Όμιλος Φιλομούσων
Αυτό το λήμμα αφορά τον ανενεργό πολιτιστικό και αθλητικό σύλλογο του Ομίλου Φιλομούσων. Για τον ενεργό αθλητικό σύλλογο, δείτε: Γυμναστικός Σύλλογος Θεσσαλονίκης «ο Ηρακλής». Ο Όμιλος Φιλομούσων ήταν ιστορικά το πρώτο αθλητικό σωματείο της Θεσσαλονίκης και ιδρύθηκε στις 1 Ιουλίου 1899. Αρχικά, ο Όμιλος Φιλομούσων ασχολήθηκε με τη φιλολογία, το θέατρο και τη μουσική.
| Όμιλος Φιλομούσων | |
|---|---|
| Όνομα | Όμιλος Φιλομούσων |
| Ίδρυση | 1 Ιουλίου 1899 |
| Διάλυση | 1909 |
| Έδρα | Θεσσαλονίκη, Ελλάδα |
| Χρώματα | |
Μέλη
ΕπεξεργασίαΣύμφωνα με το καταστατικό του που ψηφίστηκε στις 1 Ιουλίου 1899, ο σκοπός του Ομίλου Φιλομούσων ήταν η ηθική μόρφωση και η πνευματική και σωματική ανάπτυξη των μελών του. Στον Όμιλο Φιλομούσων μπορούσε να γίνει κάποιος μέλος με μεγάλη δυσκολία, καθώς απαιτούνταν μυστική ψηφοφορία των μελών. Την εποχή άλλωστε εκείνη εθεωρείτο τιμή να ανήκει κανείς στον Όμιλο Φιλομούσων.[1]
Τα πρώτα γνωστά μέλη του ήταν οι: Γ. Γρηγοριάδης, Γ. Χαλάς, Π. Τσιατσιαπάς, Γ. Ξανθίδης, Δημήτριος Κοντορέπας, Χ. Τσακιράκης, αδελφοί Μάνου, αδελφοί Καλού, αδελφοί Ζουμετίκου, Χρ. Οικονόμου, Ν. Μπέλλας, Γεώργιος Διβόλης, Δ. Δίγκας, Α. Καμπίτογλου, Γ. Δημάδης, Γ. Μωραϊτόπουλος και άλλοι. Πρόεδροι του Ομίλου Φιλομούσων διετέλεσαν κατά σειρά οι Βασίλειος Μάνος, Αλέξανδρος Παπάζογλου ιατρός, Κ. Ζήσης, Γ. Καρβωνίδης, Δ. Δίγκας, ενώ επίτιμοι πρόεδροι διετέλεσαν ο Γενικός Διοικητής της Νομαρχίας Χασάν Φεχμί Πασάς, ο οποίος ενθάρρυνε το έργο του Ομίλου Φιλομούσων, συνέδραμε οικονομικά στις προσπάθειές του και τον έθεσε υπό την υψηλή προστασία του σουλτάνου της οθωμανικής αυτοκρατορίας Αμπντούλ Χαμίτ Β΄, και ο Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Αλέξανδρος Β΄ ο οποίος δέχθηκε με χαρά αυτόν τον τιμητικό τίτλο με την ευκαιρία των εορτασμών των πέντε ετών του Ομίλου Φιλομούσων.[1]
Διοικητική Διάρθρωση
Επεξεργασία| Ιδιότητα | Υπεύθυνος[2] |
|---|---|
| Πρόεδροι | Βασίλειος Μάνος |
| Αλέξανδρος Παπάζογλου | |
| Κωνσταντίνος Ζήσης | |
| Γεώργιος Καρβωνίδης | |
| Δημήτριος Δίγκας | |
| Έφορος Αθλητισμού | Νικόλαος Πίνδος |
| Αρχηγός Ποδοσφαίρου | Κωνσταντίνος Τορνιβούκας |
Τμήματα Θεάτρου και Μουσικής
ΕπεξεργασίαO Όμιλος Φιλομούσων έδωσε την πρώτη θεατρική παράσταση στο τότε Κεντρικό Παρθεναγωγείο με το δράμα «Σαμψών και Δαλιδά» στις 12 Φεβρουαρίου 1900. Για την επιτυχία της παράστασης εργάστηκαν όλοι οι πρώτοι παράγοντες του. Εντωμεταξύ, ο Όμιλος Φιλομούσων εγκαταστάθηκε στα γραφεία του «Φιλεκπαιδευτικού Συλλόγου» που στεγαζόταν στην οικία Ξανθίδη, παρακείμενη της Εκκλησίας του Αγίου Αθανασίου. Τον Μάρτιο 1900 ιδρύθηκε το μουσικό τμήμα από τον διδάσκαλο Αθανάσιο Μάνο. Στις 22 Ιουλίου 1902, ο Όμιλος Φιλομούσων έδωσε για πρώτη φορά συναυλία στην αίθουσα «τα Ολύμπια», στη θέση του μετέπειτα ζυθοπωλείου «Όλυμπος Νάουσα».[1]
Τμήμα Αθλητισμού
ΕπεξεργασίαΗ δημιουργία και οι εγκαταστάσεις του αθλητικού τμήματος
ΕπεξεργασίαΤα μέλη του Ομίλου Φιλομούσων κατά το αρχαίο γνωμικό «νους υγιής εν σώματι υγιεί» αντιλήφθηκαν ότι η τέλεια μόρφωση των νέων δεν ήταν δυνατή χωρίς γυμναστική και άσκηση στην ύπαιθρο. Για τον λόγο αυτό ίδρυσαν το 1902, εφαρμόζοντας το καταστατικό, και αθλητικό τμήμα και συμβλήθηκαν με την ελληνική κοινότητα της Θεσσαλονίκης ώστε τα μέλη του να γυμνάζονται στο κοινοτικό γυμναστήριο μετά το πέρας των σχολικών ασκήσεων υπό την καθοδήγηση του γυμναστή της ελληνικής κοινότητας Μ. Παπαθανασίου.[1]
Το κοινοτικό γυμναστήριο βρισκόταν στη συμβολή των σημερινών οδών Ιασωνίδου και Κ. Παλαιολόγου, όπου είχε αγοραστεί ένα μεγάλο οικόπεδο για να στεγάσει την Αστική Σχολή της Ελληνικής Ορθόδοξης Κοινότητας, έμενε όμως άκτιστο ελλείψει χρημάτων. Τελικώς οικοδομήθηκε το 1906. Έως τότε διατέθηκε για να γυμνάζονται οι μαθητές του Ελληνικού Γυμνασίου και το γυμναστικό τμήμα του Ομίλου Φιλομούσων.[3]
Παρακείμενα στον Όμιλο Φιλομούσων υπήρχε το 1903 ομάδα η οποία, αφού οργανώθηκε, προσπαθούσε να ιδρύσει αθλητικό σύλλογο με το όνομα «τα Ολύμπια». Η εν λόγω ομάδα αποτελούνταν από νέους που συγκεντρώνονταν στο γήπεδο του Γεωργίου Σωτηριάδη, πίσω από την οδό Εθνικής Αμύνης στην περιοχή Συντριβανίου, που είχε έκταση πάνω από 300 τ.μ. Οι συμμετέχοντες στην ομάδα «τα Ολύμπια» αθλούνταν στη σφαιροβολία, στο άλμα και στο τρέξιμο, υπήρχε δε και δίζυγο. Οι αθλητές ήταν 13, ανάμεσα σε αυτούς και ο Γεώργιος Σωτηριάδης, ο Απόστολος Κοσμόπουλος, ο Φ. Ιωαννίδης, ο Κ. Αντωνιάδης, ο Δ. Παπαγεωργίου, ο Κωνσταντίνος Τορνιβούκας, ο Νικόλαος Λιόντας, ο Ι. Κωνσταντινίδης, ο Νικόλαος Πίνδος, ο Ζωγράφος και ο Γεώργιος Βαπόρης.[1]
Όταν ο Όμιλος Φιλομούσων αντιλήφθηκε τη σύσταση αυτής της ομάδας, με πρωτοβουλία των Γεωργίου Διβόλη και Μ. Ιωαννίδη και μετά από συνεννοήσεις, επέτυχε η ομάδα αυτή να προσέλθει σύσσωμη, και να ενσωματωθεί στον Όμιλο Φιλομούσων, συγκροτώντας το αθλητικό τμήμα του σωματείου κατά το 1903.[1] Σε συνεννόηση με την ελληνική κοινότητα της Θεσσαλονίκης, παραχωρήθηκε στον Όμιλο Φιλομούσων το γυμναστήριο του σωματείου «τα Ολύμπια» για την άθληση των μελών του. Πέρα από τον στίβο, ο Όμιλος Φιλομούσων ασχολήθηκε με ποδόσφαιρο, κολύμβηση, κωπηλασία και ποδηλασία. Οι κολυμβητές ξεντύνονταν στην αίθουσα του θεάτρου «Ζευς» και βουτούσαν στην ανοικτή θάλασσα, η οποία ήταν απέναντι από τα γραφεία τους. Οι κολυμβητές τότε διακρίνονταν ιδιαίτερα και πήραν μέρος σε πολλές επίσημες διοργανώσεις. Με δάνειο, που πήρε ο Όμιλος Φιλομούσων από τράπεζα, προμηθεύτηκε λέμβο για τους κωπηλάτες, η οποία βάφτηκε γαλάζια και ονομάστηκε «Αργώ».[4]
Τμήμα Ποδοσφαίρου
ΕπεξεργασίαΤο πιο δημοφιλές τμήμα του Ομίλου Φιλομούσων, που παρέσυρε όλα σχεδόν τα μέλη του, υπήρξε το ποδοσφαιρικό. Δεν είναι γνωστό πότε ακριβώς ήρθε το ποδόσφαιρο στη Θεσσαλονίκη. Φαίνεται πάντως ότι στην εμφάνισή του συνετέλεσαν οι αδελφοί Καούκη, οι οποίοι με τους αδελφούς Κόβο, Τιάνο και άλλους, ίδρυσαν στις αρχές της δεκαετίας του 1890 την Union Sportive την οποία αποτελούσαν Ιταλοί, Άγγλοι, Γάλλοι και Βέλγοι κάτοικοι της Θεσσαλονίκης.[5] Την ίδια εποχή, με πρωτοβουλία του Κωνσταντίνου Τορνιβούκα, που μόλις είχε καταφτάσει από τη Γερμανία, εισήχθη και στον Όμιλο Φιλομούσων το ποδόσφαιρο. Ο Κωνσταντίνος Τορνιβούκας υπήρξε ο πρώτος αρχηγός και οργανωτής της ποδοσφαιρικής ομάδας του σωματείου.[1]
Κατά το 1903, ο Όμιλος Φιλομούσων είχε καλή ποδοσφαιρική ομάδα, την οποία αποτελούσαν οι Νικόλαος Πίνδος, Κωνσταντίνος Τορνιβούκας, Α. Παπαβασιλείου, Αγησίλαος Τέγος, Ι. Καλός, Γεώργιος Βαπόρης, Σαμαράς, Απόστολος Κοσμόπουλος, Γεώργιος Σωτηριάδης, Απόστολος Καραγκουνίδης, Νικόλαος Καραγκουνίδης, Νικόλαος Λιόντας, Γεώργιος Διβόλης, Ιούλιος Άμποτ, Στ. Χρυσίδης, Α. Σακελλαρίδης, Ιωάννης Κύρου, Α. Μιχιτσόπουλος, Α. Μεϊμαρίδης, Ζ. Ευσταθιάδης, και αργότερα οι Α. Γαβριηλίδης, Α. Παπαδάκης, Βασίλειος Ζαρκάδης, Ι. Τέτος, Γεώργιος Σαμαράς, Τ. Γερασίμου, Νικόλαος Πεντζίκης, αδελφοί Βασιλειάδη, αδελφοί Πλάστα, Κ. Φωκίδη, Ιωάννης Μεσθανεύς και άλλοι. Οι προπονήσεις της ποδοσφαιρικής ομάδας γίνονταν τακτικά στον χώρο μπροστά από το Παπάφειο Ορφανοτροφείο, και σαν αποδυτήριο χρησιμοποιούσαν ένα δωμάτιο που είχε νοικιαστεί στο σπίτι μίας κυρίας, η οποία ονομαζόταν Δάφνη. Το σπίτι αυτό βρισκόταν απέναντι από το Παπάφειο Ορφανοτροφείο.[1]
Πρώτος επίσημος ποδοσφαιρικός αγώνας στη Θεσσαλονίκη (23 Απριλίου 1905)
Επεξεργασία
Επειδή οι ερασιτέχνες τούτοι ποδοσφαιριστές επιθυμούσαν να επιδείξουν την πρόοδό τους, αποδέχτηκαν πρόταση της διεθνούς ομάδας Union Sportive για διεξαγωγή αγώνα στις 23 Απριλίου 1905. Αυτός υπήρξε και ο πρώτος επίσημος ποδοσφαιρικός αγώνας στη Θεσσαλονίκη. Η αντίπαλη ομάδα θεωρείτο ισχυρή, διότι γυμναζόταν τακτικότερα από αυτή του Ομίλου Φιλομούσων, και την αποτελούσαν παίκτες ξένοι και δυνατοί, οι οποίοι είχαν μάθει το ποδόσφαιρο εκτός Θεσσαλονίκης. Αρχηγό τους είχαν τον Ταγματάρχη Γκαλλόνι (μέλος της αποστολής του Δεγιώργη Πασά, οργανωτή της Τουρκικής Χωροφυλακής). Χρέη διαιτητή εκτέλεσε ο ιερέας της Αγγλικανικής Εκκλησίας.
Η σύνθεση της ομάδας του Ομίλου Φιλομούσων υπήρξε η ακόλουθη: Τερματοφύλακας ο Αγησίλαος Τέγος, αμυντικοί οι Γεώργιος Βαπόρης και Γεώργιος Σαμαράς, μέσοι οι Απόστολος Καραγκουνίδης, Απόστολος Κοσμόπουλος, Νικόλαος Καραγκουνίδης και επιθετικοί οι Στ. Χρυσίδης, Νικόλαος Λιόντας, Ιούλιος Άμποτ, Γεώργιος Σωτηριάδης και Νικόλαος Πίνδος. Η ομάδα είχε κυανόλευκη στολή, και άρχισε τον αγώνα με 10 ποδοσφαιριστές, λόγω αργοπορημένης προσέλευσης του Γεωργίου Σωτηριάδη. Οι Έλληνες της Θεσσαλονίκης αναρίγησαν όταν η ελληνική ομάδα του Ομίλου Φιλομούσων κέρδισε την Union Sportive με score 3–0.[1]
Συμμετοχή στους Ενδιάμεσους Θερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας (1906)
Επεξεργασία
Κατά το 1906, η ποδοσφαιρική ομάδα ήταν στις δόξες της. Την περίοδο αυτή κηρύχθηκαν οι «ενδιάμεσοι», δηλαδή όχι επίσημοι, Θερινοί Ολυμπιακοί Αγώνες 1906 της Αθήνας. Ο Όμιλος Φιλομούσων αποφάσισε ότι, στην παγκόσμια αυτή αθλητική εκδήλωση, έπρεπε να παρουσιαστεί και ο Ελληνισμός της Μακεδονίας. Μετά από προετοιμασία υπό την εποπτεία του τότε Γυμνασιάρχη Ευθυμίου Μπουντώνα και του Γ΄ Προξένου της Ελλάδας Λάμπρου Κορομηλά, ο Όμιλος Φιλομούσων έστειλε στους αγώνες την ποδοσφαιρική ομάδα του και ομάδα αθλητών. Οι αθλητές αναχώρησαν με τις ευχές όλου του Ελληνισμού της Θεσσαλονίκης. Τους συνόδευσε η φιλαρμονική του Συλλόγου Μοναστηρίου. Η ομάδα έτυχε λαμπρής υποδοχής τόσο στον Βόλο όσο και στην Αθήνα. Άξιο λόγου είναι και το γεγονός ότι το πλοίο που μετέφερε τους αθλητές από τη Μακεδονία είχε σημαιοστολιστεί.[1]
Η ποδοσφαιρική ομάδα του Ομίλου Φιλομούσων, αγωνίστηκε με την ομάδα του Γ.Σ. Εθνικού Αθήνας και έχασε με score 0–5, καθώς και με αυτή των Άγγλων της Σμύρνης και έχασε με score 0–12.[2] Επειδή όμως η επιτροπή απέκλεισε την ομάδα του Γ.Σ. Εθνικού Αθήνας, απονεμήθηκε στην ομάδα του Ομίλου Φιλομούσων το χάλκινο μετάλλιο. Το σχετικό δίπλωμα που έφερε την υπογραφή του τότε διαδόχου Κωνσταντίνου Α΄, φυλασσόταν στα γραφεία του Ομίλου Φιλομούσων, και μετά τη διάλυση του κοσμούσε τα γραφεία του Γ.Σ. Ηρακλής Θεσσαλονίκης μέχρι την πυρκαγιά του 1917.
Κατά τη διάρκεια των ως άνω ποδοσφαιρικών αγώνων, η ομάδα του Ομίλου Φιλομούσων απαρτιζόταν από τους εξής: Τερματοφύλακας ο Αγησίλαος Τέγος, αμυντικοί οι Γεώργιος Βαπόρης και Γεώργιος Σαμαράς, μέσοι οι Απόστολος Καραγκουνίδης, Α. Γαβριηλίδης και Βασίλειος Ζαρκάδης και επιθετικοί οι Γεώργιος Σωτηριάδης (αρχηγός), Στ. Χρυσίδης, Νικόλαος Λιόντας, Ιούλιος Άμποτ και Νικόλαος Πίνδος.[1]
Στα 100 μέτρα έλαβε μέρος ο Παπαδάκης, στον μαραθώνιο ο Σερραίος Ν. Σταμούλης ο οποίος διάνυσε τη μισή περίπου απόσταση και προσέκρουσε σε χαλίκι, στην ξιφασκία ο Ιωάννης Κύρου, στον δίσκο ο Γεώργιος Βαπόρης και στο άθλημα της αναρρίχησης επί κάλω, σε χοντρό σκοινί, ο Γ. Κοεμτζόπουλος. Πάντως η κάθοδος αυτή στην Αθήνα υπήρξε η πρώτη αθλητική αποστολή από τη Θεσσαλονίκη.[1]
Συμμετοχή των Μελών στην Απελευθέρωση της Μακεδονίας
ΕπεξεργασίαΟ πρώτος πρόεδρος του Ομίλου Φιλομούσων, ο καθηγητής Βασίλειος Μάνος Πράκτορας Γ΄ τάξης στον Μακεδονικό Αγώνα,[6][7] όπως και πολλά απ' τα μέλη του Ομίλου Φιλομούσων συμμετείχαν σε δράσεις που είχαν σκοπό την ένωση της Μακεδονίας με την Ελλάδα. Σύμφωνα με στοιχεία του Υπουργείου Εξωτερικών, η «Επιτροπή προς ενίσχυση της Ελληνικής Εκκλησίας και Παιδείας» στο πλαίσιο της εκπαιδευτικής οργάνωσης του αλύτρωτου ελληνισμού προχώρησε στη χορήγηση οικονομικής ενίσχυσης σε περιοχές της Μακεδονίας. Σύμφωνα με τον πίνακα χορηγημάτων το Γενικό Προξενείο του ελεύθερου ελληνικού κράτους στη Θεσσαλονίκη έδωσε κατά τη δεύτερη τετραμηνία του σχολικού έτους 1904–1905 στον πρώτο πρόεδρο του Ομίλου Φιλομούσων καθηγητή Βασίλειο Μάνο 7 οθωμανικές λίρες και στον δεύτερο πρόεδρο του Ομίλου Φιλομούσων, ιατρό Αλέξανδρο Παπάζογλου 5 οθωμανικές λίρες για να συμβάλουν με τον τρόπο τους στην απελευθέρωση της Μακεδονίας.[8]
Αιφνίδια Πτώση
ΕπεξεργασίαΚατά το 1907, λόγω και των συνεπειών της διεθνούς οικονομικής κρίσης που εκδηλώθηκε στο διάστημα 1906–1908, ο αθλητικός ζήλος περιορίστηκε, η ποδοσφαιρική ομάδα δεν προπονείτο τακτικά, η ναυτική ομάδα διαλύθηκε, οι εκδρομές σταμάτησαν και παρατηρήθηκε φοβερή διάσταση ανάμεσα στα νέα και τα παλαιά μέλη που οδήγησε στη διάσπαση του Ομίλου Φιλομούσων.[1] Στη Θεσσαλονίκη η οικονομική κρίση έγινε αισθητή με κύμα αναστολών πληρωμών και μεγάλες απώλειες κεφαλαίων στο χρηματιστήριο της Κωνσταντινούπολης. Οι οικονομικοί πόροι που μπορούσε να συγκεντρώσει ο Όμιλος Φιλομούσων, και που προέρχονταν από τα μέλη του, συρρικνώθηκαν.[3]
Το 1907 στην αίθουσα του Ομίλου Φιλομούσων δόθηκε μία διάλεξη με ομιλητή τον Δημήτριο Χατζόπουλο, κατόρθωσαν να πετύχουν την εκχώρηση, από την ελληνική κοινότητα της Θεσσαλονίκης, μέρους του κοινοτικού γηπέδου για την ανέγερση ενός γυμναστηρίου. Το γήπεδο αυτό βρισκόταν κοντά στα «Ξυλάδικα», κοντά στον Λευκό Πύργο και ανατολικά του σημερινού κτιρίου της Χριστιανικής Αδελφότητας Νέων Θεσσαλονίκης (Χ.Α.Ν.Θ.), δηλαδή στην περιοχή όπου βρίσκεται σήμερα τοποθετημένη η αναμνηστική στήλη. Ήδη από το τέλος του 1907 και τις αρχές του 1908, οι περισσότεροι από τους αθλητές, όπως ο Απόστολος Κοσμόπουλος, ο Γεώργιος Σωτηριάδης, ο Γεώργιος Βαπόρης και άλλοι είχαν αποχωρήσει δυσαρεστημένοι. Τις εσωτερικές ανωμαλίες ακολούθησε η διάλυση της φιλαρμονικής και της χορωδίας, ο περιορισμός της μαντολινάτας και οι οικονομικές δυσχέρειες.[1]
Στα τέλη του 1908 συγκλήθηκε γενική συνέλευση και ο τότε προεδρεύων Δ. Δίγκας αναγκάστηκε να εισηγηθεί την πρόταση ότι έπρεπε να καταργηθεί προσωρινά το αθλητικό τμήμα, να ενισχυθεί η μαντολινάτα του Ομίλου Φιλομούσων και να δώσει δύο συναυλίες, με τα έσοδα των οποίων στη συνέχεια ο Όμιλος Φιλομούσων να επανιδρύσει το αθλητικό τμήμα προσλαμβάνοντας γυμναστή και αγοράζοντας όργανα γυμναστικής. Το θέμα τέθηκε σε ψηφοφορία, τα μέλη ωστόσο του αθλητικού τμήματος αντέδρασαν. Υπερίσχυσαν όμως αυτοί που τάχθηκαν υπέρ της ενίσχυσης του μουσικού τμήματος για να εξασφαλίσει το σωματείο οικονομικούς πόρους. Τότε, τα μέλη του αθλητικού τμήματος, με επικεφαλής τον Γρ. Νώτα, αποχώρησαν και κατευθύνθηκαν προς την ίδρυση του αθλητικού σωματείου «Μακεδονικός Γυμναστικός Σύλλογος».[1]
Ο Όμιλος Φιλομούσων εξακολούθησε να έχει οικονομικά προβλήματα, ωστόσο έδωσε κάποιες συναυλίες και συμμετείχε με επιτυχία στην εορτή της Θεσσαλονίκης που οργανώθηκε το 1908 επί δημάρχου Αχμέντ Χαμντί Μπέης. Λόγω της οικονομικής ανέχειας, μετέτρεψε το θέατρο του σε κινηματογράφο και συσπειρώθηκε σε ένα δωμάτιο του τότε Πολιτικού Συλλόγου που στεγάζονταν στην οικία Αγγελάκη επί της οδού Εθνικής Αμύνης. Εν τέλει, το θέατρο κάηκε, και ο Όμιλος Φιλομούσων, ο οποίος μεγαλουργούσε για μία ολόκληρη δεκαετία, εξαφανίστηκε το 1909, υποκύπτοντας σε πρόωρο οικονομικό μαρασμό.[1]
Διακρίσεις
Επεξεργασία| Ηλικιακή Ομάδα | Τύπος Διοργάνωσης | Διοργάνωση | Κατάταξη | Διακρίσεις | Αγωνιστική Περίοδος |
|---|---|---|---|---|---|
| Άνδρες | Διεθνείς Διοργανώσεις | Θερινοί Ολυμπιακοί Αγώνες | 3η | 1 | 1906[2] |
Παραπομπές
Επεξεργασία- ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,12 1,13 1,14 1,15 Κωνσταντινίδη, Αρχείο. «Ο εν Θεσσαλονίκη Όμιλος Φιλομούσων (1899-1909)». Αρχειακά ανάλεκτα. https://www.academia.edu/34900930/%CE%9F_%CE%B5%CE%BD_%CE%98%CE%B5%CF%83%CF%83%CE%B1%CE%BB%CE%BF%CE%BD%CE%AF%CE%BA%CE%B7_%CE%8C%CE%BC%CE%B9%CE%BB%CE%BF%CF%82_%CE%A6%CE%B9%CE%BB%CE%BF%CE%BC%CE%BF%CF%8D%CF%83%CF%89%CE%BD_1899_1909_.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Οικονομίδης, Αλέξανδρος (Δεκέμβριος 2022). Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΗΡΑΚΛΗ ΣΤΟ ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟ. Απ’ την ίδρυση ως τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Θεσσαλονίκη: UNOFFICIAL. ISBN 978-618-00-4270-2.
- ↑ 3,0 3,1 Χεκίμογλου, Ευάγγελος (14 Απριλίου 2013). «Μια άγνωστη «διάσπαση» των Θεσσαλονικέων. Ο Όμιλος Φιλομούσων, ο Ηρακλής και το οικόπεδο». Αγγελιοφόρος της Κυριακής.
- ↑ «ΓΥΜΝΑΣΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ "Ο ΗΡΑΚΛΗΣ" 1927 by ira.history - Issuu». issuu.com (στα Αγγλικά). 1 Νοεμβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 15 Απριλίου 2024.
- ↑ TEAM, ΦΩΣ (12 Ιανουαρίου 2024). «Η διάδοση του ποδοσφαίρου στην Ελλάδα». Fosonline.gr. Ανακτήθηκε στις 15 Απριλίου 2024.
- ↑ greekteachers. «Η συμβολή των Ελλήνων δασκάλων στο Μακεδονικό Αγώνα». Έλληνες Δάσκαλοι και Νηπιαγωγοί. Ανακτήθηκε στις 15 Απριλίου 2024.
- ↑ «Πράκτορας Γ' τάξεως - Μακεδονομάχοι». macedonian-fighters.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Σεπτεμβρίου 2023. Ανακτήθηκε στις 15 Απριλίου 2024.
- ↑ Βαχάρογλου (2004). «Η οργάνωση και λειτουργία του υποδιδασκαλείου και οικοτροφείου αρρένων στη Θεσσαλονίκη τα τελευταία έτη της Οθωμανικής κυριαρχίας» (PDF). περιοδικό Μακεδονικά. Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών. Ανακτήθηκε στις 6 Ιουνίου 2020.
Δείτε επίσης
Επεξεργασία- Γυμναστικός Σύλλογος Θεσσαλονίκης «ο Ηρακλής»
- Ηρακλής Θεσσαλονίκης (ποδόσφαιρο ανδρών)
- Ηρακλής Θεσσαλονίκης (καλαθοσφαίριση ανδρών)
- Ηρακλής Θεσσαλονίκης (καλαθοσφαίριση γυναικών)
- Ηρακλής Θεσσαλονίκης (πετοσφαίριση ανδρών)
- Ηρακλής Θεσσαλονίκης (πετοσφαίριση γυναικών)
- Ηρακλής Θεσσαλονίκης (υδατοσφαίριση)
- Ιβανώφειο Κλειστό Γυμναστήριο