μεγάλο βαθμό αγροτικός, ενώ οι περισσότεροι Αλβανοί στην Βόρεια Μακεδονία κατοικούν σε χωριά και Επαρχιακές πόλεις. Τα τελευταία χρόνια πολλοί Αλβανοί της Βόρειας Μακεδονίας έχουν μεταναστέυσει για οικονομικούς λόγους στην Αλβανία, το Κοσσυφοπέδιο, και κυριότερα σε άλλες χώρες στο εξωτερικό (Ελλάδα, Ιταλία, ΗΠΑ κ.α.).

Δήμοι με αλβανική πλειοψηφία

Στην Βόρεια Μακεδονία, συνολικά 15 δήμοι έχουν αλβανική πλειοψηφία μετά τη νέα εδαφική οργάνωση της χώρας το 2013.

• Σημαντικά Αστικά Κέντρα της Βόρειας Μακεδονίας:

#	Δήμος	Πλειοψηφία των Αλβανών στην Περιοχή	Ποσοστό Πλυθυσμού Αλβανών	Διευκρινίσεις Πλυθυσμού
1	Δήμος Σαράι	Δήμος εντός των Μεγάλων Σκοπίων	91.53%	Καθαρά Αλβανόφωνος δήμος, ενώ στον δήμο Σαράι ζουν επίσης και πολλές οικογένειες Τούρκων. Οι περισσότεροι κάτοικοι στην περιοχή είναι φτωχοί, ενώ υπάρχει περιορισμένη πρόσβαση στα μέσα ενημέρωσης και εκπαίδευσης στην αλβανική γλώσσα.
2	Δήμος Τέτοβο	Τέτοβο και κυρίως στα χωριά	70.43%	Κατά πλειοψηφία Αλβανόφωνος δήμος, και κυριότερα καθαρά Μουσουλμανικός δήμος, διότι ζουν και πολλοί Τορμπέσοι (Σλαβομακεδόνες Μουσουλμάνοι)
3	Δήμος Γκόστιβαρ	Γκόστιβαρ και κυρίως στα χωριά	66.68%	Κατά πλειοψηφία Αλβανόφωνος δήμος, και κυριότερα καθαρά Μουσουλμανικός δήμος, διότι ζουν και πολλοί Τορμπέσοι (Σλαβομακεδόνες Μουσουλμάνοι), ενώ υπάρχουν και αρκετοί Σλαβομακεδόνες
4	Δήμος Ντεμπάρ	Δίβρη και κυρίως στα χωριά, κυρίως δίπλα στα σύνορα με την Αλβανία	58.08%	εξ ημισίας Αλβανόφωνος, εξ ημισίας Σλαβομακεδονικός
5	Δήμος Τσάιρ	Δήμος εντός των Μεγάλων Σκοπίων	57.00%	εξ ημισίας Αλβανόφωνος, εξ ημισίας Σλαβομακεδονικός, ζουν επίσης και πολλές οικογένειες Τούρκων, Βοσνίων και Μουσουλμάνων Ρομά, αλλά η κυρίαρχη εθνικότητα είναι οι Αλβανοί.
6	Δήμος Κίτσεβο	Κίτσεβο και κυρίως στα χωριά	54.51%	εξ ημισίας Αλβανόφωνος, εξ ημισίας Σλαβομακεδονικός. Τα τελευταία χρόνια κυρίαρχη εθνικότητα στον συγκεκριμένο δήμο είναι κυρίως οι Σλαβομακεδόνες.

• Επαρχιακοί Δήμοι της Βόρειας Μακεδονίας:

#	Δήμος	Πλειοψηφία των Αλβανών στην Περιοχή	Ποσοστό Πλυθυσμού Αλβανών	Διευκρινίσεις Πλυθυσμού
7	Δήμος Ζέλινο	Ζέλινο και κυρίως στα χωριά	99.20%	Καθαρά Αλβανόφωνος δήμος, και ο μοναδικός δήμος της Βόρειας Μακεδονίας οπού ζουν αποκλειστικά Αλβανοί
8	Δήμος Λίπκοβο	Λίπκοβο και κυρίως στα χωριά	97.42%	Καθαρά Αλβανόφωνος δήμος, ενώ το υπόλοιπο 3% του πληθυσμού του δήμου είναι κυρίως μουσουλμανικοί πλυθυσμοί (Τούρκοι, Βόσνιοι και Μουσουλμάνοι Ρομά)
9	Δήμος Μπογοβίντσε	Μπογοβίντσε και κυρίως στα χωριά	95.23%	Καθαρά Αλβανόφωνος δήμος, ενώ το υπόλοιπο 5% του πληθυσμού του δήμου είναι κυρίως μουσουλμανικοί πλυθυσμοί (Τούρκοι, Βόσνιοι και Μουσουλμάνοι Ρομά)
10	Δήμος Αρατσίνοβο	Αρατσίνοβο και κυρίως στα χωριά	93.80%	Καθαρά Αλβανόφωνος δήμος, ενώ το υπόλοιπο 7% του πληθυσμού του δήμου είναι κυρίως Σλαβομακεδόνες.
11	Δήμος Τέαρτσε	Τέαρτσε και κυρίως στα χωριά	84.40%	Καθαρά Αλβανόφωνος δήμος, ενώ οι υπόλοιποι είναι κυρίως Σλαβομακεδόνες και Βλάχοι.
12	Δήμος Βραψίστα	Βραψίστα και κυρίως στα χωριά	83.07%	Καθαρά Αλβανόφωνος δήμος, ενώ οι υπόλοιποι είναι κυρίως Σλαβομακεδόνες και Βλάχοι.
13	Δήμος Στουντενίτσανη	Στουντενίτσανη και κυρίως στα χωριά	68.38%	Κατά πλειοψηφία Αλβανόφωνος δήμος, ενώ οι υπόλοιποι είναι κυρίως Σλαβομακεδόνες και Βλάχοι. Τα τελευταία χρόνια τείνουν να γίνουν κυρίαρχη εθνικότητα στον συγκεκριμένο δήμο οι Σλαβομακεδόνες.
14	Δήμος Μπρεβένιτσα	Μπρεβένιτσα και κυρίως στα χωριά	61.62%	Κατά πλειοψηφία Αλβανόφωνος δήμος, ενώ οι υπόλοιποι είναι κυρίως Σλαβομακεδόνες. Τα τελευταία χρόνια τείνουν να γίνουν κυρίαρχη εθνικότητα στον συγκεκριμένο δήμο οι Σλαβομακεδόνες.
15	Δήμος Στρούγκας	Στρούγγα και η πλειοψηφία κυρίως στα χωριά	56.85%	εξ ημισίας Αλβανόφωνος, εξ ημισίας Σλαβομακεδονικός. Οι περισσότεροι κάτοικοι στον συγκεκριμένο δήμο τα τελευταία χρόνια είναι κυρίως Σλαβομακεδόνες.

Αρκετοί Αλβανοί ζουν επίσης στους δήμους Βεύτσανη, Ρέσνας, Οχρίδας και Μπίτολα, αποκλειστικά σε χωριά και κυρίως σε χωριά ακριβώς δίπλα στα σύνορα με την Αλβανία και την Ελλάδα.

Ιστορία

Αλβανοί από τη Στιρόβιτσα του Γκόστιβαρ το 1907

Μετά την ήττα των Οθωμανών από τους συμμάχους του Βαλκανικού Συνασπισμού Έλληνες, Βούλγαρους, Σέρβους και Μαυροβούνιους κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους, το Δεκέμβριο του 1912 συγκλήθηκε στο Λονδίνο διάσκεψη πρεσβευτών των Μεγάλων Δυνάμεων (Βρετανία, Γερμανία, Ρωσία, Αυστρο-Ουγγαρία, Γαλλία και Ιταλία) για να διευθετήσει τα εκκρεμή ζητήματα που προέκυψαν από τη σύγκρουση. Με τη στήριξη που δόθηκε στους Αλβανούς από την Αυστρο-Ουγγαρία και την Ιταλία, στη διάσκεψη συμφωνήθηκε να δημιουργηθεί ένα ανεξάρτητο κράτος της Αλβανίας, το οποίο έγινε πραγματικότητα το 1913. Ωστόσο στα όρια του νέου κράτους μεγάλες περιοχές με Αλβανικούς πληθυσμούς έμειναν εκτός και παρέμειναν στην κατοχή του Βασιλείου της Σερβίας, μετέπειτα Γιουγκοσλαβίας, συμπεριλαμβανομένης της περιοχής που στη συνέχεια θα σχηματισθεί η "Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Μακεδονίας" (ΣΔΜ).

Όταν στη σοσιαλιστική Γιουγκοσλαβία σχηματίστηκε η ΣΔΜ το 1946, τα όργανα της εξασφάλιζαν το δικαίωμα των μειονοτήτων στην πολιτιστική ανάπτυξη και την ελεύθερη χρήση της γλώσσας τους. Μειονοτικά σχολεία και τάξεις για τις μειονοτικές γλώσσες εισήχθησαν, προκειμένου να αντιμετωπιστεί το υψηλό ποσοστό αναλφαβητισμού μεταξύ αυτών των ομάδων.

Από το τέλος του Β 'Παγκοσμίου Πολέμου, ο συνολικός πληθυσμός της ΣΔΜ αυξάνονταν σταθερά, με τις μεγαλύτερες αυξήσεις να σημειώνονται στην αλβανική κοινότητα.

Στα τέλη της δεκαετίας του 1980, όταν ανακλήθηκε από τη Γιουγκοσλαβία η αυτονομία της επαρχίας του Κοσσυφοπεδίου αυξήθηκε σημαντικά η καταπίεση του Αλβανικού πληθυσμού, οι πρακτικές αυτές εφαρμόστηκαν και στην ομόσπονδη δημοκρατία της ΣΔΜ. Η Αλβανική γλώσσα απομακρύνθηκε από τη δημόσια οπτική, απαγορευόταν στις Αλβανικές οικογένειες να ονομάζουν τα παιδιά τους με αλβανικά ονόματα με το αιτιολογικό ότι προκαλούσαν διχασμούς με τις άλλες κοινότητες στην ομόσπονδη δημοκρατία και, τέλος, να μειώσουν το σημαντικά υψηλό ποσοστό γεννήσεων του αλβανικού πληθυσμού. Οι Αλβανικές οικογένειες απαγορεύονταν να έχουν περισσότερα από δύο παιδιά.

Το 1994, έκθεση του Υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ για τα ανθρώπινα δικαιώματα στη Βόρεια Μακεδονία αναφέρει ότι εξακολουθούν να υπάρχουν οι ακόλουθες μορφές διακρίσεων εναντίον των εθνικά αλβανών στη Βόρεια Μακεδονία:

• περιορισμένη πρόσβαση στα μέσα ενημέρωσης και εκπαίδευσης στην αλβανική γλώσσα
• κακή εκπροσώπηση στις θέσεις εργασίας του δημόσιου τομέα
• κακή εκπροσώπηση στο σώμα της αστυνομίας
• κακή εκπροσώπηση στο σώμα των αξιωματικών του στρατού
• την άρνηση της ιδιότητας του πολίτη σε πολλούς αλβανούς κατοίκους της Βόρειας Μακεδονίας καθώς και διακρίσεις κατά τη διαδικασία των αιτήσεων για ιθαγένεια
• και αθέμιτος σχεδιασμός των εκλογικών περιφερειών που άμβλυνε τη δύναμη της ψήφου.

Πολιτική

Οι σύνεδροι στο Συνέδριο του Μοναστηρίου που πραγματοποιήθηκε το 1908 στο Μοναστήρι και όπου δημιουργήθηκε το αλβανικό αλφάβητο

Αλβανικά πολιτικά κόμματα

Στη Βόρεια Μακεδονία υπάρχουν μερικά αλβανικά κόμματα. Η Δημοκρατική Ένωση για την Ενσωμάτωση (DUI) και το Δημοκρατικό Κόμμα των Αλβανών είναι τα δύο μεγαλύτερα αλβανικά πολιτικά κόμματα στη χώρα.

Στις εκλογές του 2014, τρία αλβανικά κόμματα, η Δημοκρατική Ένωση για την Ενσωμάτωση (DUI), το Δημοκρατικό Κόμμα των Αλβανών (DPA) και το Εθνικό Δημοκρατικό Κόμμα (NDP) κέρδισαν 19 έδρες, 7 και 1 έδρα, αντίστοιχα, και συνολικά 27 έδρες από τις 120 έδρες της Συνέλευσης. Τα κόμματα των Αλβανών έλαβαν το 21% του συνόλου της λαϊκής ψήφου.

Εθνικισμός

Ο αλβανικός εθνικισμός στα εδάφη της σημερινής Βόρειας Μακεδονίας προέκυψε κατά τη διάρκεια του Αλβανικού εθνικιστικού κινήματος, το οποίο εμφανίστηκε ως αντίδραση στο Ανατολικό Ζήτημα (1878) που πρότεινε την κατανομή των κατοικημένων με Αλβανούς περιοχών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στα Βαλκάνια μεταξύ των γειτονικών χωρών. Οι βαλκανικοί πόλεμοι (1912-13) που τελείωσαν με την ήττα των Οθωμανών, τη σερβική και αργότερα τη γιουγκοσλαβική κυριαρχία στην περιοχή, δημιούργησαν έναν αλβανικό εθνικισμό που είναι διακριτός στα εδάφη της σημερινής Βόρειας Μακεδονίας και τονίζεται με την αλβανική γλώσσα, τον πολιτισμό και την ταυτότητα στο πλαίσιο των κρατικών και κοινωνικοπολιτικών δικαιωμάτων.

Τα παν-αλβανικά συναισθήματα είναι επίσης παρόντα και έχουν ιστορικά επιτευχθεί μόνο μία φορά όταν η σημερινή δυτική Βόρεια Μακεδονία ενώθηκε από τις ιταλικές δυνάμεις του Άξονα στο Βασίλειο της Αλβανίας κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Ο Αλβανικός εθνικισμός στα εδάφη της σημερινής Βόρειας Μακεδονίας, μια και ήταν τμήμα της Γιουγκοσλαβίας, έχει κοινωνικοπολιτικές επιρροές που απορρέουν από τον αλβανικό εθνικισμό στο Κοσσυφοπέδιο. Με την προσθήκη του Ισλάμ έχει διαμορφωθεί και ορισθεί η τοπική εθνική αλβανική ταυτότητα σε αντίθεση με την ορθόδοξη σλαβική πλειοψηφία.

Παραδοσιακά ένοπλες αντιστάσεις των τοπικών Αλβανών έχουν συμβεί με το πέρασμα του χρόνου, με πιο πρόσφατες (2001) τις συγκρούσεις μεταξύ του αντάρτικου στρατού του Εθνικού Απελευθερωτικού Στρατού (NLA) και του στρατού της Βόρειας Μακεδονίας. Η σύγκρουση τερματίσθηκε με την υιοθέτηση της Συμφωνίας της Οχρίδας (2001), η οποία εγγυάται εκτεταμένα αλβανικά κοινωνικοπολιτικά και γλωσσικά δικαιώματα στη χώρα, ικανοποιώντας μια βασική αρχή του αλβανικού πληθυσμού στη Βόρεια Μακεδονία.

Τρέχοντα θέματα

Μεταξύ των ανέργων, οι Αλβανοί παρουσιάζουν υπερβολικά πολύ μεγάλο αριθμό. Στα δημόσια ιδρύματα, καθώς και σε πολλούς ιδιωτικούς φορείς, υποεκπροσωπούνται. Αντιμετωπίζουν επίσης διακρίσεις από τους δημόσιους υπαλλήλους και τους εργοδότες. Σύμφωνα με τη σχετική έκθεση των Ηνωμένων Πολιτειών για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα 2012 για τη Βόρεια Μακεδονία "ορισμένα υπουργεία αρνήθηκαν να μοιραστούν πληροφορίες σχετικά με την εθνική σύνθεση των εργαζομένων". Η ίδια έκθεση προσθέτει επίσης:

"... οι Αλβανοί και άλλες εθνικές μειονότητες, με εξαίρεση τους Σέρβους και τους Βλάχους, δεν ήταν επαρκώς αντιπροσωπευμένοι στη δημόσια διοίκηση και σε άλλους κρατικούς θεσμούς, συμπεριλαμβανομένων των στρατιωτικών, της αστυνομίας, των υπηρεσιών πληροφοριών, καθώς και των δικαστηρίων, οι εθνικές τράπεζες, τα τελωνεία και οι δημόσιες επιχειρήσεις, παρά τις προσπάθειες για την πρόσληψη ειδικευμένων υποψηφίων από αυτές τις κοινότητες. Οι εθνικά Αλβανοί αποτελούσαν το 18% του στρατιωτικού προσωπικού, ενώ οι μειονότητες συνολικά αντιπροσώπευαν το 25% του πληθυσμού, σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία της κυβέρνησης.

Πολιτισμός

Οι προφορικές διάλεκτοι της αλβανικής γλώσσας είναι τα Γκέκικα, κατά πλειοψηφία, και τα Τόσκικα στις νότιες περιοχές. Η εκπαίδευση στην Αλβανική γλώσσα παρέχεται σε όλα τα επίπεδα, συμπεριλαμβανομένης αυτής του πανεπιστημιακού επιπέδου, όπως είναι το Πανεπιστήμιο του Τέτοβου.

Η κύρια θρησκεία μεταξύ των Αλβανών της Βόρειας Μακεδονίας είναι το Ισλάμ, υπάρχουν και μερικοί Ρωμαιοκαθολικοί με πιο εξέχον μέλος τους τη Μητέρα Τερέζα. Υπάρχουν επίσης μερικά ορθόδοξα χριστιανικά αλβανικά χωριά που βρίσκονται στο Γκόστιβαρ, στη Ρέκα και αλλού διασκορπισμένα στα νοτιοανατολικά της χώρας. Είναι υπολείμματα του κάποτε μεγαλύτερου ορθόδοξου Αλβανικού πληθυσμού στην περιοχή, και κάποιοι φοβούνται ότι θα αφομοιωθούν και θα ξεχαστούν.