Βικιπαίδεια

Όα Πανδιονίδας

Η Όα ή Οά ή Ώα ή Ωά ή Οίη (αρχαία ελληνικά: Ὄα ή Ὀά‎‎), (ο δήμος: Όας ή Ώας) ήταν αρχαίος οικισμός - πόλη και δήμος της Πανδιονίδας (περιοχή της Αρχαίας Αττικής και φυλή της αρχαίας Αθήνας).

Όα Πανδιονίδας
Γενικά στοιχεία
ΟνομασίαὌα
Άλλες ονομασίεςΟά ή Ώα ή Ωά ή Οίη
Κύριος οικισμόςΌα
Διοικητικά στοιχεία
Ταυτότηταδήμος της αρχαίας Αττικής
Ονομασία δήμουΔήμος Όας ή Ώας
Ονομασία δημότη«Ώαθεν» ή «Όαθεν»
ΦυλήΠανδιονίδα
Αδριανίδα
ΤριττύςΜεσογείων
Έδρα τριττύοςΠαιανία
Σύστημα εξουσίαςΠόλη–κράτος
Πολιτικό σύστημαΑθηναϊκή Δημοκρατία
Τίτλος ηγέτηδήμαρχος
Λήψη αποφάσεωνΑρχαία Βουλή & Δήμος
Αριθμός βουλευτών
1η περίοδος
508 – 307/306 π.Χ.		4
2η περίοδος
307/306–224/223 π.Χ.		4
3η περίοδος
224/223–201/200 π.Χ.		4
4η περίοδος
201/200 π.Χ.– 126/127		άγνωστος
5η περίοδος
126/127–3ος αιώνας		άγνωστος
Ιστορική εξέλιξη
Ίδρυση508 ΠΚΕ
Λήξη3ος αιώνας
Αντικαταστάθηκε απόΔήμος Παιανίας, Δήμος Σπάτων - Αρτέμιδος
Λατρευτικές παραδόσεις
Αρχαιολογία
Περιοχή
Αρχαία Αττική
Σήμερα: θέση Παπαγγελάκι Αττικής
Οι δήμοι της αρχαίας Αθήνας

Ονομασία

Επεξεργασία

Η Όα Πανδιονίδας, όπως και η Όη Οινηίδας, πήρε πιθανώς το όνομά της από μια από τις κόρες του Κεφάλου.

Τοποθεσία του αρχαίου δήμου

Επεξεργασία

Ο δήμος της Όας, ήταν δήμος των Μεσογείων.[1] Η Ώα μαζί με τους δύο δήμους της Παιανίας και τους δήμους της Κονθύλης και της Κυθήρρου αποτελούσαν την πεδινή (μεσογειακή) τριττύ της φυλής. Ο δήμος της Ώας, αν και δεν έχει επακριβώς εξακριβωθεί, βρίσκεται πιθανότατα βορειοδυτικά των Σπάτων, στην περιοχή Παπαγγελάκι[2] ή Παπαγγελάκη, από επιγραφές, οι οποίες έχουν βρεθεί εκεί.[3]

Ο οικισμός Παπαγγελάκι, το 1835, ανήκε στον τότε νέο-ιδρυθέντα Δήμο Μυρινούντος.[4] Ο δήμος αυτός είχε έδρα το Λιόπεσι (293 κάτοικοι), ενώ οι οικισμοί, οι οποίοι ανήκαν σε αυτόν ήταν: o Καρέλας ή Καρελάς (19 κάτοικοι), το Παπαγγελάκι (10 κάτοικοι), η Γιαλού (5 κάτοικοι), το Χαρβάτι (89 κάτοικοι), η Κάντζα (15 κάτοικοι), η Κόκλα, η Παναγιά, το Δράφι. Το 1840 με τη συνένωση των δύο προγενεστέρων δήμων των Μεσογείων, του Μυρινούντος και της Αραφήνος, το Παπαγγελάκι ανήκε στο Δήμο Κεκρωπίας ή Κεκροπίας,[5] με έδρα αρχικά τον Κουρσαλά (Κορωπί) και από το 1847 το Μαρκόπουλο. Το 1912 ο οικισμός διαμοιράστηκε ανάμεσα στην κοινότητα Σπάτων[6][7] και την κοινότητα Λιοπεσίου,[8] ενώ από το 1952 ανήκε στον δήμο Σπάτων και από το 1972 στον δήμο Παιανίας αντίστοιχα. Από το 2010 με το Πρόγραμμα Καλλικράτης ο δήμος Σπάτων και ο δήμος Αρτέμιδας συνενώθηκαν στον νέο δήμο Δήμο Σπάτων - Αρτέμιδος, ενώ οι προϋπάρχοντες δήμοι Παιανίας και Γλυκών Νερών συνενώθηκαν στον νέο δήμο Δήμο Παιανίας.

Στην περιοχή της σύγχρονης Παιανίας (παλαιότερη ονομασία Λιόπεσι) και ευρύτερα της περιοχής του σημερινού Δήμου Παιανίας, εκτός από τους δυο δήμους της Παιανίας (Καθύπερθεν Παιανία και Υπένερθεν Παιανία), εμπίπτουν και τμήματα άλλων τεσσάρων αρχαίων αττικών δήμων: Των δήμων της Ώας, της Κίκυννας, της Κονθύλης και της Ερχιάς.

Η συμμετοχή του δήμου στην αρχαία Βουλή

Επεξεργασία

Ο δήμος, η ύπαρξη του οποίου επιβεβαιώνεται και από διάφορες επιγραφές,[9] ως μέλος αρχικά της Πανδιονίδας φυλής, συμμετείχε με 4 βουλευτές στην αρχαία Βουλή των 500, κατά την πρώτη περίοδο (508 – 307/306 π.Χ.). Κατά τη δεύτερη περίοδο (307/306 – 224/223 π.Χ.) και την τρίτη περίοδο (224/223 – 201/200 π.Χ.) ο δήμος αντιπροσωπευόταν επίσης με 4 βουλευτές. Κατά την τέταρτη περίοδο (201/200 π.Χ. – 126/127) είναι άγνωστος ο αριθμός βουλευτών–αντιπροσώπων του δήμου. Την πέμπτη περίοδο (126/127 – 3ος αιώνας) ο δήμος ενσωματώθηκε στην Αδριανίδα φυλή με άγνωστο επίσης αριθμό βουλευτών–αντιπροσώπων.

Οι κάτοικοι της Όας

Επεξεργασία

Ο δημότης της αρχαίας Όας ονομαζόταν Οαεύς ή Οαιεύς, αλλά λόγω της σύγχυσης,[10] η οποία μάλλον προκαλείτο και τότε, όπως πιθανώς και σήμερα, συνήθως ο διαχωρισμός μεταξύ των δημοτών των δυο δήμων (Όα Πανδιονίδας και Όη Οινηίδας), αναφερόταν με τη χρήση των λέξεων «Ώαθεν» ή «Όαθεν» για το δήμο Πανδιονίδας και «Όηθεν» για τον δήμο Οινηίδας, δηλαδή προέρχεται από την Όα ή την Όη αντίστοιχα,[11] [12] χωρίς όμως να υπάρχει πάντα απόλυτη διάκριση στις πηγές. Ως μέθοδος διάκρισης μεταξύ των δυο δήμων, γίνεται η χρήση των λέξεων «Όα» με όμικρον + άλφα, για τον δήμο της Πανδιονίδας και «Όη» με όμικρον + ήτα, για τον δήμο της Οινηίδας.[13]

Προσωπικότητες από την Όα

Επεξεργασία

Υπήρξαν διάφοροι γνωστοί πολίτες από τον δήμο της Όας, όπως ο βουλευτής Γενέθλιος ο Ώαθεν γιος του Πρώτου, ο αντιγραφέας Δημαγόρας ο Ώαθεν, ο βουλευτής Δομίτιος (Επιμηθεύς) ο Ώαθεν, ο Δρομοκλής ο Ώαθεν κ.α.[14] Από τους πλέον γνωστούς, οι οποίοι είχαν κάποιου είδους σχέση με το δήμο ή την περιοχή του ήταν επίσης οι:

  • Δάμων, γεννήθηκε τον πέμπτο αιώνα π.Χ., (είχε ενταχθεί στον δήμο).

Δείτε επίσης

Επεξεργασία

Παραπομπές - σημειώσεις

Επεξεργασία
  1. ↑ [...] "Oa: (Ὄα/Óa, Ὀά/Oá; demotikon Ὀα(ι)εύς/Oa(i)eús, Ὄαθεν/Óathen or Οἴαθεν/Oíathen [1]). Attic mesogeia deme of the phyle of Pandionis, and from 1AD 27/8 of the Hadrianis, with four bouleutaí. Finds of funerary inscriptions point to the neighbourhood of Spata: IG II2 7820 (FO Papangelaki), IG II2 7816, 7817, 7825 (FO Velanideza). For métoikoi in O. cf. [2. 84]".[...], Lohmann, Hans (Bochum), Oa
  2. ↑ John S. Traill: Demos and trittys. Epigraphical and topographical studies in the organization of Attica. Athenians Victoria College, Toronto 1986, p. 129.
  3. ↑ Ελληνικές επιγραφές - IG II² 7820, II² 7816, II² 7817 και 7825
  4. ↑ Πέτρος Φιλίππου-Αγγέλου, "Σχηματισμός – σύσταση και εξέλιξη των δήμων και των κοινοτήτων των Μεσογείων και της Λαυρεωτικής (1833-1979) Αρχειοθετήθηκε 2016-03-05 στο Wayback Machine.", σελ. 439-451, Θ’ Επιστημονική Συνάντηση, Πρακτικά Θ’, Καλύβια Θορικού 2008, στην ιστοσελίδα: www.emena.gr της Εταιρείας Μελετών Νοτιοανατολής Αττικής (ΕΜΝΑ), σελ. 440: [...] "Με το Βασιλικό Διάταγμα της 1ης (13) Οκτωβρίου 1835 (ΦΕΚ 17) «Περί του σχηματισμού των δήμων της επαρχίας Αττικής» ιδρύθηκαν στην ΝΑ. Αττική –Μεσόγεια και Λαυρεωτική– τρεις συνολικά δήμοι: ο Δήμος Μυρινούντος, ο Δήμος Αραφήνος και ο Δήμος Λαυρίου". [...]
  5. ↑ Πέτρος Φιλίππου-Αγγέλου, "Σχηματισμός – σύσταση και εξέλιξη των δήμων και των κοινοτήτων των Μεσογείων και της Λαυρεωτικής (1833-1979) Αρχειοθετήθηκε 2016-03-05 στο Wayback Machine.", σελ. 439-451, Θ’ Επιστημονική Συνάντηση, Πρακτικά Θ’, Καλύβια Θορικού 2008, στην ιστοσελίδα: www.emena.gr της Εταιρείας Μελετών Νοτιοανατολής Αττικής (ΕΜΝΑ), σελ. 441: [...] "Με νεότερο Βασιλικό Διάταγμα της 30ης Αυγ./ 11ης Σεπτ. 1840, με θέμα «Περί συγχωνεύσεως των δήμων της επαρχίας Αττικής», οι 8 μέχρι τότε Δήμοι της Αττικής, ήτοι Αθηνών, Αμαρουσίου, Αχαρνών, Χασιάς, Αραφήνος, Λαυρίου, Μυρινούντος και Πειραιώς, μετασχηματίζονται σε 5, ήτοι Αθηνών, Φυλής, Κεκρο(ω)πίας, Λαυρίου και Πειραιώς". [...]
  6. ↑ Πέτρος Φιλίππου-Αγγέλου, "Σχηματισμός – σύσταση και εξέλιξη των δήμων και των κοινοτήτων των Μεσογείων και της Λαυρεωτικής (1833-1979) Αρχειοθετήθηκε 2016-03-05 στο Wayback Machine.", σελ. 439-451, Θ’ Επιστημονική Συνάντηση, Πρακτικά Θ’, Καλύβια Θορικού 2008, στην ιστοσελίδα: www.emena.gr της Εταιρείας Μελετών Νοτιοανατολής Αττικής (ΕΜΝΑ), σελ. 447: [...] "Αρχική αναγνώριση: Κοινότητα Σπάτων, Β.Δ. 31-8-1912, ΦΕΚ. Α 262/1912. Προήλθε από τον τ. Δήμο Κρωπίας. Έδρα: Σπάτα. Αρχικοί συνοικισμοί: Σπάτα, Αραφήνα, Βουρβά, Δράφι, Παπαγγελάκι, Πικέρμι. Η Κοινότητα αναγνωρισθηκε σε Δήμο το 1952, Β.Δ. 10-3-1952, ΦΕΚ Α 65/1952". [...]
  7. ↑ Νεότερη Ιστορία των Σπάτων, από την ιστοσελίδα: laografia-spata.gr του Πολιτιστικού Συλλόγου Σπάτων.
  8. ↑ Πέτρος Φιλίππου-Αγγέλου, "Σχηματισμός – σύσταση και εξέλιξη των δήμων και των κοινοτήτων των Μεσογείων και της Λαυρεωτικής (1833-1979) Αρχειοθετήθηκε 2016-03-05 στο Wayback Machine.", σελ. 439-451, Θ’ Επιστημονική Συνάντηση, Πρακτικά Θ’, Καλύβια Θορικού 2008, στην ιστοσελίδα: www.emena.gr της Εταιρείας Μελετών Νοτιοανατολής Αττικής (ΕΜΝΑ), σελ. 449: [...] "Αρχική αναγνώριση: Κοινότητα Λιοπεσίου, Β.Δ. 31-8-1912, ΦΕΚ Α 262/1912. Προήλθε από τον τ. Δήμο Κρωπίας. Έδρα: Παιανία. Αρχικοί συνοικισμοί: Λιόπεσι, Παπαγγελάκι. Ο Συνοικ. και η Κοινότητα Παιανίας αναγνωρίσθηκαν σε Δήμο Παιανίας το 1972, Β.Δ. 364/19-6-1972, ΦΕΚ Α 88/1972. [...]
  9. ↑ Οα και Ωα Attica (IG I-III), στην ιστοσελίδα: epigraphy.packhum.org
  10. ↑ Διονύσιος Σουρμελής, "Αττικά: ή περί δήμων Αττικής εν οις και περί τινων μερών του Άστεως". Υπό Διονύσιου Σουρμελή. Έκδοσις πρώτη. Τύποις Αλεξάνδρου Κ. Γκαρπολά, Εν Αθήναις 1854 και "Attika hē peri dēmōn Attikēs en hois kai peri tinōn merōn asteōs", Dionysios Surmelēs, Gkarpola, 1854, σελ. 144-145: [...] "Οίη, Οιάτης ο δημότης, και οίηθεν το επίρρημα. Τινές των νεωτέρων Δημογράφων συμπεριέλαβον την Οίην μετά της Όης. Ηθελ' ήμην κ' έγώ της αυτής γνώμης, αν δεν εύρισκον διαφοράν της ταυτότητος των δήμων Όης και Οίης• ά), ότι η μέν Όη είνε φυλής Οινηίδος, η δε Οίη Πανδιονίδος κατά τον Αρποκρατίωνα. β'), ότι ο δημότης της Όας λέγεται Οεύς, και Οηεύς κατά τινα έπιγραφην, της δε Οίης Οιάτης, και το θηλυκόν Οιάτις• εφώ και ο Σοφοκλής είπεν «Οιάτιδος εκ νομού (Οιδπ. επί Κολωνώ ς.1063). Ο Σχολιαστης του Σοφοκλέους λέγει ότι η Οιάτις είνε του δήμου Οίης• ο δε Ησύχιος έξηγούμενος την Οιάτιδα ταύτην κακίζει του Σχολιαστού την γνώμην, και λέγει ότι σημαίνει την προοατευομένην, ήτοι υπό προβάτων βοσκουμένην• η εξήγησίς όμως του Σχολιαστού είνε προκριτοτέρα της του Ησυχίου: διότι ο Ησύχιος ειπών ότι το Οίον (δήμος) δεν κείται εγγύς της Πέτρας Νιφάδος, δεν ενεθυμηθη τον έτερον δήμον την Οίην, εξ ης το Οίηθεν και Οιάτης κατά τον Αρποκρατίωνα, το δε Οίον δεν παράγει τον Οιάτην, ειμή τον εξ Οίου, ο εστίν οι δημόται του Οίου έλέγοντο εξ Οίου, οι δε της Οίης Οιάται (ιδ. Αρποκρ. λέξεις Οίη και Οίον)". [...]
  11. ↑ Στέφανος Βυζάντιος, "Εθνικά", ("Stephani Byzantii Ἐθνικων quæ supersunt." Gr. Edidit Anton Westermann, Λειψία 1839), [...] "Όα, δήμος της Αττικής, της Πανδιονίδος φυλής, Διονύσιος δε ο του Τρύφωνός φησι το πληθυντικόν Όεις λέγεσθαι αυτάς, ως και άλλα πολλά. ο μέντοι δημότης Όαθεν λέγεται. Δάμων Δαμωνίδου Όαθεν. και εκ τόπου το αυτό, τα δ' άλλα Όαζε, Όασε. λέγεται και Όη. έστι δ' Όη της Οινηίδος φυλής, ο δημότης Οήθεν". [...], σελ. 214.
  12. ↑ Δανιήλ ο Μάγνης, "Λεξικόν Ιστορικομυθικόν και Γεωγραφικόν, συντεθέν υπό Δανιήλου Δημητρίου Μάγνητος του εκ του Πηλίου όρους εκ κωμοπόλεως Αγίου Λαυρεντίου, εις χρήσιν της ελληνικής νεολαίας". Εκ της Ελληνικής τυπογραφίας Φραγκίσκου Ανδρεώλα. Εν Βενετία 1834. Lexikon historikomythikon kai geographikon (etc.)(Historisch-mythologisches und geographisches Worterbuch etc.) neograece, Daniel Demetrios Magnes, Andreola, 1834, [...] "Όα, ή Οείς, δήμος της Αττικής, εκ της Πανδιονίδος φυλής (Κάτοικ. Επιρρ. Όαθεν)". [...], σελ. 286.
  13. ↑ Sterling Dow, "The Attic Demes OA and OE", in: "The American Journal of Philology" (AJPh 84), Vol. 84, No. 2 (Apr., 1963), Published by: The Johns Hopkins University Press, pp. 166-181.
  14. ↑ Δημότες της Όας Αρχειοθετήθηκε 2019-04-04 στο Wayback Machine.. Αναζήτηση με τη λέξη-κλειδί στον τόπο (Place): WAQEN (στα κεφαλαία αγγλικά), στις ιστοσελίδες: empressattica.com και atheniansproject.com του Προγράμματος «Αθηναίοι» = Athenians Project

Πηγές – βιβλιογραφία

Επεξεργασία

Πρωτογενείς πηγές

Δευτερογενείς πηγές

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Επεξεργασία
  • «Oa-The Classical Demes of Attika». www.ancientworlds.net. Ανακτήθηκε στις 7 Μαΐου 2015. 
  • Δήμος Παιανίας, στην ιστοσελίδα: www.paiania.gov.gr του Δήμου Παιανίας.
  • Δήμος Σπάτων - Αρτέμιδος Αρχειοθετήθηκε 2016-12-28 στο Wayback Machine., στην ιστοσελίδα:www.spata-artemis.gr του Δήμου Σπάτων - Αρτέμιδος.
  • Νεότερη Ιστορία των Σπάτων, από την ιστοσελίδα: laografia-spata.gr του Πολιτιστικού Συλλόγου Σπάτων.
  • Traill, J. «Places: 580037 (Oai)». Pleiades. Ανακτήθηκε στις 20 Φεβρουαρίου 2017. 
  • Oai, Papangelaki, στις ιστοσελίδες: http://imperium.ahlfeldt.se & https://web.archive.org/web/20170808012018/http://dare.ht.lu.se/, Ψηφιακός Άτλας της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, ("Digital Atlas of the Roman Empire", Johan Ahlfeldt, Department of Archaeology and Ancient History, Lund University, Sweden), Πανεπιστήμιο Λουντ, Λουντ, Σουηδία, πρόγραμμα: Pelagios.
Ανακτήθηκε από "https://el.wiki.x.io/w/index.php?title=Όα_Πανδιονίδας&oldid=10220794"